Tiểu lắt nhắt về đêm nguyên nhân do đâu? Kéo dài nguy hiểm không?

Tiểu lắt nhắt hay tiểu thường xuyên gây nhiều bất tiện, ảnh hưởng đến sinh hoạt, cuộc sống của người bệnh, đặc biệt nếu tình trạng này xảy ra vào ban đêm. Bài viết này, bác sĩ CKI Phạm Cao Tháp, Đơn vị Niệu nữ, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ tư vấn về tiểu lắt nhắt vào về đêm, nguyên nhân, cách điều trị và giải đáp thắc mắc về việc tiểu lắt nhắt về đêm kéo dài nguy hiểm không?

Tiểu lắt nhắt về đêm là gì?

Tiểu lắt nhắt về đêm là tình trạng phải thường xuyên thức dậy đi tiểu vào ban đêm, cảm giác tiểu thôi thúc, cấp bách nhưng lại không thể làm rỗng hoàn toàn bàng quang do lượng nước tiểu ít. Tình trạng này thường liên quan nhiều đến tuổi tác hơn do bệnh. Trên thực tế, khi 1 người bước sang tuổi từ 40 – 50, họ thường thức dậy đi tiểu trung bình 1 lần mỗi đêm. Tần suất đi tiểu tăng lên khi họ bước sang tuổi 60 – 70, có thể từ 2 – 3 lần. Tuổi càng cao, tình trạng tiểu lắt nhắt, tiểu thường xuyên về đêm lại càng tăng lên.

Loại tiểu lắt nhắt về đêm này được gọi là tần số tiết niệu về đêm hay tiểu đêm). Tiểu đêm trở nên phổ biến hơn khi già đi (thường trên 60 tuổi) và xảy ra ở tất cả các giới tính, đôi khi vì những lý do khác nhau. Một người có thể thức dậy một lần trong đêm để đi tiểu, nhưng đi tiểu thường xuyên hơn có thể là 1 triệu chứng của các vấn đề tiềm ẩn, như: suy tim, phù (sưng) ở chân và rối loạn giấc ngủ,… (1)

Tiểu lắt nhắt về đêm kéo dài có nguy hiểm không?

Tiểu lắt nhắt về đêm kéo dài không nguy hiểm, không trực tiếp đe dọa đến tính mạng người bệnh. Tuy nhiên, trong các điều kiện cơ bản, tình trạng tiểu lắt nhắt khiến người bệnh bị gián đoạn giấc ngủ, ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, tăng nguy cơ té ngã ở người lớn tuổi.

Đôi khi, tiểu lắt nhắt là dấu hiệu cảnh báo các tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Cho nên, nếu tiểu lắt nhắt về đêm xuất hiện, đặc biệt khi người bệnh còn trẻ, cần đến gặp bác sĩ càng sớm, càng tốt để được chẩn đoán và điều trị sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Nguyên nhân gây tiểu lắt nhắt ban đêm nhiều lần

1. Nguyên nhân chính

Nguyên nhân chính gây tiểu lắt nhắt ban đêm nhiều lần được xác định do: (2)

• Uống quá nhiều chất lỏng trước khi đi ngủ: bao gồm nước và các loại đồ uống, đặc biệt là đồ uống có chứa cồn và caffeine có thể khiến tình trạng đi tiểu lắt nhắt về đêm ngày càng tệ hơn.
• Thuốc có chứa thuốc lợi tiểu: thuốc lợi tiểu hoặc thuốc có tác dụng phụ lợi tiểu khiến cơ thể loại bỏ lượng chất lỏng và muối dư thừa nhiều hơn, làm tăng nhu cầu đi tiểu thường xuyên hơn.
• Giảm sức chứa bàng quang: khi tuổi tác tăng lên, các cơ quan trong cơ thể bắt đầu lão hóa, trong đó có bàng quang, khiến chúng giảm sức chứa, giảm khả năng chịu đựng, nhịn tiểu. Giảm sức chứa bàng quang cũng có thể do tắc nghẽn bàng quang, sưng tấy, nhiễm trùng và đau bàng quang gây tiểu lắt nhắt nhiều lần cả ngày lẫn đêm.

