Chạy thận nhân tạo là phương pháp điều trị để lọc chất thải và nước từ máu, có chức năng thay thế hoạt động của thận trong hệ tiết niệu. Tìm hiểu chi tiết về phương pháp chạy thận nhân tạo, chỉ định, chống chỉ định, ưu nhược điểm, công dụng, tác dụng phụ,… trong điều trị, thông qua những chia sẻ của bác sĩ CKII Đinh Cẩm Tú, Trưởng Đơn vị Thận nhân tạo, khoa Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM trong bài viết sau đây.

Chạy thận là phương pháp điều trị để lọc chất thải và nước từ máu, giống như công việc thận đã làm khi chúng khỏe mạnh. Chạy thận là một trong các phương pháp điều trị thay thế thận (Renal Replacement Therapy – RRT), còn được gọi là chạy thận nhân tạo, giúp kiểm soát huyết áp và cân bằng các khoáng chất quan trọng như: kali, natri và canxi trong máu. Chạy thận có thể giúp người bệnh cảm thấy khỏe hơn hoặc duy trì sự sống, nhưng nó không phải là cách chữa bệnh suy thận.
Các bác sĩ Nội thận – Lọc máu lựa chọn các giải pháp chạy thận để đáp ứng nhu cầu của từng ca bệnh cụ thể. Dung dịch lọc máu chứa nước và hóa chất được thêm vào để loại bỏ chất thải, muối dư thừa và chất lỏng khỏi máu một cách an toàn. Bác sĩ có thể điều chỉnh cân bằng hóa chất trong dung dịch nếu:
Chạy thận nhân tạo có thể thay thế một phần, nhưng không thể thay thế hoàn toàn chức năng thận. Chạy thận sẽ giúp cải thiện mức năng lượng và loại bỏ tạp chất được hấp thụ trong chế độ ăn uống, từ đó giúp người bệnh cảm thấy tốt hơn. Hạn chế lượng nước và chất lỏng khác mà người bệnh nạp vào hoặc hấp thụ qua thực phẩm, giúp ngăn chặn tình trạng quá nhiều chất lỏng tích tụ trong cơ thể giữa các lần điều trị. Thuốc được dùng trong quá trình lọc máu cũng giúp người bệnh duy trì sức khỏe trong khi chạy thận nhân tạo. (1)

Nguyên nhân phải chạy thận được xác định do suy thận cấp gây rối loạn điện giải, kiềm toan không kiểm soát được bằng điều trị nội khoa hoặc suy thận mạn giai đoạn cuối (ESRD), lúc này thận gần như mất hoàn toàn chức năng, cần can thiệp bằng chạy thận để duy trì chức năng bài tiết, lọc máu của cơ thể, duy trì sự sống cho người bệnh. Các bệnh như huyết áp cao, tiểu đường không được kiểm soát và lupus có thể gây tổn thương thận, dẫn đến bệnh thận và cần chạy thận. (2)
Một số người xuất hiện tình trạng bất thường chức năng thận mà không rõ lý do. Suy thận có thể là một tình trạng kéo dài (mạn tính) hoặc có thể xảy ra đột ngột (cấp tính) sau một bệnh toàn thân khác hoặc chấn thương nặng. Suy thận cấp có thể hồi phục được khi nguyên nhân suy thận cấp được kiểm soát.
Có 5 giai đoạn của bệnh thận mạn tính (bệnh thận mạn). Trong bệnh thận mạn giai đoạn 5 (hay còn gọi là suy thận giai đoạn cuối), tại thời điểm này, thận chỉ còn thực hiện được khoảng 10% – 15% chức năng bình thường. Người bệnh có thể cần phải lọc máu hoặc ghép thận để sống sót. Một số người phải chạy thận nhân tạo trong khi chờ ghép thận.
Chạy thận chỉ định và chống chỉ định với một số đối tượng nhất định.
Chạy thận được chỉ định dùng các trường hợp bệnh cấp tính có liên quan đến:
Những tình trạng này gây ra rối loạn điều hòa và suy giảm khả năng thanh thải các cytokine, gây giãn mạch, suy tim và ức chế miễn dịch dẫn đến tổn thương cơ quan đích, mất ổn định huyết động hoặc làm chậm quá trình phục hồi của thận. Chạy thận nhân tạo tăng cường loại bỏ cytokine ở trạng thái cytokine cao như nhiễm trùng huyết.
Các bác sĩ Nội thận – Lọc máu khuyến cáo những trường hợp bệnh thận mạn (CKD) giai đoạn 4 (eGFR từ 15 – 30 ml/ph/1,73m2) và những người sắp có nhu cầu lọc máu nên được tư vấn về suy thận và các lựa chọn phương pháp điều trị thay thế thận như: chạy thận nhân tạo, lọc màng bụng, ghép thận hoặc điều trị nội khoa bảo tồn tích cực. Quyết định thời điểm chạy thận nên dựa trên kết quả đánh giá các dấu hiệu và triệu chứng của suy thận (ngứa, bất thường axit-bazơ hoặc điện giải….), rối loạn điều hòa thể tích hoặc huyết áp.
Các tình trạng của tim cần phải lọc máu là rối loạn nhịp tim do rối loạn điện giải, viêm màng ngoài tim tăng urê huyết và quá tải dịch do suy tim sung huyết nặng (vì chức năng thận suy giảm dưới mức tối ưu). Nhiễm toan chuyển hóa và giảm bài tiết kali qua thận ở người suy thận dẫn đến bất thường về kali. Ở người bệnh suy thận, nồng độ urê tăng cao cũng có thể dẫn đến viêm màng ngoài tim do tăng urê máu. Người bệnh bị bệnh thận mạn và suy tim ứ nước, dẫn đến suy tim nặng hơn và phù phổi, cần được can thiệp bằng chạy thận nhân tạo.

