Hydroclorothiazid: Thành phần, công dụng, hình ảnh và cách dùng

Hydrochlorothiazid là một loại thuốc lợi tiểu thuộc nhóm Thiazid hoạt động bằng cách ức chế sự hấp thu của muối Natri và Chloride ở vị trí ống lượn xa. Thông thường, ống lượn xa có thể tái hấp thu 5-10% lượng muối Natri, dưới tác động của thuốc.

Lượng Natri không bị tái hấp thu này, sẽ di chuyển đến các ống góp kéo theo nước và các chất điện giải khác, như Kali, Clorua, ions H+ kết quả là tăng đào thải nước và các chất điện giải.

Hydroclorothiazid là gì?

Hydrochlothiazid là thuốc lợi tiểu có tác dụng kéo dài, không phụ thuộc vào liều, thuốc có thể phát huy tối đa công dụng ngay cả ở liều tương đối thấp. Thuốc có tác dụng hiệp đồng với các thuốc lợi tiểu khác (bao gồm lợi tiểu quai, lợi tiểu giữ Kali). Nhằm để tăng hiệu quả bài tiết nước tiểu, do tác động cùng lúc ở nhiều vị trí khác nhau của thận.

Cơ chế hoạt động của Hydroclorothiazid

Khác với nhóm lợi tiểu quai, lợi tiểu thuộc nhóm này đào thải Natri nhiều hơn nên dễ gây hạ Natri máu. Tác dụng này thường gặp trong vòng 6 tuần đầu, sau khi dùng thuốc đặc biệt ở người già hoặc khi sử dụng liều cao.

Thuốc được hấp thu nhanh ở đường tiêu hóa, đạt 65-75% liều dùng sau khi uống, khả năng hấp thu giảm ở những bệnh nhân suy tim hoặc khi dùng cùng với thức ăn. Thuốc bắt đầu có tác dụng khoảng 2 giờ sau khi uống, đạt đỉnh sau 4 giờ và kéo dài khoảng 12 giờ. Sau đó, được đào thải chủ yếu qua thận dưới dạng chưa chuyển hóa.

Đối với những bệnh nhân suy thận, mặc dù không cần chỉnh liều nhưng với bệnh nhân có mức lọc cầu thận thấp <10 ml/ph/m2 diện tích cơ thể. Thuốc không phát huy tác dụng trừ khi phối hợp với các thuốc lợi tiểu thuộc nhóm khác, như lợi tiểu quai.

Dạng bào chế và hàm lượng của Hydroclorothiazid

Hydrochlorothiazid được cung cấp dưới các dạng bào chế và liều lượng như sau:

• Viên nang 12.5mg.
• Viên nén 12.5mg.
• Viên nén 25mg.
• Viên nén 50mg.

Tên thương mại (Common Brand Name)	HydroDIURIL, Esidrix , Microzide
Tên gọi chung (Common Generic Name)	Hydrochlorothiazide
Nhóm thuốc (Drug Classes)	Nhóm thuốc lợi tiểu Thiazid
Danh mục (Availability)	Thuốc kê đơn
Dạng bào chế	Viên nang uống (12,5 mg), viên nén uống (12,5 mg; 25 mg; 50 mg)
Cách sử dụng	Hydrochlorothiazide là thuốc lợi tiểu Thiazid được dùng để điều trị phù nề liên quan đến một số tình trạng bệnh và tăng huyết áp.
Công thức hóa học	C7H8ClN3O4S2
Khối lượng phân tử	Trung bình: 297,739 Đơn vị: 296,964474846
Danh mục cho thai kỳ	Chỉ sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ
ID CAS	DB00999

Chỉ định

Thuốc Hydrochlorothiazid thường được chỉ định đơn lẻ hoặc kết hợp với một số loại thuốc khác để kiểm soát và điều trị cho một số bệnh lý bao gồm: (1)

• Chỉ định điều trị cho bệnh nhân tăng huyết áp.
• Người bị phù nề do suy tim sung huyết.
• Bệnh gan, chẳng hạn như xơ gan, có thể dẫn đến tích tụ dịch trong bụng (cổ trướng).
• Người bị phù nề do dùng steroid hoặc estrogen.
• Bệnh thận, bao gồm cả protein trong nước tiểu (hội chứng thận hư).

Thông thường đối với những bệnh nhân tăng huyết áp, thuốc được bắt đầu sử dụng với liều thấp ( 12.5 mg). Đặc biệt ở người già và người gốc Phi, có thể duy trì thuốc ở liều thấp với hiệu quả kéo dài trong nhiều năm.

