Vợ bị HPV chồng có bị không? HPV là virus gây u nhú, các tổn thương tiền ung thư và ung thư ở người. Virus có khả năng lây truyền qua đường tình dục, tiếp xúc hay từ mẹ truyền sang con. Nắm rõ con đường và cách thức lây truyền giúp các cặp vợ chồng bảo vệ sức khỏe trước nguy cơ lây nhiễm HPV, đồng thời bảo vệ hạnh phúc gia đình.
Bài viết được tham vấn Y khoa bởi BS.CKI Nguyễn Lê Nga – Quản lý Y khoa vùng 1 miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC.
Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC), có khoảng 11 – 12% dân số thế giới, tương đương 700 – 800 triệu người nhiễm HPV. Tại Việt Nam, tỷ lệ nhiễm virus dao động khoảng 8 – 11% tủy theo từng vùng miền. Mỗi năm ước tính có khoảng 5.300 ca nhiễm HPV, 2.500 ca tử vong tương đương với 7 người chết mỗi ngày.
Hầu hết trường hợp nhiễm HPV sẽ không biểu hiện triệu chứng và virus có thể tự khỏi, song một số tuýp huyết thanh nguy cơ cao có khả năng dẫn đến ung thư ở cả nam và nữ. HPV là nguyên nhân dẫn đến 90% trường hợp ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, 70% ung thư âm đạo, âm hộ, 60 – 70% ung thư hầu họng và 60% ung thư dương vật. Để trả lời cho câu hỏi “vợ bị HPV chồng có bị không?” cần làm rõ các đường lây truyền HPV:
Con đường lây truyền chủ yếu của HPV là thông qua đường tình dục, khi quan hệ không an toàn, thậm chí là tiếp xúc tay với bộ phận sinh dục hay quan hệ bằng đường miệng. Đầu tiên, khi đi vào cơ thể qua đường sinh dục, HPV sẽ xâm nhập và khu trú tại vùng thượng bì, tại lớp biểu mô da và niêm mạc.
Tỷ lệ HPV lây truyền qua đường tình dục trung bình là 40%. Theo thống kê của CDC Hoa Kỳ, có ít nhất 50% người có hoạt động tình dục sẽ có nguy cơ cao nhiễm HPV vào một thời điểm nào đó trong đời. Khoảng 25% trường hợp nhiễm HPV 10 năm đầu tiên sau quan hệ. Trong suốt cuộc đời của một người, tỷ lệ nhiễm virus sẽ khoảng 80%.
Quan hệ không an toàn, quan hệ với nhiều bạn tình là những yếu tố nguy cơ gia tăng khả năng nhiễm HPV. Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu, bao cao su không bảo vệ 100% trước nguy cơ nhiễm virus. HPV vẫn có khả năng lây truyền thông qua tiếp xúc da ở vùng âm hộ, hậu môn, những vùng da không được bao cao su che phủ. Do đó, biện pháp phòng HPV hiệu quả nhất khi quan hệ tình dục vẫn là tiêm phòng kết hợp cùng sử dụng bao cao su.
Vợ bị HPV chồng có bị không? Dù không quan hệ tình dục, vợ chồng vẫn có khả năng lây nhiễm HPV thông qua đường tiếp xúc thân mật như khi hôn hoặc cũng có thể là tiếp xúc với mụn cóc sinh dục, sùi mào gà do HPV gây ra.
Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng nếu chỉ dùng tay để thực hiện hành vi quan hệ tình dục thì không có khả năng lây nhiễm HPV. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có bằng chứng khoa học nào chỉ ra quan niệm này là đúng. Ngược lại, dùng tay thực hiện hành vi tình dục, virus có thể từ bộ phận sinh dục đến bàn tay, song chỉ ở mức thấp.
Mặt khác, virus cũng có khả năng tồn tại nhiều ngày ở kẽ ngón tay, móng tay, hay các bề mặt vật dụng công cộng như bồn cầu, tay nắm cửa… nếu không được vệ sinh kỹ. Song trường hợp lây nhiễm thông qua tiếp xúc này là rất hiếm gặp.
HPV không chỉ lây truyền qua đường quan hệ tình dục hay tiếp xúc, mà còn có thể lây truyền dọc từ mẹ sang con. Song tỷ lệ lây truyền HPV qua con đường này khá thấp.
