Tiêm gộp nhiều loại vắc xin trong cùng buổi tiêm giúp người tiêm hình thành được nhiều kháng thể bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các tác nhân gây bệnh cùng lúc, tiết kiệm thời gian và chi phí di chuyển đến cơ sở tiêm ngừa. Tuy nhiên, việc tiêm cùng lúc nhiều loại vắc xin cần được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ và tuân thủ quy định của nhà sản xuất. Vậy tiêm phòng cúm và phế cầu cùng lúc có được không? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!
Bài viết được tư vấn bởi chuyên gia BS Phạm Đình Đông – Quản lý Y khoa vùng 7 miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC
Vắc xin phòng cúm và vắc xin phế cầu đều là hai loại vắc xin đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, bảo vệ hệ hô hấp cho trẻ em, người lớn, người cao tuổi, người suy giảm miễn dịch, phụ nữ mang thai. Trong đó:
Vắc xin cúm là chế phẩm sinh học có chứa kháng nguyên bề mặt virus cúm của các chủng phổ biến, kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể đặc hiệu nhằm chống lại sự xâm nhập của các tác nhân có cấu trúc kháng nguyên tương tự như thành phần kháng nguyên trong vắc xin giúp cơ thể nhận biết và “ghi nhớ”, góp phần bảo vệ khỏi nguy cơ lây nhiễm virus cúm và các gánh nặng bệnh tật do cúm gây ra ở đợt nhiễm trùng sau.
Trong tương lai, nếu người được tiêm chẳng may lây nhiễm virus cúm, các kháng thể được hình thành sau khi tiêm vắc xin sẽ nhanh chóng phát hiện sự xâm nhập của virus cúm và ngay lập tức gắn vào các cấu trúc bên ngoài lớp vỏ protein khiến chúng bị vô hiệu hóa. Chính vì vậy, người tiêm vắc xin cúm sẽ ít có khả năng mắc bệnh hoặc mắc bệnh nhưng bệnh tình nhẹ hơn và hạn chế nguy cơ biến chứng nguy hiểm.
Đáng lưu ý, virus cúm có khả năng đột biến liên tục do trong quá trình nhân lên, các gen của virus thích nghi và gây ra những thay đổi nhỏ trong các protein bề mặt của chúng (1). Các đột biến mới của virus cúm vẫn rất giống nhau về mặt cấu tạo, chỉ có sự thay đổi ở các protein bề mặt. Do đó, vắc xin cúm mùa luôn được nghiên cứu và cải tiến hằng năm cho phù hợp với chủng cúm đang lưu hành trong mùa. Đồng thời, vắc xin của mùa cúm trước sẽ không mang lại tác dụng phòng ngừa cho mùa cúm sau.
Chính vì điều này, tất cả mọi người, kể trẻ em và người lớn, cần chủ động tiêm phòng cúm đủ liều và tiêm nhắc lại hằng năm để củng cố miễn dịch với chủng cúm đang lưu hành. Vắc xin cúm được chứng minh đảm bảo an toàn và mang hiệu quả phòng bệnh đến 90%, hạn chế nguy cơ biến chứng nặng và tử vong do bội nhiễm vi khuẩn khác một cách toàn diện.
Theo kết quả thống kê, vắc xin cúm đã giúp ngăn ngừa hàng triệu ca mắc bệnh và thăm khám bác sĩ liên quan đến cúm mỗi năm. Điển hình trong giai đoạn 2019-2020 , mùa cúm cuối cùng trước đại dịch Covid -19, vắc xin cúm đã ngăn ngừa khoảng 7 triệu ca mắc bệnh, hơn 3 triệu ca thăm khám, 100.000 ca nhập viện và 7.000 ca tử vong liên quan đến cúm tại Hoa Kỳ. (2)
Các nghiên cứu cũng chỉ ra tiêm vắc xin cúm làm giảm nguy cơ nhập viện liên quan đến cúm xuống 41% ở trẻ nhỏ và 82% ở người lớn. Những người đã tiêm vắc xin nhưng không may bị cúm cũng ít có khả năng phải nhập viện điều trị tích cực (ICU) hơn so với bình thường.