Tuy nhiên, với hầu hết bệnh nhân tăng huyết áp, để nhanh chóng đạt được hiệu quả kiểm soát huyết áp và hạn chế tác dụng phụ, Hydrochlothiazid thường được kết hợp với các loại thuốc khác như: Thuốc ức chế men chuyển, chẹn thụ thể Angiotensin hoặc chẹn Calci thay vì sử dụng đơn thuần liều cao. Ở những bệnh nhân phù do suy tim mãn, cần sử dụng liều thuốc cao hơn và kết hợp với các thuốc điều trị suy tim khác theo phác đồ chuẩn.

Chống chỉ định

Hydrochlorothiazid chống chỉ định trong các trường hợp sau:

• Bệnh nhân vô niệu (không có nước tiểu).
• Người bị mẫn cảm với Hydrochlorothiazide hoặc dị ứng với Sulfonamide.
• Bệnh nhân bị suy thận và suy gan nghiêm trọng.
• Bệnh nhân suy tuyến thượng thận (Addison).
• Người bị tăng canxi máu.

Đặc biệt thận trọng sử dụng ở những bệnh nhân: Huyết áp thấp, tiểu đường, bệnh Gout, rối loạn điện giải, Lupus ban đỏ hệ thống, rối loạn chức năng gan, thận nặng.

Liều lượng và cách dùng Hydroclorothiazid

Để sử dụng thuốc Hydrochlorothiazid được hiệu quả và an toàn, người bệnh cần tuân theo chỉ định của bác sĩ. Sau đây là một số liều lượng và cách dùng bệnh nhân có thể tham khảo, bao gồm: (2)

1. Cách dùng

Người bệnh cần sử dụng Hydrochlorothiazid đúng theo chỉ định của bác sĩ bao gồm liều lượng và thời gian uống thuốc.

Thông báo hay cho bác sĩ nếu gặp triệu chứng nôn, tiêu chảy kéo dài hoặc ra mồ hôi nhiều hơn bình thường. Bệnh nhân cũng có thể dễ dàng bị mất nước khi sử dụng Hydrochlorothiazide, điều này dẫn đến huyết áp rất thấp hoặc rối loạn điện giải nghiêm trọng.

Tiếp tục sử dụng Hydrochlorothiazide theo chỉ dẫn, ngay cả khi bệnh nhân cảm thấy khỏe. Tăng huyết áp thường không có triệu chứng và người bệnh có thể cần phải dùng thuốc huyết áp suốt đời.

2. Liều dùng

Liều dùng dành cho bệnh nhân là người lớn gặp tình trạng phù nề:

• Liều thường dùng: 25mg – 100mg uống 1 hoặc 2 lần/ngày, liều tối đa không vượt quá 200 mg/ ngày

Liều dùng dành cho bệnh nhân là người lớn bị tăng huyết áp:

• Liều khởi đầu: 12.5mg uống 1 lần/ngày.
• Liều duy trì: Có thể tăng lên 50mg uống mỗi ngày, uống 1 liều đơn hoặc chia thành 2 liều/ngày.
  Liều tối đa: Bệnh nhân thường không sử dụng vượt quá 50mg/ngày khi dùng kết hợp với các thuốc hạ huyết áp khác.

Liều dùng dành cho bệnh nhân là người lớn bị vôi hóa thận (Nephrocalcinosis):

• Liều khởi đầu: 25mg uống 1 lần/ngày.
• Liều duy trì: Có thể tăng lên 50mg uống 2 lần/ngày.

Liều dùng dành cho trẻ em bị tăng huyết áp hoặc phù

• Sử dụng 1-3 mg/kg/ ngày, không quá 37.5 mg/ ngày với trẻ < 2 tuổi, không quá 100 mg/ngày với trẻ từ 2-12 tuổi ngày, dễ có nguy cơ rối loạn điện giải nặng nếu dùng liều > 50mg/ ngày.
• Thận trọng sử dụng cho người già, bắt đầu từ liều thấp 12.5 mg/ngày, tăng từ từ mỗi 12.5 mg

Quá liều và quên liều

1. Quá liều và xử lý

Khi sử dụng quá liều, bệnh nhân có thể gặp tình trạng hạ huyết áp nghiêm trọng, mất cân bằng điện giải và mất nước. Hãy liên hệ cho bác sĩ hoặc đến ngay cơ sở y t gần nhất hoặc BVĐK Tâm Anh để được chữa trị kịp thời. Phương pháp điều trị có thể bao gồm bù nước và điện giải, cũng như theo dõi chặt chẽ các chỉ số sinh tồn của bệnh nhân.

2. Quên liều và xử lý

Bệnh nhân khi phát hiện quên liều, hãy uống ngay khi nhớ ra. Tuy nhiên, nếu đã đến giờ uống liều kế tiếp, hãy qua bỏ liều đã quên và tiếp tục sử dụng thuốc theo lịch trình. Không dùng gấp đôi liều để bù lại liều đã quên, điều này có thể gây quá liều và dẫn đến tác dụng phụ.