2. Các yếu tố nguy cơ

Bên cạnh nguyên nhân, các yếu tố nguy cơ, điều kiện sức khỏe nhất định cũng dễ khiến người bệnh mắc chứng tiểu lắt nhắt về đêm, gồm:

• Tiểu lắt nhắt do cơ địa (cơ thể sản xuất quá nhiều nước tiểu khiến bàng quang không thể chứa được).
• Bệnh tiểu đường.
• Huyết áp cao.
• Tăng sản lành tính tuyến tiền liệt hoặc tắc nghẽn tuyến tiền liệt.
• Bệnh tim hoặc suy tim sung huyết.
• Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn hoặc các rối loạn giấc ngủ khác.
• Sa các cơ quan vùng chậu.
• Sinh nở, mang thai hoặc mãn kinh.
• Hội chứng chân không yên.
• Phù nề.

Triệu chứng của tiểu lắt nhắt về đêm

Triệu chứng của tiểu lắt nhắt về đêm gồm:

• Thức dậy đi tiểu từ 2 lần hoặc hơn mỗi đêm.
• Cảm giác không thể làm rỗng bàng quang trong 1 lần đi tiểu.
• Lượng nước tiểu ít hơn bình thường, dòng nước tiểu yếu.
• Mệt mỏi và buồn ngủ vào ban ngày. Điều này xảy ra vì đi tiểu quá thường xuyên có thể làm gián đoạn chu kỳ ngủ thông thường.

Ai dễ bị tiểu lắt nhắt về đêm?

Ai cũng có thể dễ bị tiểu lắt nhắt về đêm, đặc biệt là người già, nam giới sau 50 tuổi và nữ giới sau 30 tuổi. Tiểu đêm hay tiểu lắt nhắt về đêm là tình trạng phổ biến ảnh hưởng đến hơn 50% người trưởng thành sau 50 tuổi. Nó phổ biến hơn ở nam giới sau 50 tuổi. Trước 50, bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến nữ giới. Ước tính, cứ 3 người nữ trên 30 tuổi có 1 người bị ảnh hưởng chứng tiểu lắt nhắt về đêm.

Sự thay đổi này được lý giải do khác biệt về mặt giải phẫu ở nam và nữ. Nam giới có tuyến tiền liệt bao quanh bàng quang và niệu đạo, khi về gia tuyến này có xu hướng mở rộng (tăng sản tuyến tiền liệt lành tính) chèn ép lên đường thoát nước tiểu, khiến niệu quản bị hẹp và gây tiểu lắt nhắt về đêm lẫn ngày. Còn ở nữ giới, quá trình mang thai và sinh nở làm “giãn” cơ sàn chậu, gây sa cơ quan vùng chậu và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tiết niệu.

      Tìm hiểu thêm: Tiểu lắt nhắt khi mang thai: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Tiểu lắt nhắt về đêm cần gặp bác sĩ khi có các dấu hiệu sau đây: (3)

• Tiểu lắt nhắt không rõ lý do, không phải do tuổi tác hoặc do gần đây người bệnh uống nhiều chất lỏng hơn.
• Tình trạng này làm gián đoạn giấc ngủ khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, thiếu ngủ, thiếu tỉnh táo.
• Xuất hiện các triệu chứng bất thường ở đường tiết niệu như: nước tiểu có mùi nồng, màu đục, nước tiểu có màu bất thường như màu trà, màu coca,…
• Xuất hiện các triệu chứng nhiễm trùng tiết niệu như: sốt, tiểu buốt, tiểu rắt,…
• Đau ở hông, bẹn, bụng dưới,… khi đi tiểu.
• Cảm giác buồn tiểu dữ dội, phải đi tiểu cấp bách, liên tục.

Phương pháp chẩn đoán tình trạng tiểu lắt nhắt về đêm

Phương pháp chẩn đoán tình trạng tiểu lắt nhắt về đêm chủ yếu là khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ hỏi một số câu hỏi để xác định nguyên nhân, đánh giá tình trạng bệnh hiện tại như:

• Tần suất đi tiểu mỗi đêm?
• Khoảng thời gian giữa các lần đi tiểu?
• Lượng nước tiểu mỗi lần đi tiểu?
• Cảm giác khi đi tiểu?

