Tim một thất thường được chẩn đoán trong giai đoạn sơ sinh và phẫu thuật sửa chữa toàn diện để cải thiện chức năng tâm thất, kéo dài tuổi thọ cho người bệnh. Vậy bệnh tim một thất sống được bao lâu và cách chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật như thế nào là tốt?
Tim một thất là một dạng bệnh tim bẩm sinh hiếm gặp, trong đó một thất bị teo nhỏ lại và mất chức năng. Vì vậy, thất còn lại sẽ đảm nhận chức năng của cả hai thất nên bệnh còn được gọi là bệnh tâm thất đơn độc hoặc tâm thất độc nhất chức năng. Trẻ bị tim một thất nếu không được phẫu thuật điều trị sớm, có thể gặp một số biến chứng nguy hiểm như: bệnh ruột mất protein, hẹp động mạch phổi, biến dạng tĩnh mạch, dị dạng động mạch phổi. Thậm chí, ngay cả khi đã được phẫu thuật Fontan, trẻ vẫn có thể gặp một số biến chứng như: rối loạn nhịp nhanh, tràn dịch màng phổi, rối loạn chức năng gan mật, thuyên tắc huyết khối.
Nếu không được can thiệp phẫu thuật kịp thời, trẻ mắc bệnh tim một thất thường chỉ sống được từ vài tháng đến 1-2 năm. Phẫu thuật là phương pháp duy nhất giúp kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân tim một thất. Các ca phẫu thuật tái tạo tim hoặc ghép tim có thể giúp trẻ sống được nhiều năm, thậm chí đến tuổi trưởng thành. Tỷ lệ sống sót phụ thuộc rất nhiều vào thời điểm chẩn đoán và can thiệp điều trị. Những trường hợp được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có cơ hội sống sót cao hơn so với các trường hợp chẩn đoán muộn.
Trên thực tế, ngay cả với phẫu thuật giảm nhẹ, tỷ lệ sống sót tốt nhất sau 3 năm trong lịch sử là 75%. Với bệnh nhân được phẫu thuật Fontan, tỷ lệ sống sót lâu dài cao hơn 80% sau hơn 5 năm và đạt 87% sau 10 năm. (1)
Mặc dù tim một thất không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng trẻ sau khi điều trị vẫn có thể đạt được 80% hoạt động thể lực và độ bão hòa oxy. Trẻ có thể tham gia hầu hết các hoạt động trong cuộc sống, nhưng cần tránh gắng sức quá mức. Mức độ hoạt động phụ thuộc vào tình trạng nghiêm trọng của từng trường hợp cụ thể. Sau phẫu thuật, trẻ có thể sống đến 40-50 tuổi nhưng cần được kiểm soát và theo dõi y tế thường xuyên.
Thống kê cho thấy, cứ 10.000 trẻ sơ sinh lại có 4-8 trẻ được chẩn đoán mắc bệnh tim một thất. Đây là bệnh tim bẩm sinh hiếm gặp và phức tạp, trái tim của thai nhi hình thành và phát triển không bình thường có thể dẫn đến tim một thất sau khi sinh ra.
Nguyên nhân chính xác gây ra bệnh tim một thất vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh như: yếu tố di truyền, bất thường nhiễm sắc thể, các vấn đề trong thai kỳ hoặc trẻ sinh ra có bất thường khác về tim.
Ở trẻ bị tim một thất, trái tim chỉ có một thất duy nhất thay vì hai thất như tim bình thường, khiến việc bơm máu trở nên cực kỳ khó khăn. Thất còn lại phải đảm nhiệm cả chức năng của thất trái và thất phải, khiến tim bị quá tải. Máu động mạch và tĩnh mạch bị trộn lẫn, dẫn đến thiếu oxy trầm trọng cho các cơ quan trong cơ thể. Áp lực máu và lưu lượng máu không được phân phối hiệu quả, gây suy giảm chức năng tim mạch.