HPV lây truyền từ mẹ sang con khi mẹ nhiễm HPV, con sinh ra có nguy cơ nhiễm HPV trong quá trình mang thai và sinh con. Đặc biệt, nếu trẻ sinh thường, nguy cơ tiếp xúc với HPV thậm chí cao hơn.
Trẻ sơ sinh nhiễm HPV từ người mẹ có khả năng thải loại virus này. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp trẻ bị mụn cóc sinh dục cổ họng hoặc bướu gai đường hô hấp làm ảnh hưởng đến đường thở, rất nguy hiểm.
Chồng có thể nhiễm HPV khi quan hệ tình dục với vợ qua đường âm đạo, miệng, hậu môn. Ngay cả khi người vợ không có bất kỳ triệu chứng nào của bệnh, virus vẫn có khả năng lây nhiễm. Ngoài ra, nếu tiếp xúc trực tiếp da kề da hoặc sử dụng chung đồ dùng cá nhân vẫn có khả năng mắc bệnh.
Theo kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet cho thấy, tỷ lệ nhiễm HPV ở nam giới có bạn tình nhiễm HPV dao động từ 50 – 80% trong vòng 2 năm (1). Còn theo CDC Hoa Kỳ, hầu hết người hoạt động tình dục sẽ nhiễm HPV một thời điểm nào đó trong đời.
Có thể thấy, nguy cơ lây nhiễm HPV là khá cao nếu một trong hai người vợ/ chồng nhiễm bệnh và có quan hệ tình dục không an toàn. Để giảm thiểu tối đa nguy cơ lây nhiễm, vợ và chồng nên sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục đồng thời tiêm vắc xin phòng HPV.
Khi nhiễm HPV từ vợ, người chồng có thể phải đối mặt với một số căn bệnh nguy hiểm do virus này gây ra như:
U nhú sinh dục là các khối u nhỏ hay mụn cóc xuất hiện tại bộ phận sinh dục. Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật (CDC), 1 trong 10 trường hợp nhiễm HPV sẽ phát triển thành u nhú sinh dục, do các chủng HPV nguy cơ thấp như HPV 6 và 11 gây ra. Mụn cóc sinh dục xuất hiện dưới dạng các nốt sùi, mềm, màu hồng hoặc trắng, thường mọc thành cụm ở dương vật, bìu, hậu môn hoặc vùng đùi.
Mặc dù không gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng, nhưng mụn cóc sinh dục gây khó chịu, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và đôi khi gây đau hoặc ngứa. Chúng cũng làm tăng nguy cơ tái phát hoặc lây lan virus cho bạn tình và những người khác, nếu không được điều trị và quản lý đúng cách.
Nếu so với u nhú sinh dục do HPV, ung thư dương vật khá hiếm gặp. Ung thư dương vật của nam giới thường liên quan đến các chủng HPV nguy cơ cao, đặc biệt là HPV 16 và 18. Theo một nghiên cứu được đăng tải trên Tạp chí Tiết niệu của Vương Quốc Anh (British Journal of Urology International), có khoảng 50 – 63% trường hợp ung thư dương vật liên quan đến HPV.
Ung thư dương vật có thể phát triển từ những tổn thương dạng sùi, viêm loét kéo dài hoặc những vùng mô bất thường trên bề mặt da. Tuy nhiên, bệnh thường tiến triển âm thầm, khiến nhiều trường hợp chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn. Vệ sinh cá nhân kém, không cắt bao quy đầu và hệ miễn dịch suy giảm là các yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư dương vật khi nhiễm HPV.
Bên cạnh ung thư dương vật, một vấn đề sức khỏe không kém phần nghiêm trọng khác khi nhiễm HPV là ung thư hậu môn. Theo kết quả của nhiều cuộc nghiên cứu cho thấy, khoảng 90% ca ung thư hậu môn liên quan đến HPV, phần lớn trong số đó là do HPV 16 và 18.
Dấu hiệu sớm của ung thư hậu môn bao gồm chảy máu bất thường, đau hoặc ngứa ở khu vực hậu môn, hoặc xuất hiện các khối u nhỏ bất thường. Vì các triệu chứng có thể dễ bị bỏ sót hoặc nhầm lẫn, chẩn đoán thường bị trì hoãn, dẫn đến bệnh tiến triển nặng hơn.