Tác dụng phụ của Hydroclorothiazid

Trong quá trình sử dụng thuốc người bệnh có thể gặp phải các tác dụng phụ, hãy thông báo ngay cho bác sĩ nếu gặp một số dấu hiệu sau đây: (3)

1. Tác dụng phụ thường gặp

• Hạ huyết áp đặc biệt hạ huyết áp tư thế.
• Rối loạn điện giải (hạ Natri máu, hạ Kali máu), rối loạn chuyển hóa đường, tăng acid Uric.

2. Tác dụng phụ ít gặp

• Thị lực kém và tăng nhãn áp.
• Rối loạn cương dương.
• Phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

3. Tác dụng phụ hiếm gặp

• Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) và hoại tử biểu bì nhiễm độc (TEN).
• Viêm tụy.
• Tổn thương gan.

4. Tác dụng phụ nghiêm trọng

Hydrochlorothiazid có thể gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Ngừng sử dụng Hydrochlorothiazid và báo ngay cho bác sĩ nếu có một số triệu chứng sau đây:

• Các vấn đề về hô hấp như thở khò khè.
• Tim đập nhanh.
• Sốt hoặc cảm giác khó chịu.
• Sưng hạch bạch huyết.
• Sưng mặt, môi, miệng, lưỡi hoặc cổ họng.
• Khó nuốt hoặc thắt cổ họng.
• Ngứa, phát ban trên da hoặc nổi mẩn đỏ nhạt trên da (nổi mề đay).
• Buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Chóng mặt, cảm thấy choáng váng hoặc ngất xỉu.
• Co thắt dạ dày.
• Đau khớp.
• Da bị dị ứng nghiêm trọng với dấu hiệu da đỏ hoặc tím, bong ra như bị bỏng, phát ban đỏ hoặc mụn nước trên da, miệng, mũi và bộ phận sinh dục.

5. Khi nào Hydroclorothiazid bắt đầu có thể có tác dụng phụ?

Các tác dụng phụ có thể xuất hiện ngay từ khi bắt đầu sử dụng thuốc hoặc khi thay đổi liều lượng. Hãy theo dõi các dấu hiệu của cơ thể và thông báo cho bác sĩ về bất kỳ triệu chứng bất thường nào.

Tương tác thuốc Hydroclorothiazid

Thuốc Hydroclorothiazid có thể gặp một số tương tác bao gồm:

1. Tương tác với các thuốc khác

• Barbiturat, chẳng hạn như Phenobarbital, Butalbital hoặc Primidone thường dùng để điều trị mất ngủ, đau nửa đầu hoặc co giật. (4)
• Thuốc giảm đau thuộc nhóm Opioid, chẳng hạn như Oxycodone, Morphine, Codeine hoặc Fentanyl.
• Thuốc điều trị bệnh tiểu đường.
• Thuốc điều trị huyết áp cao.
• Cholestyramine hoặc Colestipol dùng để giảm cholesterol.
• Nhóm thuốc Corticosteroid như Prednisone, Methylprednisolone hoặc Dexamethasone, dùng để điều trị các tình trạng viêm.
• Lithium, thường dùng để điều trị sức khỏe tâm thần.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như Ibuprofen, Naproxen dùng để giảm đau, sưng và sốt.
• Digoxin (Lanoxin), dùng để điều trị nhịp tim không đều và suy tim.
• Một loại thuốc lợi tiểu khác, còn gọi là thuốc nước, dùng để giảm phù nề (tích nước) và huyết áp.

2. Tương tác với thực phẩm

Hiện tại, không có nghiên cứu cho thấy Hydrochlorothiazid tương tác với thực phẩm cụ thể nào. Tuy nhiên, vì thuốc có nguy cơ gây rối loạn điện giải, người bệnh nên thảo luận với bác sĩ về chế độ ăn uống, đặc biệt việc tiêu thụ natri và kali.

3. Tương tác với đồ uống

Uống rượu có thể làm tăng nguy cơ chóng mặt khi dùng thuốc Hydrochlorothiazid. Do đó, người bệnh nên hạn chế uống rượu khi dùng thuốc để giảm nguy cơ này. Đừng quên đảm bảo uống đủ nước để tránh mất nước và giúp duy trì hiệu quả của thuốc.

4. Cách tránh tương tác thuốc

Hãy thông báo với bác sĩ về tất cả các loại thuốc kê đơn, không kê đơn các loại vitamin, khoáng chất, sản phẩm thảo dược hoặc bất kỳ sản phẩm thực phẩm bổ sung nào đang sử dụng.