Ngoài ra, bác sĩ có thể hỏi về bệnh sử hoặc các loại thuốc người bệnh đang sử dụng, nếu có, tốt nhất bạn nên mang theo hồ sơ bệnh án trước đó, các loại thuốc đang sử dụng, có thể mang theo cho bác sĩ xem, dựa vào đó có thể chẩn đoán tình trạng nhanh hơn.

Để xác định nguyên nhân cơ bản gây tiểu lắt nhắt về đêm, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số xét nghiệm, chẩn đoán như:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng thận và đường huyết.
• Chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính CT, chụp cộng hưởng từ để xem bàng quang đầy hay rỗng.
• Nội soi bàng quang.
• Đo áp lực bàng quang nếu nghi ngờ tắc nghẽn đường tiết niệu.

Cách điều trị tiểu lắt nhắt về đêm hiệu quả

Cách điều trị tiểu lắt nhắt về đêm hiệu quả cần dựa vào việc điều trị khắc phục nguyên nhân gây tình trạng này. Tuy nhiên, không phải bất kỳ nguyên nhân nào gây tiểu lắt nhắt về đêm cũng điều trị được, đặc biệt là nguyên nhân liên quan đến tuổi tác, lão hóa tự nhiên.

Các phương pháp điều trị tiểu lắt về đêm hiện bao gồm: thay đổi lối sống (gồm việc thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống), tập luyện bài tập cơ sàn chậu (bài tập Kegel), điều trị bằng thuốc cho các nguyên nhân liên quan đến bệnh, cuối cùng là phẫu thuật chỉnh sửa sàn chậu – bàng quang khi các lựa chọn điều trị khác không mang lại hiệu quả như mong đợi.

1. Thay đổi lối sống để khắc phục tiểu lắt nhắt về đêm

Các thay đổi trong lối sống, thói quen sinh hoạt, dinh dưỡng có thể khắc phục tình trạng tiểu lắt nhắt, bao gồm:

• Không uống nước hoặc bất kỳ chất lỏng nào trước khi đi ngủ, hoặc hạn chế uống nước vào buổi tối, đặc biệt là các loại đồ uống chứa caffein, rượu, bia.
• Nếu cần dùng thuốc có tác dụng lợi tiểu, người bệnh nên hỏi ý kiến bác sĩ xem mình có thể dùng buổi sáng hay không hoặc ít nhất 6 giờ trước khi ngủ để không ảnh hưởng bởi tác dụng phụ của thuốc.
• Nếu bị phù nề, giữ nước ở chân, người bệnh có thể dùng gối để nâng cao chân khi ngủ, giúp phân phối chất lỏng hoặc mang vớ nén.

2. Tập luyện cơ sàn chậu

Đối với người mắc chứng tiểu không tự chủ do sa tạng chậu, đặc biệt là phụ nữ sau sinh, có thể tập luyện cơ sàn chậu với bài tập Kegel để cải thiện tình trạng sa cơ quan vùng chậu, khắc phục chứng tiểu lắt nhắt về đêm.

Dưới đây là hướng dẫn tập luyện cơ sàn chậu:

• Bước 1: người bệnh lựa chọn tư thế mà mình cảm thấy thoải mái nhất, như: đứng, ngồi hoặc nằm thả lỏng trên sàn.
• Bước 2: hít thở sâu và sau đó bắt đầu siết cơ hậu môn, sau cho cảm giác lỗ hậu môn được nâng lên hoặc kéo vào bên trong.
• Bước 3: cố gắng giữ động tác siết cơ càng lâu càng tốt, bắt đầu với 10 giây mỗi lần siết cơ và tăng khoảng thời gian siết cơ lên. Trong quá trình người bệnh vẫn cố gắng giữ nhịn thở đều.
• Bước 4: từ từ thả lỏng cơ, thư giãn và lặp lại động tác siết cơ trong 10 – 15 lần mỗi hiệp, duy trì tập luyện 3 hiệp mỗi ngày. Sau 4 – 8 tuần, người bệnh sẽ cảm thấy các triệu chứng của tiểu lắt nhắt được cải thiện.

