Tiểu rắt ra máu là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề về sức khỏe đường tiết niệu, cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bài viết này, bác sĩ CKI Lý Minh Hoàng, Khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ tư vấn giải đáp thắc mắc về việc tiểu rắt ra máu có sao không? Nguyên nhân, cách chẩn đoán và điều trị, phòng ngừa tình trạng này.
Tiểu rắt ra máu không phải bệnh mà là triệu chứng, dấu hiệu của các tình trạng sức khỏe khác nhau như: nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI), sỏi thận hoặc thậm chí là ung thư,… Tình trạng này cần được chẩn đoán để xác định nguyên nhân cơ bản và điều trị kịp thời.
tiểu rắt tiểu ra máu là tình trạng đi tiểu lắt nhắt, nhiều lần, lượng nước tiểu thải ra ít và có tế bào hồng cầu lẫn bên trong. Trong đó, tiểu máu được chia làm 2 loại là tiểu máu vi thể và tiểu máu đại thể. Với tiểu rắt kèm tiểu máu vi thể khó thể nhận biết được sự hiện diện của tế bào hồng cầu trong nước tiểu, cần được kiểm tra bằng xét nghiệm. Với tiểu rắt tiểu máu đại thể có thể nhận biết được bằng mắt thường, nước tiểu có màu sắc khác lạ, như: màu nâu giống nước trà, màu coca, màu hồng, thậm chí màu đỏ.
Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân gây tiểu rắt, tiểu máu vi thể có thể không nguy hiểm, nhưng nếu xuất hiện tiểu máu đại thể, cần đến gặp bác sĩ ngay để được khám và điều trị các bệnh có liên quan. Dù do bất kỳ lý do gì, điều quan trọng vẫn là tìm ra nguyên nhân gây tiểu rắt tiểu máu.
Tiểu rắt ra máu là triệu chứng nguy hiểm vì có thể liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, nguyên nhân gây tiểu rắt ra máu chồng chéo lên nhau, gây khó khăn trong điều trị. Sự hiện diện của tế bào hồng cầu trong nước tiểu và nhu cầu đi tiểu tăng lên, lượng nước tiểu ít đi là dấu hiệu cho thấy có điều bất thường trong sức khỏe đường tiết niệu, vấn đề có thể đến từ thận, niệu quản, bàng quang hoặc niệu đạo.
Máu trong nước tiểu có thể do các yếu tố khác nhau, bao gồm nhiễm trùng, sỏi thận hoặc bàng quang, chấn thương thận, tác dụng phụ của một số loại thuốc, tập thể dục quá sức hoặc thậm chí các tình trạng nghiêm trọng hơn như ung thư đường tiết niệu. tiểu rắt dễ nhận biết hơn so với tiểu máu vi thể, đó là khi nhu cầu đi tiểu tăng lên hơn 8 lần mỗi ngày, dòng nước tiểu yếu hoặc lượng nước tiểu ít đi, còn được gọi là tiểu lắt nhắt, tiểu thường xuyên. (1)
Mắt thường chỉ có thể nhận biết được máu trong nước tiểu khi có quá nhiều tế bào hồng cầu và khiến nước tiểu chuyển sang màu hồng, đỏ hoặc nâu. Tiểu máu vi thể chỉ có thể nhận biết khi quan sát nước tiểu dưới kính hiển vi, có nghĩa là vẫn có tiểu máu hiện diện nhưng không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Nếu nhận thấy nước tiểu có màu sắc khác lạ và có bất thường về tần suất đi tiểu, cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán tìm ra nguyên nhân cơ bản.
Việc đi tiểu thường xuyên kèm theo máu trong nước tiểu (tiểu máu) là triệu chứng rõ rệt nhất của tiểu rắt ra máu, ngoài ra còn có các triệu chứng sau:
Nguyên nhân đi tiểu rắt và ra máu có thể đến từ bất thường về sinh lý hoặc do bệnh.
Trong một số trường hợp hiếm gặp, tiểu rắt ra máu có thể là 1 phản ứng sinh lý bình thường với các hoạt động thể chất quá mức, tập luyện cường độ cao có thể gây chấn thương vùng chậu, cơ quan sinh dục hoặc đường tiểu dưới. Tiểu máu sinh lý đôi khi là tình trạng tạm thời và không rõ nguyên nhân, tình trạng này thường gặp phải ở người trẻ, có thể tự khỏi mà không ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh.
Đa phần các trường hợp tiểu rắt ra máu có nguyên nhân do bệnh. Mặc dù có nhiều phân loại tiểu máu (ví dụ: không liên tục hoặc không đổi, cầu thận hoặc nonglomerular, có triệu chứng hoặc không có triệu chứng,…), thông thường, về mặt lâm sàng, chia tiểu máu ra là tiểu máu vi thể hoặc tiểu máu đại thể. (2)
Các bệnh có thể gây ra tiểu máu tiểu rắt có thể chia làm 2 nhóm chính là:
Nhóm bệnh do thận có biểu hiện tiểu rắt và ra máu bao gồm các tình trạng sau:
Các nguyên nhân gây tiểu rắt ra máu không do cầu thận thường biểu hiện tiểu máu vi thể và không có protein niệu hoặc biểu hiện tổn thương thực thể ở cầu thận hoặc ống thận (trụ niệu). Các nguyên nhân phổ biến gây tiểu ra máu không phải do cầu thận bao gồm:
Ở các trường hợp đặc biệt như trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, tiểu máu có thể có nguyên nhân do khối u Wilms, bệnh thận đa nang, hội chứng alport, viêm thận di truyền, viêm cầu thận, tăng canxi niệu, nhiễm trùng đường tiết niệu và bệnh hồng cầu.
