Xạ trị điều biến liều IMRT và những thông tin cần biết

Xạ trị điều biến liều IMRT là một trong những tiến bộ nổi bật trong điều trị ung thư hiện nay, giúp nâng cao hiệu quả kiểm soát khối u và giảm tác dụng phụ so với kỹ thuật truyền thống. Tuy nhiên, để đạt được kết quả tối ưu, phương pháp này đòi hỏi sự chính xác cao và phối hợp chặt chẽ với các kỹ thuật hỗ trợ. Trong bài viết dưới đây, BS.CKII Bùi Lê Phước Thu Thảo, Khoa Xạ trị, Trung tâm Ung bướu, Bệnh viện viện Đa Khoa Tâm Anh TP.HCM (Cơ sở P.Tân Sơn Hòa, Q.Tân Bình cũ) sẽ giải thích về ưu điểm và nhược điểm của phương pháp này.

Xạ trị điều biến liều là gì?

Xạ trị điều biến liều IMRT là kỹ thuật sử dụng máy gia tốc tuyến tính hiện đại cùng hệ thống điều chỉnh chùm tia phóng xạ (MLC) để kiểm soát chính xác liều bức xạ.

Nói một cách dễ hiểu, trường chiếu xạ trị tạo bởi kỹ thuật IMRT có thể được “uốn cong” linh hoạt theo hình dạng khối u (kể cả khi khối u nằm ở vị trí khó tiếp cận) giúp tia tập trung đúng nơi cần thiết, giảm thiểu ảnh hưởng đến mô lành. (1)

Trước khi điều trị, bác sĩ sẽ kết hợp với xạ trị dưới hướng dẫn hình ảnh (IGRT), sử dụng các kỹ thuật như CT, MRI, PET-CT để xác định chính xác vị trí khối u và tính toán liều xạ phù hợp. Nhờ đó, phương pháp này đạt hiệu quả kiểm soát khối u cao hơn so với các kỹ thuật truyền thống như 3D-CRT.

Ưu điểm của kỹ thuật xạ trị IMRT

IMRT là bước tiến quan trọng trong điều trị ung thư, mang lại nhiều lợi ích như:

• Độ chính xác cao: Tia xạ được điều chỉnh theo đúng hình dạng khối u, kể cả ở vị trí gần các cơ quan quan trọng.
• Bảo vệ mô lành: Giảm tối đa bức xạ đến các mô khỏe mạnh xung quanh.
• Ít tác dụng phụ: Hạn chế tình trạng mệt mỏi, viêm da, rối loạn tiêu hóa…
• Hiệu quả điều trị cao: Có thể nâng liều bức xạ trực tiếp vào khối u, giúp tiêu diệt tế bào ung thư triệt để hơn.
• Thời gian điều trị ngắn: Mỗi buổi điều trị chỉ kéo dài khoảng 15-30 phút, người bệnh không cần nằm viện lâu.

Xem thêm: Các phương pháp xạ trị chiếu ngoài phổ biến hiện nay

Nhược điểm của xạ trị điều biến liều

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, IMRT cũng có một số điểm cần cân nhắc: (2)

• Kế hoạch điều trị phức tạp, đòi hỏi bác sĩ có kinh nghiệm và thiết bị hiện đại.
• Chi phí cao hơn so với các kỹ thuật xạ trị thông thường.
• Vẫn có thể xuất hiện tác dụng phụ nhẹ như mệt mỏi, buồn nôn, viêm niêm mạc… nhưng đa số sẽ cải thiện sau vài tuần.
• Thời gian chiếu tia có thể lâu hơn so với kỹ thuật mới hơn như VMAT (xạ trị điều biến thể tích).

Xạ trị điều biến liều được chỉ định điều trị bệnh ung thư nào?

Kỹ thuật IMRT đặc biệt hiệu quả với các khối u nằm gần cơ quan quan trọng như não, tủy sống, tim, phổi…

Một số loại ung thư thường được chỉ định xạ trị bằng IMRT gồm:

• Ung thư não, vùng đầu – cổ.
• Ung thư phổi, thực quản, vú.
• Ung thư tuyến tiền liệt, đại – trực tràng, vùng bụng – chậu.

Quy trình thực hiện IMRT

Để đảm bảo hiệu quả và an toàn, quy trình được thực hiện bài bản qua nhiều bước: (3)

1. Bước 1: Thăm khám và tư vấn ban đầu

Bác sĩ sẽ thăm khám, đánh giá tình trạng bệnh, giải thích lợi ích, rủi ro và thời gian điều trị để người bệnh hiểu rõ.

2. Bước 2: Mô phỏng CT và tạo ảnh 3D

Người bệnh được chụp CT ở đúng tư thế điều trị. Bác sĩ có thể sử dụng mặt nạ cố định hoặc khuôn định hình để tái tạo chính xác tư thế.

Từ hình ảnh này, hệ thống máy tính sẽ tạo mô hình 3D của cơ thể, giúp xác định vị trí khối u và các cơ quan cần bảo vệ.

3. Bước 3: Lập kế hoạch xạ trị

Bác sĩ và kỹ sư vật lý y khoa cùng thiết lập kế hoạch điều trị chi tiết, tính toán liều xạ tối ưu, đảm bảo tập trung tia vào khối u, bảo vệ mô lành tối đa.

4. Bước 4: Kiểm tra và điều chỉnh

Kế hoạch được kiểm định nghiêm ngặt bằng phần mềm và thiết bị chuyên dụng trước khi áp dụng lên người bệnh.

5. Bước 5: Tiến hành điều trị

• Người bệnh nằm trên bàn điều trị, được định vị bằng hình ảnh CT, MRI hoặc X-quang để đảm bảo chính xác.
• Máy gia tốc tuyến tính (LINAC) phát ra các chùm tia điều biến theo kế hoạch.
• Toàn bộ quá trình được giám sát qua camera và hệ thống giao tiếp hai chiều, đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Một số lưu ý trong chăm sóc bệnh nhân sau xạ trị IMRT

Để phục hồi tốt sau điều trị, người bệnh nên:

• Nghỉ ngơi đầy đủ, tránh làm việc quá sức.
• Ăn uống đủ chất, uống nhiều nước, hạn chế rượu bia và đồ cay nóng.
• Chăm sóc da vùng điều trị nhẹ nhàng, tránh ánh nắng trực tiếp.
• Mặc quần áo thoáng, tránh cọ xát vùng da chiếu xạ.
• Tuân thủ lịch tái khám và hướng dẫn của bác sĩ.

Để đặt lịch khám, tư vấn tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin:

Xạ trị điều biến liều IMRT là một bước tiến quan trọng trong điều trị ung thư, giúp nâng cao hiệu quả và giảm đáng kể tác dụng phụ. Tuy nhiên, việc lựa chọn kỹ thuật nào cần dựa trên giai đoạn bệnh, vị trí khối u và thể trạng từng người bệnh. Nếu còn thắc mắc hoặc cần được tư vấn điều trị phù hợp, người bệnh có thể đến Khoa Xạ trị, Trung tâm Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM để được các bác sĩ thăm khám và hướng dẫn chi tiết.