Hiện tại, có 4 loại vắc xin phòng cúm mùa được cấp phép sử dụng rộng rãi tại Việt Nam, bao gồm các loại vắc xin cúm tứ giá thế hệ mới như Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Làn) và GCFlu Quadrivalent (Hàn Quốc) chỉ định tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi; Và vắc xin cúm tam giá Ivacflu-S (Việt Nam) dành cho người lớn từ 18 tuổi đến 60 tuổi.
Danh mục vắc xin phòng cúm cho trẻ em và người lớn
| Phòng bệnh | Đối tượng | Lịch tiêm | |
| Vắc xin Tứ giá Vaxigrip Tetra (Pháp) | Phòng 4 chủng virus cúm bao gồm 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria) | Trẻ từ 6 tháng tuổi và người lớn | Trẻ từ 6 tháng đến 9 tuổi: Tiêm 2 mũi cách nhau 1 tháng (sau đó nhắc lại hằng năm);
Trẻ từ 9 tuổi và người lớn:
|
| Vắc xin Influvac Tetra (Hà Lan) | |||
| GCFlu Quadrivalent (Hàn Quốc) | |||
| Ivacflu-S (Việt Nam) | Phòng 3 chủng cúm A(H3N2), cúm A(H1N1),và cúm B (Victoria) | Trẻ từ 6 tháng đến 35 tháng tuổi chưa tiêm vắc xin cúm, tiêm 2 mũi (liều 0,25 ml):
Trẻ từ 36 tháng đến 8 tuổi chưa tiêm vắc xin cúm, tiêm 2 mũi (liều 0,5 ml):
Trẻ từ 9 tuổi trở lên và người lớn: Tiêm 01 mũi (liều 0,5 ml). Sau đó tiêm nhắc lại hàng năm |
Vắc xin phế cầu là chế phẩm y tế có chứa kháng nguyên của vi khuẩn phế cầu giúp kích thích hệ miễn dịch của cơ thể sản sinh kháng thể đặc hiệu chủ động bảo vệ khỏi sự tấn công của vi khuẩn phế cầu gây ra các bệnh lý như viêm xoang, viêm tai giữa,viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết…
Nhiễm trùng phế cầu là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi ở trẻ em trên toàn thế giới, đặc biệt cũng thường xuyên xảy ra ở những nhóm dân số dễ bị “tổn thương” bao gồm những người mắc bệnh tiểu đường, hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, bệnh tim mạch, suy giảm miễn dịch Ở các nước phát triển, nhiễm trùng phế cầu khuẩn gây ra khoảng 30% trong số tất cả các trường hợp viêm phổi ở người lớn và có tỷ lệ tử vong từ 11 – 40%. (3)
Theo các chuyên gia y tế, vắc xin phế cầu mang hiệu quả phòng bệnh và hạn chế nguy cơ phế cầu khuẩn xâm lấn nguy hiểm cho trẻ em và người lớn. Trước đây, có hai loại vắc xin phòng phế cầu khuẩn được sử dụng phổ biến bao gồm vắc xin phế cầu 10 chủng – Synflorix và vắc xin phế cầu 13 chủng – Prevenar 13. Về sau, Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC kịp thời đưa về 2 loại vắc xin phế cầu thế hệ mới là vắc xin phòng 23 chủng phế cầu – Pneumovax 23 và vắc xin phòng 15 chủng phế cầu – Vaxuevance
Danh mục vắc xin phòng phế cầu cho trẻ em và người lớn
| Tên vắc xin | Phòng bệnh | Đối tượng |
| Synflorix (Bỉ) | Phòng 10 chủng phế cầu khuẩn gồm 1, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19F và 23F | Trẻ từ tròn 6 tuần tuổi đến dưới 6 tuổi |
| Prevenar 13 (Bỉ) | Phòng 13 chủng phế cầu khuẩn gồm 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F và 23F | Trẻ từ tròn 6 tuần tuổi và người lớn |