Ở những người bệnh lớn tuổi, các nguyên nhân phổ biến nhất là nhiễm trùng đường tiết niệu, các khối u ác tính khác nhau (ví dụ, ung thư thận và bàng quang), bệnh sỏi đường tiết niệu, sau nhiễm trùng và các loại viêm cầu thận, chấn thương, mở rộng tuyến tiền liệt và do đặt sonde tiểu (ống thông tiểu) hoặc stent niệu đạo.
Nam giới tuổi trung niên và người lớn tiểu, người có tiền sử gia đình mắc bệnh thận hoặc sỏi thận, người bị nhiễm trùng đường tiết niệu, người đang dùng một số loại thuốc làm loãng máu hoặc thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) là người có nguy cơ cao bị tiểu rắt ra máu.
Đến gặp bác sĩ ngay khi tình trạng tiểu rắt ra máu xuất hiện, người bệnh quan sát thấy nước tiểu đổi màu. Tuy nhiên, nước tiểu đổi màu như màu đỏ không phải lúc nào cũng do tiểu máu gây ra. Một số loại thuốc có thể khiến nước tiểu chuyển sang màu đỏ, như phenazopyridine giúp làm dịu các triệu chứng đường tiết niệu. Một số loại thực phẩm cũng có thể làm nước tiểu chuyển sang màu đỏ, như củ cải đường và đại hoàng.
Nhưng trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân hàng đầu gây tiểu rắt tiểu máu là nhiễm trùng tiểu, có thể tự hồi phục chỉ với việc điều chỉnh lượng nước uống hằng ngày và tăng cường vệ sinh cá nhân. Tuy nhiên, rất khó để biết liệu sự thay đổi màu sắc và tần số đi tiểu có liên quan đến các bệnh nguy hiểm hơn gây biến chứng không thể hồi phục như, khối u (bao gồm cả u bướu và khối u ung thư), dị vật đường tiết niệu hay bệnh cầu thận,… Do đó việc khám và thực hiện các xét nghiệm phù hợp là điều nên làm để bảo vệ sức khỏe đường tiết niệu.
Chẩn đoán tiểu rắt ra máu bằng khám lâm sàng và các xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây bệnh. Đầu tiên, bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng của người bệnh khi đi tiểu, như:
Sau đó, bác sĩ có thể chỉ định làm các xét nghiệm chuyên sâu hoặc các chẩn đoán cận lâm sàng hình ảnh học, đóng vai trò quan trọng trong việc tìm kiếm nguyên nhân của sự xuất hiện tế bào hồng cầu trong nước tiểu:
Một số trường hợp ung thư giai đoạn sớm có thể được phát hiện trong những lần thăm khám đầu tiên. Căn cứ vào các các thang điểm đánh giá, bác sĩ xem xét liệu người bệnh có thuộc nhóm nguy cơ cao mắc ung thư hay không? hoặc có tiền sử xạ trị vùng chậu, tiếp xúc với một số hóa chất nhất định,… thì sẽ có hướng dẫn người bệnh lịch trình cụ thể để theo dõi tích cực và sớm phát hiện kịp thời bệnh nguy hiểm.
Có thể bạn quan tâm:
Việc điều trị tiểu rắt ra máu phụ thuộc vào nguyên nhân. Điều trị có thể liên quan đến:
Tiểu rắt tiểu ra máu tùy vào nguyên nhân gây bệnh ban đầu vẫn có khả năng tự khỏi như: vận động quá sức, tiểu máu do thuốc thức ăn,… Nếu đã xác định nguyên nhân gây tiểu máu do thuốc hoặc ăn uống, người bệnh có thể tự điều chỉnh chế độ ăn uống sinh hoạt cho phù hợp trong vòng 48 giờ. Nếu sau thời gian này, tiểu rắt ra máu vẫn tiếp diễn thì nên đến gặp bác sĩ để được khám và điều trị nhanh chóng.
Khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Tiết niệu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 là địa chỉ khám và điều trị bệnh tiết niệu uy tín, riêng tư. Tại đây có đội ngũ bác sĩ giỏi, là những chuyên gia trong chẩn đoán và điều trị các bệnh về đường tiết niệu ở cả nam lẫn nữ.
Cơ sở vật chất hiện đại với phòng khám khép kín, riêng tư, được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa, chẩn đoán hiện đại, chuyên sâu với các thiết bị công nghệ cao như máy siêu âm 3D, 4D, máy chụp cộng hưởng từ MRI 3T thế hệ mới. Cùng với đó là hệ thống Trung tâm Xét nghiệm khép kín, trả kết quả nhanh chóng, giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây tiểu rắt ra máu và điều trị phù hợp, cá thể hóa, hiệu quả.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng với những thông tin bài viết vừa chia sẻ đã giúp bạn giải đáp thắc mắc về việc tiểu rắt ra máu có sao không? cũng như tư vấn về nguyên nhân, cách chẩn đoán và điều trị bệnh.
