Hà Nội -Tình trạng ho kéo dài nhiều tháng, cụ ông đi khám, vô tình phát hiện nửa hạt lạc kẹt sâu trong phổi, chặn nhánh phế quản gây cản trở hô hấp.

Ngày 20/9, ThS.BS Đặng Thành Đô – Khoa Hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội thực hiện nội soi phế quản lần 2 cho ông Phương, phát hiện nửa hạt lạc, kích thước chỉ hơn 1cm nhưng kẹt sâu trong nhánh phế quản thùy dưới phổi phải, cản trở đường dẫn khí. Dị vật đã có dấu hiệu mủn, kết cấu mềm bở, gây tắc một phần phế quản kèm nhiều dịch mủ phía sau, cho thấy dấu hiệu đã có tình trạng nhiễm trùng – viêm mủ phế quản sau vị trí tắc. Bác sĩ cẩn thận đưa dị vật ra ngoài, không gây tổn thương lòng phế quản.

Trước đó một tuần, ông Phương (88 tuổi, Hà Nội) đến khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh với biểu hiện ho kéo dài suốt ba tháng, nhiều đờm vàng đục, cơ thể suy nhược và được chỉ định nội soi phế quản. Bác sĩ phát hiện chất mủn màu trắng trong lòng phế quản, nghi ngờ có dị vật lọt vào đường thở, cần nội soi can thiệp sâu hơn để gắp dị vật. Nhánh phế quản nhỏ hẹp, ngoằn nghèo gây khó khăn khi nội soi, nguy cơ chảy máu nếu đưa thiết bị nội soi đi sâu hơn. Người bệnh có tiền sử xơ vữa động mạch, tăng huyết áp đang dùng thuốc chống ngưng tập tiểu cầu. Trường hợp chảy máu có thể không cầm được, khiến máu tràn vào khí quản và phổi, gây ngạt thở, suy hô hấp cấp, do đó bác sĩ quyết định ngừng thủ thuật, cân nhắc dừng thuốc chống đông máu trước khi thực hiện nội soi lần hai để gắp dị vật. Ông Phương được khám kiểm tra tim mạch và có chỉ định ngưng sử dụng thuốc chống ngưng tập tiểu cầu, để chuẩn bị nội soi phế quản lần hai. Tại lần nội soi phế quản thứ hai (ngày 20/9), dị vật đã được gắp ra an toàn, không gây chảy máu, đồng thời bác sĩ đã bơm rửa trong lòng phế quản để hút hết dịch mủ phía sau chỗ tắc.

Sau thủ thuật, tình trạng ho và khả năng hô hấp của ông Phương cải thiện rõ rệt. Sức khỏe hồi phục, ăn uống và ngủ tốt, không mệt mỏi.

Khi nhai nuốt, nắp thanh quản có nhiệm vụ che khí quản để thức ăn đi xuống thực quản. Nếu phản xạ này không kịp (ăn vội, cười nói khi ăn, người già phản xạ kém, trẻ nhỏ chưa hoàn thiện) sẽ khiến dị vật rơi vào khí quản, phế quản gây ra tình trạng dị vật lọt vào đường thở. Người cao tuổi là nhóm dễ hóc dị vật hơn so với người trẻ, bác sĩ Đô cho biết. Nguyên nhân do vấn đề răng miệng kém (răng rụng, răng giả lỏng lẻo hoặc không có răng) làm nhai kém, dễ nuốt trọn miếng thức ăn to. Tuổi tác lớn hoặc bệnh thần kinh (tai biến mạch máu não, Parkinson, sa sút trí tuệ…) cũng ảnh hưởng tới khả năng nhai nuốt ở người cao tuổi.

Đặc biệt, dị vật ở người già thường phát hiện muộn hơn vì bệnh nhân hoặc gia đình nghĩ chỉ là ho thông thường, đến khi viêm phổi hoặc suy hô hấp mới đi khám. Như trường hợp ông Phương, khi nhập viện ông không nhớ mình từng bị nghẹn hay hóc thức ăn.

Nhiều trường hợp dị vật hữu cơ như hạt lạc, hạt na, ngô… rất khó phát hiện trên phim chụp CT hay Xquang. Khác với các dị vật kim loại hay xương có độ cản quang cao, dễ hiện rõ trên hình ảnh, các loại hạt có cấu tạo gần giống mô mềm, dễ “ẩn mình” trong lòng phế quản. Chính vì vậy, khi kiểm tra phim chụp không phát hiện dị vật, không nên chủ quan và cần kiểm tra thêm với nội soi phế quản để xác định dị vật và xử trí kịp thời.

Bác sĩ Đô khuyến cáo, với người cao tuổi và trẻ nhỏ – hai nhóm nguy cơ cao nhất – gia đình nên chú ý quan sát người lớn hay trẻ em trong bữa ăn; hạn chế các loại hạt, xương vụn, thuốc viên to; nhắc nhở ăn chậm, nhai kỹ. Khi có biểu hiện ho kéo dài, khò khè, viêm phổi tái phát nhiều lần mà không rõ nguyên nhân, cần đi khám sớm tại chuyên khoa Hô hấp để loại trừ khả năng dị vật đường thở.