3. Điều trị tiểu lắt nhắt bằng thuốc

Thuốc điều trị tiểu lắt nhắt chủ yếu được sử dụng để kiểm soát bệnh nền, điều trị nhiễm trùng hoặc giảm các triệu chứng. Các loại thuốc có thể được kê đơn trong quá trình điều trị tiểu lắt nhắt gồm:

• Thuốc kháng cholinergic: những loại thuốc này làm giảm các triệu chứng của bàng quang hoạt động quá mức. Bác sĩ sẽ tiến hành kê đơn các loại thuốc bao gồm mirabegron (Myrbetriq®), darifenacin (Enablex®), oxybutynin (Ditropan®) và tolterodine (Detrol®),… để khắc phục tình trạng này, liều dùng cần dựa trên từng tình trạng sức khỏe, mức độ nghiêm trọng của chứng tiểu lắt nhắt.
• Thuốc lợi tiểu: như bumetanide (Bumex®) và furosemide (Lasix®) hỗ trợ điều chỉnh lượng nước tiểu mà cơ thể sản xuất.
• Desmopressin (DDAVP®): ức chế thận sản xuất ít nước tiểu hơn.

4. Phẫu thuật

Trường hợp điều trị bằng tập luyện, dùng thuốc,… không thể khắc phục được tình trạng tiểu lắt nhắt về đêm, phẫu thuật là lựa chọn điều trị cuối cùng. Bác sĩ sẽ cân nhắc phẫu thuật dựa trên các nguyên nhân cụ thể gây tiểu lắt nhắt. Ví dụ, nếu tiểu lắt nhắt do sỏi chặn dòng nước tiểu, bác sĩ có thể phẫu thuật tán sỏi nội soi, tán sỏi ngược dòng với tiêu chí loại bỏ sỏi và ít xâm lấn nhất có thể.

Nếu bị tiểu lắt nhắt do sa tạng chậu, phẫu thuật treo mỏm âm đạo và mỏm nhô xương cùng, phẫu thuật đặt lưới nâng âm đạo,… có thể được thực hiện để khôi phục giải phẫu tự nhiên của vùng chậu, khắc phục tình trạng sa sút và điều trị tiểu lắt nhắt về đêm.

Phòng ngừa tiểu lắt nhắt về đêm

Dưới đây là hướng dẫn phòng ngừa chứng tiểu lắt nhắt về đêm, người bệnh có thể tham khảo:

• Hạn chế chất lỏng: tránh uống chất lỏng 2 – 4 giờ trước khi đi ngủ, đặc biệt là đồ uống có chứa caffeine.
• Uống thuốc lợi tiểu vào buổi sáng hoặc ít nhất 6 giờ trước khi đi ngủ.
• Nâng cao chân hoặc sử dụng vớ nén khi đi ngủ có thể giúp giảm nhu cầu đi tiểu.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh để tránh gây áp lực lên bàng quang.
• Duy trì tập luyện các bài tập cơ sàn chậu để tăng cường các cơ đóng mở niệu đạo.

Điều trị tiểu lắt nhắt về đêm tại khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Tiết niệu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7. Tại đây có đội ngũ bác sĩ giỏi, giàu kinh nghiệm trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về đường tiết niệu, trong đó có tiểu lắt nhắt.

Đặt biệt, tại đây còn có Đơn vị Niệu nữ, với các chuyên gia hàng đầu về sức khỏe đường tiết niệu nữ và sức khỏe tình dục nữ giới, thăm khám riêng tư, chẩn đoán nhanh chóng, xác định nguyên nhân và khắc phục tình trạng tiểu lắt nhắt ở nữ hiệu quả theo từng nguyên nhân.

Hy vọng với những thông tin bài viết vừa chia sẻ đã giúp bạn hiểu thêm về chứng tiểu lắt nhắt về đêm, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị tình trạng này.