Hà Nội_Bé Khôi Huy, 1 tuổi, sưng đau vùng má phải, bỏ bú, đi khám mới biết bị áp xe góc hàm, có thể gặp biến chứng viêm mô tế bào, chèn ép đường thở nếu không điều trị kịp thời.

Mẹ bé cho biết, bé Huy đã được điều trị bằng kháng sinh tại nhà trong ba ngày nhưng tình trạng không cải thiện, khối sưng ngày càng to, khiến bé khó chịu và bú kém.

Gia đình đưa Huy đến khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội thăm khám trong tình trạng tỉnh táo, tiếp xúc tốt, không sốt, toàn thân ổn định, tim phổi bình thường. Tuy nhiên, vùng góc hàm phải có dấu hiệu viêm tấy, khối sưng chắc, đường kính khoảng 4-5cm, chưa chảy mủ và chưa lan rộng. Qua thăm khám và xét nghiệm, bác sĩ CKI Bùi Thị Khuyên chẩn đoán bé mắc áp xe góc hàm – má phải.

Theo bác sĩ Khuyên, áp xe là ổ dịch mủ khu trú do phản ứng viêm cấp tính của cơ thể trước sự xâm nhập của vi sinh vật. Hệ miễn dịch huy động bạch cầu đa nhân trung tính, thực bào vi khuẩn đến tiêu diệt vi sinh vật, sau đó hình thành khối mủ chứa vi khuẩn, xác tế bào và mô hoại tử.

Nguyên nhân hình thành áp xe hàm mặt rất đa dạng. Phổ biến nhất là do nhiễm trùng răng miệng, viêm tai mũi họng, tổn thương da vùng mặt cổ như mụn nhọt, viêm nang lông, vết thương hở. Ít gặp hơn là nhiễm ký sinh trùng, nhiễm các vi khuẩn độc lực cao như Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes, vi khuẩn kỵ khí vùng miệng; dị vật; lao hạch…

Áp xe có thể gặp ở bất kỳ cơ quan nào, trong đó vùng hàm mặt đặc biệt nguy hiểm do liên quan nhiều khoang giải phẫu quan trọng. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, áp xe vùng hàm mặt có thể lan nhanh, gây nhiều biến chứng. Trong đó, đáng lo ngại nhất là viêm mô tế bào lan tỏa vùng cổ, tức nhiễm trùng lan tỏa qua các khoang mô mềm, gây sưng nề dữ dội. Nặng hơn, ổ áp xe ở vùng hàm cổ lan rộng có thể chèn ép đường thở, gây suy hô hấp cấp, viêm tắc tĩnh mạch cảnh trong, có thể lan đến xoang hang, nguy cơ tử vong cao. Trẻ nhỏ hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, nguy cơ biến chứng càng cao.

Theo bác sĩ Khuyên, khi xuất hiện áp xe, nguyên tắc điều trị là dẫn lưu mủ, dùng thuốc kháng sinh kết hợp hỗ trợ toàn thân như truyền dịch, giảm đau, chăm sóc dinh dưỡng phù hợp, theo dõi chức năng gan thận. Với ổ áp xe nhỏ, chưa hóa mủ, cần điều trị nội khoa với kháng sinh phổ rộng. Trường hợp ổ áp xe lớn, nằm sâu trong cơ thể, nguy cơ biến chứng cao cần dùng thuốc kết hợp phẫu thuật rạch dẫn lưu dịch mủ ra ngoài, giúp làm sạch ổ nhiễm trùng, ngăn lan rộng và hỗ trợ vết thương mau lành. Chỉ định mổ phụ thuộc vào vị trí, kích thước và mức độ nguy hiểm của ổ áp xe.

Trường hợp bé Huy khối áp xe chưa lớn, có thể điều trị được bằng kháng sinh mà chưa cần phẫu thuật. Bác sĩ chỉ định bé dùng thuốc kháng sinh, hỗ trợ bằng truyền dịch và dùng thuốc giảm đau, phối hợp điều trị dinh dưỡng phù hợp thể trạng. Bé Huy được theo dõi các chỉ số CRP, bạch cầu, chức năng gan thận và siêu âm phần mềm vùng hàm mặt để theo dõi đáp ứng điều trị. Sau 3 ngày, tình trạng sưng viêm giảm rõ, ổ áp xe không lan rộng, bé bú tốt, toàn trạng ổn định, được xuất viện.

Bác sĩ Khuyên cho biết, khi có khối áp xe vùng mặt, trẻ thường sốt, mệt mỏi, chán ăn, một số trường hợp trẻ không sốt nhưng bỏ bú, quấy khóc. Tại vùng áp xe nóng đỏ, sưng đau, cảm giác đau tăng khi nhai, nuốt, quay cổ. Khối sưng thường tiến triển từ hạch chắc sang mềm, ấn có cảm giác dao động khi hóa mủ. Trường hợp nặng trẻ có thể phù nề lan rộng, khó thở, cứng hàm. Để chẩn đoán, ngoài thăm khám lâm sàng, làm các xét nghiệm cần thiết, bác sĩ cần đến các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm phần mềm, chụp cắt lớp vi tính khi nghi ngờ lan rộng hoặc biến chứng.

Để phòng ngừa, các bác sĩ khuyến cáo cha mẹ nên chú ý vệ sinh răng miệng cho trẻ từ sớm, đặc biệt là giai đoạn mọc răng sữa. Sau khi bú, cần vệ sinh khoang miệng bằng gạc mềm để ngăn vi khuẩn phát triển. Cho trẻ khám răng miệng định kỳ để phát hiện sớm các ổ viêm, sâu răng tiềm ẩn. Khi thấy trẻ sưng đỏ, đau vùng hàm mặt, bú kém, sốt hoặc quấy khóc, phụ huynh cần đưa đi khám sớm, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc kháng sinh điều trị tại nhà.