Căn bệnh ung thư này xảy ra ở vùng họng, miệng và amidan. Ở nam giới, tỷ lệ ung thư vòm họng do HPV thường rơi vào khoảng 70 – 90%, chủ yếu là do HPV 16. Tỷ lệ ung thư vòm họng do HPV vẫn đang tiếp tục gia tăng.
Ung thư hầu họng thường phát triển âm thầm, dấu hiệu bao gồm đau họng kéo dài, khó nuốt, vết loét không lành trong miệng, hoặc sưng ở vùng cổ. Đây là một dạng ung thư có tiên lượng tốt nếu được phát hiện sớm, nhưng khi phát hiện muộn, việc điều trị có thể trở nên khó khăn và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Trong nhiều trường hợp, nam giới nhiễm HPV từ vợ nhưng không xuất hiện triệu chứng rõ ràng. Virus có thể tồn tại trong cơ thể mà không gây bệnh, và hệ miễn dịch của người bệnh có khả năng tự loại bỏ virus trong khoảng 1 – 2 năm. Tuy nhiên, nếu virus tồn tại dai dẳng, nguy cơ mắc các bệnh lý nêu trên sẽ tăng lên.
Điểm đặc biệt của HPV là người nhiễm không triệu chứng vẫn có khả năng lây truyền virus cho bạn tình hoặc người khác qua tiếp xúc trực tiếp. Điều này khiến HPV trở thành một mối đe dọa “thầm lặng” đối với sức khỏe cộng đồng nếu không có biện pháp phòng ngừa.
HPV hiện không có phương pháp điều trị đặc hiệu. Khi cơ thể nhiễm virus, hệ miễn dịch sẽ hoạt động để đẩy lùi HPV và cố gắng đào thải virus ra khỏi cơ thể, ngăn nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, nếu virus không được loại trừ và tồn tại lâu dài, nguy cơ phát triển thành mụn cóc sinh dục hoặc các dạng ung thư liên quan (như ung thư cổ tử cung, dương vật, họng, hậu môn) sẽ tăng cao. Điều trị lúc này tập trung vào:
Mụn cóc sinh dục, do HPV 6 và 11 gây ra, là vấn đề phổ biến khi cả vợ và chồng nhiễm virus. Bác sĩ có thể kê các loại kem bôi như Imiquimod, Podophyllotoxin hoặc Sinecatechins – các loại thuốc đã được chứng minh có hiệu quả trong việc thu nhỏ và loại bỏ mụn cóc. Nếu mụn cóc lớn, bác sĩ có thể sử dụng liệu pháp lạnh (đông lạnh với nitơ lỏng), đốt điện, laser hoặc cắt bỏ các tổn thương sinh dục. Những phương pháp này giúp loại bỏ mụn cóc triệt để và giảm tái phát.
Người vợ nhiễm HPV có nguy cơ cao mắc ung thư cổ tử cung nếu virus thuộc nhóm nguy cơ cao (ví dụ HPV typ 16 và 18). Do đó, quá trình điều trị cần kết hợp kiểm tra và phòng ngừa:
Đối với người chồng nhiễm HPV, dù ít gặp hơn, ung thư dương vật, hậu môn hoặc ung thư hầu họng có thể xảy ra nếu tình trạng nhiễm HPV kéo dài. Điều trị cần sớm can thiệp với:
Sức khỏe hệ miễn dịch đóng vai trò tối quan trọng trong việc loại bỏ HPV khỏi cơ thể. Với cả vợ và chồng nhiễm HPV, cần thực hiện các biện pháp giúp nâng cao sức đề kháng, bao gồm:
Quan hệ tình dục an toàn là yếu tố quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm HPV. Sử dụng biện pháp an toàn như bao cao su sẽ tạo ra một hàng rào vật lý, ngăn chặn sự tiếp xúc giữa da và niêm mạc bộ phận sinh dục. HPV lây truyền chủ yếu qua quan hệ tình dục da kề da, do đó bao cao su sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, bao cao su không che phủ toàn bộ bộ phận sinh dục, nên những vùng da không được bảo vệ vẫn có nguy cơ lây nhiễm virus. Hãy sử dụng bao cao su đúng cách:
Bên cạnh sử dụng biện pháp an toàn, nên chung thủy 1 vợ 1 chồng để giúp loại bỏ nguy cơ tiếp xúc với các nguồn lây nhiễm HPV từ các mối quan hệ bên ngoài.