Tỷ lệ mắc bệnh tim một thất ở nam cao hơn nữ khoảng 3,4 lần. Các triệu chứng bệnh có thể xuất hiện ngay sau khi trẻ chào đời, nhưng một số trường hợp phải mất vài năm, người bệnh mới nhận thấy được các triệu chứng rõ của bệnh như:
Để chẩn đoán tim một thất, cần có sự kết hợp nhiều kỹ thuật chuyên sâu. Một số phương pháp giúp xác định chính xác tình trạng bệnh tim một thất bao gồm:
Mục tiêu chính của điều trị tim một thất là bảo vệ mạch máu phổi và chức năng thất, đồng thời duy trì độ bão hòa oxy máu hệ thống trên 80%. Để đạt được mục tiêu này, bác sĩ sẽ áp dụng các chiến lược can thiệp phù hợp với từng giai đoạn bệnh. Ở giai đoạn sớm, phẫu thuật xiết bớt động mạch phổi (banding) hoặc phẫu thuật Blalock-Taussig được cân nhắc để điều chỉnh lưu lượng máu, giảm áp lực tại động mạch phổi và bảo vệ chức năng tim.
Phẫu thuật tạm thời là giải pháp ban đầu giúp cải thiện tuần hoàn máu cho trẻ bị tim một thất. Bác sĩ sẽ thực hiện các can thiệp nhỏ để giúp tăng máu lên phổi khi có hẹp động mạch phổi hoặc giảm máu lên phổi khi lượng máu phổi quá nhiều. Đồng thời, tránh động chạm đến nhĩ phải để sau này có thể thực hiện dễ phẫu thuật Fontan.
Giải phẫu sửa chữa toàn diện giúp phân chia tuần hoàn toàn thân và tuần hoàn phổi gồm:
Hiện tại, không có phương pháp phòng ngừa hay điều trị triệt để bệnh tim một thất, vì đây là dị tật tim bẩm sinh phức tạp, được hình thành từ giai đoạn thai kỳ. Tuy nhiên, nếu được can thiệp điều trị sớm, người bệnh vẫn có thể đạt được 80% khả năng hoạt động thể lực và tham gia hầu hết các sinh hoạt thường ngày. Người bệnh cần tránh hoạt động gắng sức quá mức, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về chế độ vận động, chế độ dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe để phòng ngừa các biến chứng có thể xảy ra.
Với sự tiến bộ của y học, trẻ được phát hiện tim một thất từ sớm, bác sĩ tại BVĐK Tâm Anh sẽ lên kế hoạch điều trị thích hợp ngay sau sinh. Nếu được chăm sóc và theo dõi sức khỏe tốt, trẻ vẫn có thể phát triển như những trẻ bình thường và có thể sống đến 50 tuổi hoặc hơn.
Ngoài ra, có thể áp dụng một số biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc dị tật tim bẩm sinh ở thai nhi như: khám sàng lọc thai kỳ, theo dõi siêu âm thai để phát hiện sớm các dị tật tim. Phụ nữ mang thai nên đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ, tránh các chất có hại, bổ sung acid folic và vitamin nhóm B, tránh tiếp xúc chất độc hại, phóng xạ, nhiễm virus trong thai kỳ.
Tầm soát tim mạch là biện pháp then chốt để phát hiện sớm và quản lý hiệu quả các dị tật tim bẩm sinh, đặc biệt là tim một thất. Ngay từ giai đoạn sơ sinh, trẻ sẽ được chi định làm các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng nhằm đánh giá cấu trúc và chức năng tim, từ đó có kế hoạch can thiệp phù hợp. Tầm soát sớm giúp giảm thiểu các nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng sống của trẻ.
Trung tâm Tim mạch – Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ uy tín chuyên điều trị các bệnh lý tim mạch cho mọi lứa tuổi, đặc biệt là bệnh tim bẩm sinh. Đội ngũ chuyên gia hàng đầu Việt Nam giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực tim mạch cùng hệ thống thiết bị hiện đại, các ứng dụng kỹ thuật tiên tiến được liên tục cập nhật hỗ trợ tối ưu quá trình chẩn đoán và điều trị. Đồng thời, sự kết hợp liên chuyên khoa giữa Sản – Sơ sinh – Tim mạch mang lại hiệu quả điều trị cao và toàn diện cho người bệnh.
Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bệnh tim một thất sống được bao lâu phụ thuộc nhiều vào thời điểm phát hiện và can thiệp điều trị. Vì, mẹ bầu nên tuân thủ lịch khám thai định kỳ để giúp phát hiện sớm các dị tật tim bẩm sinh ở thai nhi, để từ đó có kế hoạch điều trị sớm cho trẻ sau khi chào đời. Trẻ đã được điều trị khi trưởng thành vẫn cần chú ý đến chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng và thăm khám thường xuyên để theo dõi tình trạng bệnh.
