Sau 5 ngày uống thuốc trị nấm da, bé Mai (6 tuổi, Bình Thuận) bùng phát vảy nến thể mủ từ đỉnh đầu tới ngón chân, gây bong da, chảy dịch, ngứa rát đến mất ngủ.

BS.CKI Trần Thị Mỹ Linh, chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM (cơ sở phường Tân Sơn Hòa – quận Tân Bình cũ), chẩn đoán bé bị vảy nến thể mủ toàn thân (Generalized pustular psoriasis – GPP). Đây là một thể hiếm gặp nhưng nặng của bệnh vảy nến, đặc trưng bởi sự xuất hiện lan tỏa của các mụn mủ vô khuẩn trên nền da đỏ lan tỏa toàn thân, kèm sốt, mệt mỏi, rối loạn điện giải và có thể đe dọa tính mạng nếu không điều trị kịp thời.

Chị Hân (mẹ bé Mai) cho biết cách đây 3 tháng, chị phát hiện vùng da đầu con có vài mảng trắng nhỏ như gàu, sau đó xuất hiện thêm một vài nốt đỏ da ở tay chân, kèm ngứa. Nghĩ con bị dị ứng nhẹ, chị tự mua thuốc bôi và thuốc uống cho bé nhưng không cải thiện. Sau đó, chị đưa con đến phòng khám gần nhà, được chẩn đoán nấm da và kê thuốc uống trong 5 ngày. Tuy nhiên, sau khi uống thuốc được 2-3 ngày, Mai xuất hiện nhiều mụn mủ nhỏ li ti, các mảng đỏ da ngày càng lan rộng khắp da mặt, cổ, lưng, đùi, ngực, kèm theo triệu chứng ngứa và đau rát. Bé bắt đầu sốt, mệt mỏi và mất ngủ.

“Lúc đó tôi thật sự rất sợ, vừa thương con vừa tự trách mình. Tôi cứ nghĩ con chỉ bị dị ứng nhẹ, không ngờ bệnh lại diễn tiến nặng như vậy”, chị Hân nghẹn ngào kể. Chị cho biết bản thân cũng mắc bệnh vảy nến thể giọt nhưng chỉ ở mức độ nhẹ, chưa từng xuất hiện mụn mủ. Vì vậy, chị vô cùng lo lắng khi thấy con phát bệnh sớm và nặng như vậy.

Bác sĩ Linh cho biết vảy nến mủ toàn thân ở trẻ em thường do rối loạn điều hòa miễn dịch, đặc biệt liên quan đến đột biến gene IL36RN, khiến quá trình viêm bị kích hoạt quá mức. Bệnh có thể khởi phát do các yếu tố như ngưng corticosteroid đột ngột, nhiễm trùng, stress hoặc dùng một số thuốc. Việc tự ý sử dụng thuốc không rõ loại có thể làm bệnh khởi phát nặng.

Xác định Mai vào đợt bùng phát vảy nến mủ toàn thân cấp tính, diễn tiến nhanh, kèm sốt cao và tổn thương da lan rộng, có nguy cơ ảnh hưởng gan, thận, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời, bác sĩ Linh chỉ định cho bé nhập viện để điều trị.

Thuốc sinh học được xem là liệu pháp kiểm soát vảy nến thể mảng hiệu quả nhất hiện nay, tuy nhiên, đối với vảy nến thể mủ ở trẻ em, ưu tiên hàng đầu vẫn là các thuốc toàn thân cổ điển như acitretin, methotrexate hoặc cyclosporin, một số thuốc sinh học nhóm ức chế TNF alpha cũng được ứng dụng điều trị như một giải pháp thứ hai. Các bác sĩ hội chẩn cân nhắc phác đồ điều trị kỹ lưỡng để vừa hiệu quả vừa đảm bảo an toàn.

Bệnh nhi được điều trị tích cực bằng thuốc ức chế miễn dịch toàn thân có thành phần an toàn với trẻ em, thuốc chống viêm, thuốc bôi đặc hiệu đẩy nhanh quá trình lành thương và chăm sóc da tại chỗ, theo dõi sát sinh hiệu và các xét nghiệm như điện giải đồ, chức năng gan thận.

Sau gần một tuần điều trị, tổng trạng bé đã cải thiện, các mụn mủ khô dần, da bong vảy trắng, khô, giảm cảm giác ngứa rát, một số vùng da tăng sắc tố sau viêm. Hiện bé được xuất viện, tiếp tục điều trị duy trì và tái khám định kỳ mỗi tháng. “Tôi vẫn còn ám ảnh những đêm con ngứa đến bật khóc. Giờ con ngủ ngon, chơi lại, tôi mừng lắm”, chị Hân nói.

Bác sĩ Linh cho biết, nhiều người thường nhầm lẫn vảy nến và nấm da vì cả hai đều có biểu hiện da đỏ và bong vảy trắng. Tuy nhiên, vảy nến là bệnh tự miễn, không phải do nấm hay vi khuẩn. Khi cơ thể đang rối loạn miễn dịch, lại dùng thuốc sai chỉ định – đặc biệt là những thuốc có chứa corticoid – khiến phản ứng viêm sẽ bùng lên dữ dội, gây tổn thương da toàn thân.

Ước tính có khoảng 2-3% dân số thế giới mắc vảy nến. Ở Việt Nam tuy chưa có số liệu thống kê chính xác nhưng ước tính có từ 1,5-2% dân số mắc bệnh này. Bệnh có thể khởi phát ở bất kỳ lứa tuổi nào, phổ biến nhất từ 15-35 tuổi, và tỷ lệ mắc ở nam và nữ gần như ngang nhau. Bệnh không lây, nhưng có liên quan đến yếu tố di truyền và rối loạn miễn dịch, thường khởi phát khi cơ thể bị kích thích bởi nhiễm khuẩn, stress hoặc dùng sai thuốc.

“Vảy nến không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát bệnh tốt, duy trì giai đoạn lui bệnh kéo dài nếu điều trị đúng, tránh các yếu tố khởi phát và không tự ý dùng thuốc không rõ loại”, bác sĩ Linh nhấn mạnh.

Vảy nến ở trẻ nhỏ thường khởi phát với các mảng da đỏ bong vảy trắng như gàu ở vùng đầu, khuỷu tay hoặc đầu gối, kèm da khô, đỏ nhẹ, ngứa ít hoặc không ngứa. Khi thấy những dấu hiệu này, cha mẹ không nên tự ý mua thuốc, nhất là thuốc bôi chứa corticoid, vì có thể khiến bệnh bùng phát nặng hơn.

Phụ huynh cần đưa trẻ khám chuyên khoa Da liễu hoặc Miễn dịch Lâm sàng để được các bác sĩ lên phác đồ điều trị đúng cách. Bên cạnh dùng thuốc theo hướng dẫn, cha mẹ nên giúp trẻ giữ vệ sinh da, dưỡng ẩm thường xuyên, tránh gãi hoặc chà xát mạnh. Cần cẩn trọng với các món ăn lạ dễ gây dị ứng, chứa nhiều protein như tôm, cua, ghẹ, đồ hộp, trứng… hay đồ uống có chất kích thích như bia, cà phê, trà… Ngoài ra, việc giữ tinh thần thoải mái, ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc cũng rất quan trọng để giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và lâu dài.