Phụ nữ nên tầm soát nguy cơ nhiễm HPV và ung thư cổ tử cung định kỳ bằng những phương pháp xét nghiệm sau:
Đối với phụ nữ 21 – 29 tuổi nên làm Pap smear mỗi 3 năm/ lần. Phụ nữ từ 30 đến 65 tuổi có thể chọn làm Pap smear mỗi 3 năm, xét nghiệm HPV mỗi 5 năm hoặc kết hợp thực hiện 2 xét nghiệm mỗi 5 năm/ lần.
Ở nam giới, nên thực hiện khám sức khỏe tổng quát và khám bộ phận sinh dục định kỳ ở bệnh viện hoặc cơ sở y tế để phát hiện sớm bất thường như mụn cóc sinh dục. Dù hiện chưa có phương pháp xét nghiệm thường quy cho nam giới, nhưng bác sĩ có thể chỉ định thực hiện thêm một số xét nghiệm cần thiết khác nếu nghi ngờ nhiễm HPV hoặc có các triệu chứng liên quan.
Tiêm vắc xin HPV là một phần trong chiến lược quan trọng phòng nguy cơ lây nhiễm virus. Tuy nhiên, người đã tiêm vẫn cần duy trì các biện pháp phòng tránh như sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, khám sức khỏe định kỳ và thực hiện tầm soát ung thư cổ tử cung. Những biện pháp này không chỉ giúp kiểm soát nguy cơ lây nhiễm các chủng HPV không được vắc xin bao phủ, mà còn hỗ trợ phát hiện sớm những bất thường khác.
Nguyên tắc chung khi tiêm phòng bất kỳ loại vắc xin nào là cần tiêm đủ mũi, đúng lịch. Xuyên suốt quá trình tiêm vắc xin phòng HPV, người tiêm phòng cần tuân thủ tiêm vắc xin đủ mũi theo lịch hẹn của bác sĩ để vắc xin phát huy hiệu quả bảo vệ tốt nhất. Tiêm vắc xin trễ lịch tuy không làm giảm hiệu quả vắc xin, nhưng nếu người tiêm tiếp xúc với HPV lúc này qua quan hệ tình dục không an toàn hoặc thông qua các cách gián tiếp vẫn có nguy cơ mắc bệnh.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, độ tuổi vàng để tiêm vắc xin HPV cho trẻ em và thanh thiếu niên từ 9 – 14 tuổi, trước khi bắt đầu hoạt động tình dục. Ước tính hiệu quả của vắc xin ở độ tuổi này là cao nhất, đến 93%. Ở thanh thiếu niên từ 15 – 18 tuổi, hiệu quả sẽ đạt đến 90% (2).
Mặt khác, vắc xin phòng HPV cũng có hiệu quả cho người lớn đến 45 tuổi, đặc biệt là những người chưa từng nhiễm HPV phòng ngừa phòng ngừa 9 chủng HPV (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58) chống lại ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hậu môn và mụn cóc sinh dục ở cả nam và nữ.
Ngoài ra, sau tiêm phòng HPV, người tiêm nên có một chế độ dinh dưỡng cân đối và đầy đủ để tăng cường hiệu quả hoạt động của hệ miễn dịch, góp phần vào quá trình phục hồi sau tiêm chủng.
Tóm lại, sau khi tiêm vắc xin HPV, việc kiêng khem hợp lý và chăm sóc cơ thể thông minh đóng vai trò không nhỏ trong việc đảm bảo hiệu quả bảo vệ lâu dài. Tuân thủ đúng phác đồ tiêm, kết hợp chế độ sinh hoạt lành mạnh và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hỗ trợ là cách tối ưu để xây dựng “lá chắn” miễn dịch mạnh mẽ trước loại virus nguy hiểm này.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Vợ bị HPV chồng có bị không? Nếu vợ đã nhiễm HPV, nguy cơ chồng nhiễm loại virus này là rất cao thông qua đường quan hệ tình dục, tiếp xúc hoặc sử dụng chung đồ dùng cá nhân. Để hạn chế nguy cơ lây nhiễm virus, giảm nguy cơ mắc mụn cóc sinh dục và các bệnh ung thư nguy hiểm do HPV, vợ và chồng nên quan hệ chung thủy 1 vợ 1 chồng, kết hợp cùng việc sử dụng biện pháp an toàn và tiêm phòng HPV đủ mũi, đúng lịch.