Theo dõi thường xuyên các chỉ số sức khỏe, bao gồm điện giải và huyết áp, để phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến tương tác thuốc.

Bảo quản Hydroclorothiazid

Bảo quản thuốc ở nhiệt độ phòng, tránh nhiệt độ cao và ánh nắng trực tiếp. Để thuốc ở nơi khô ráo, không nên để thuốc ở nơi ẩm ướt. Không để gần tầm tay của trẻ và vật nuôi.

Lưu ý và cảnh báo trước khi dùng Hydroclorothiazid

Trước khi sử dụng thuốc, người bệnh cần lưu ý một số điều như sau:

1. Lưu ý chung

Trước khi sử dụng Hydroclorothiazid, hãy thông báo cho bác sĩ nếu người bệnh mắc bệnh gan, bệnh thận, hen suyễn, gout, đái tháo đường, hoặc dị ứng với thuốc Sulfa và Penicillin.

Tránh tình trạng mất nước khi tập thể dục hoặc trong thời tiết nóng. Tham khảo ý kiến bác sĩ về lượng nước cần bổ sung. Trong một số trường hợp, uống quá nhiều nước cũng có thể nguy hiểm như không uống đủ nước.

2. Lưu ý với phụ nữ có thai

Hydroclorothiazid thuộc nhóm thuốc lợi tiểu có thể xuyên qua hàng rào nhau thai và xuất hiện trong máu cuống rốn, gây nguy cơ vàng da, giảm tiểu cầu và các phản ứng bất lợi khác cho trẻ.

Do đó, nếu đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai trong quá trình điều trị bằng Hydroclorothiazid, hãy thông báo cho bác sĩ để được tư vấn phương pháp phù hợp an toàn hơn cho mẹ và bé.

3. Lưu ý với phụ nữ đang cho con bú

Hydrochlorothiazide có thể được bài tiết qua sữa mẹ và gây ra các phản ứng ảnh hưởng đến trẻ. Người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, nhằm cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ tiềm ẩn trước khi sử dụng Hydroclorothiazid trong giai đoạn cho con bú.

4. Lưu ý khi vận hành máy móc/lái xe

Sau khi sử dụng thuốc, người bệnh có thể gặp tác dụng phụ như đau đầu, cảm giác chóng mặt, hoa mắt. Do đó, người bệnh cần tránh thay đổi tư thế đột ngột, cẩn thận khi làm những việc cần độ tập trung và an toàn cao như lái xe và vận hành máy móc.

Câu hỏi thường gặp

1. Có nên uống nhiều nước khi dùng Hydrochlorothiazide không?

Uống đủ nước là yếu tố quan trọng khi dùng Hydrochlorothiazide để tránh mất nước và duy trì cân bằng điện giải. Tuy nhiên, không nên uống quá nhiều nước, vì điều này cũng có thể gây ra tác dụng phụ. Hãy theo dõi lượng nước uống và tuân theo hướng dẫn của bác sĩ về lượng nước cần thiết cho cơ thể.

2. Nên tránh những gì khi dùng Hydrochlorothiazide?

Nên tránh uống rượu khi dùng Hydroclorothiazid, vì có thể làm tăng nguy cơ chóng mặt và các tác dụng phụ khác. Đồng thời, người bệnh nên tránh việc mất nước quá nhiều trong quá trình tập luyện hoặc khi thời tiết nóng.

3. Hydrochlorothiazide có an toàn cho thận không?

Hydrochlorothiazide có thể ảnh hưởng đến chức năng thận, đặc biệt đối với bệnh nhân có vấn đề về thận trước đó. Người bệnh nên thông báo cho bác sĩ nếu bạn có bệnh thận hoặc các vấn đề liên quan đến thận, việc theo dõi chức năng thận định kỳ trong quá trình điều trị là điều vô cùng quan trọng.

4. Có thể uống cà phê khi đang dùng Hydrochlorothiazide không?

Uống cà phê không bị cấm hoàn toàn khi dùng Hydrochlorothiazide, nhưng nên tiêu thụ ở mức độ vừa phải. Caffeine có thể ảnh hưởng đến huyết áp và làm bão hòa điện giải, vì vậy hãy theo dõi phản ứng của cơ thể và thảo luận với bác sĩ về lượng caffeine có thể tiêu thụ.

Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:

Thuốc Hydrochlorothiazide là loại thuốc mang đến nhiều công dụng hữu ích trong điều trị huyết áp và tình trạng phù nề. Người bệnh cần lưu ý và tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình sử dụng thuốc. Việc theo dõi thường xuyên và quản lý các tác dụng phụ giúp duy trì sức khỏe tốt nhất và đạt được kết quả điều trị mong muốn.