| Vaxneuvance (Ireland) | Khả năng phòng 15 chủng phế cầu khuẩn xâm lấn bao gồm 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F, 22F, 23F và 33F | Trẻ từ tròn 6 tuần tuổi và người lớn |
| Prevenar 20 (Bỉ) | Khả năng phòng 20 chủng phế cầu khuẩn xâm lấn bao gồm 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 8, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 18C, 19A, 19F, 22F, 23F và 33F | Người từ 18 tuổi trở lên |
| Pneumovax 23 (Mỹ) | Phòng 23 chủng phế cầu khuẩn gồm 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19F, 19A, 20, 22F, 23F, 33F | Trẻ từ 2 tuổi và người lớn |
Hoàn toàn có thể tiêm vắc xin phòng cúm và phế cầu trong cùng buổi tiêm khi được bác sĩ xem xét thể trạng và chỉ định tiêm phòng. Tiêm cùng lúc hai loại vắc xin này sẽ giúp tăng cường khả năng đối phó với các mầm bệnh truyền nhiễm, giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng hô hấp, nhập viện, tử vong và duy trì sức khỏe tốt hơn.
Theo các chuyên gia y tế, phản ứng miễn dịch của cơ thể khi tiếp nhận vắc xin cúm và vắc xin phế cầu cùng lúc không bị sụt giảm và không ghi nhận tình trạng người tiêm gặp phải tình trạng gây quá tải hệ miễn dịch hay các trường hợp gia tăng phản ứng sau tiêm.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, khi vắc xin phế cầu khuẩn được tiêm cùng lúc với vắc xin cúm không những không ghi nhận có sự giảm về mặt thống kê ở nồng độ kháng thể trung bình mà còn cho thấy gia tăng gấp đôi mức trung bình. Do đó, việc tiêm đồng thời vắc xin cúm và phế cầu khuẩn được chứng minh là an toàn, mang lại hiệu quả cao và có lợi về mặt kinh tế.
Trong bài nghiên cứu “Hiệu quả phòng ngừa của vắc xin cúm và phế cầu khuẩn ở người cao tuổi” được đăng trên Tạp chí hô hấp Châu Âu năm 2004, cho thấy hiệu quả cộng hưởng của việc tiêm chủng vắc xin cúm và phế cầu cùng lúc góp phần giảm số lần nhập viện do cúm (đến 37%, viêm phổi khoảng 29% và bệnh do phế cầu khuẩn xâm lấn khoảng 44%. Đặc biệt, tỷ lệ tử vong trong bệnh viện do viêm phổi thấp hơn đáng kể ở những người tiêm cả hai loại vắc xin so với những người không tiêm vắc xin.
Tiêm phòng cúm và phế cầu cùng lúc cần được tuân thủ chặt chẽ theo quy trình khép kín trước khi tiêm, trong khi tiêm và theo dõi sau tiêm để đảm bảo an toàn và mang lại hiệu quả tối ưu nhất.
Tiêm vắc xin cúm và phế cầu cùng lúc được chứng minh an toàn và có khả năng mang lại hiệu quả phòng bệnh vượt trội, nhưng người tiêm cũng cần lưu ý một số điều quan trọng như sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Nhìn chung, tiêm phòng cúm và phế cầu cùng lúc được chứng minh an toàn và mang lại hiệu quả phòng bệnh cao, tạo kháng thể bảo vệ tối ưu, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí di chuyển đến trung tâm tiêm chủng. Điều quan trọng trong tiêm gộp nhiều loại vắc xin là tình hình thể trạng của người tiêm dựa trên đánh giá của bác sĩ. Các chuyên gia sẽ cân nhắc dựa trên nhiều yếu tố để chỉ định phác đồ tiêm phù hợp nhất cho người tiêm.