Chống chỉ định (tương đối) cho các trường hợp sau:
Tương tự như bất kỳ phương pháp điều trị bệnh thận nào, chạy thận nhân tạo cũng cómột số ưu và nhược điểm sau đây:
Các ưu điểm của chạy thận gồm:
Một số nhược điểm của chạy thận gồm:
So với ưu điểm, các nhược điểm của chạy thận nhân tạo khá ít, vẫn ở mức chấp nhận được. Các bác sĩ có thể kiểm soát và cải thiện được các tác dụng phụ của liệu pháp này.
Tác dụng phụ và các biến chứng có thể gặp khi chạy thận bao gồm:
Tuy nhiên, không phải ai chạy thận nhân tạo cũng dễ gặp các biến chứng này. Hầu hết các biến chứng đều được kiểm soát, can thiệp giải quyết được.
Xem thêm chi tiết: 11 biến chứng chạy thận nhân tạo lâu dài có thể gặp

Quy trình chạy thận diễn ra như sau:
Quy trình này chỉ mang tính chất tham khảo, có thể được điều chỉnh cho các trường hợp cụ thể. Quy trình lọc máu cần được thực hiện chính xác bởi các bác sĩ chuyên khoa Nội thận – Lọc máu để đảm bảo tiến hành đúng quy trình chuyên môn và kiểm soát các nguy cơ có thể xảy trong suốt quá trình chạy thận.

Lưu ý trước và sau khi chạy thận giúp quá trình điều trị diễn ra thuận lợi hơn.
Điều quan trọng cần lưu ý trước khi chạy thận là phải bảo vệ tĩnh mạch ở cánh tay. Nếu bị bệnh thận, bác sĩ sẽ chỉ lấy máu và đưa đường truyền tĩnh mạch vào các tĩnh mạch bên dưới cổ tay như tĩnh mạch ở mu bàn tay. Nếu tĩnh mạch cánh tay bị tổn thương do đường truyền tĩnh mạch hoặc do lấy máu nhiều lần, tĩnh mạch đó có thể không được sử dụng để lọc máu.
Một bước quan trọng trước khi bắt đầu điều trị chạy thận nhân tạo là thực hiện một tiểu phẫu để tạo đường mạch máu (gọi là cầu nối thông động – tĩnh mạch). Đường mạch máu này là nơi để chích kim lấy máu ra và trả máu vào trong quá trình chạy thận. Trong quá trình lọc máu, máu di chuyển qua quả lọc với tốc độ cao 200 – 300 ml/phút.
Có ba loại đường vào mạch máu:
Phẫu thuật mạch máu cần được thực hiện đúng cách, nhằm đảm bảo cho việc chạy thận nhân tạo được kéo dài.
Trước khi điều trị, người bệnh cần chuẩn bị tâm lý về việc mình phải tuân thủ các chế độ ăn uống và điều trị nghiêm ngặt, từ bỏ một vài thói quen, sở thích, thiết lập lại các khung thời gian trong suốt quá trình điều trị. Vì thời gian điều trị kéo dài và cơ thể cần thời gian nghỉ ngơi để hồi phục giữa các lần chạy thận.
Sau khi chạy thận, cần lưu ý những điều sau:
Gợi ý: Chế độ ăn cho người chạy thận nhân tạo giúp bữa ăn đủ dinh dưỡng

Dưới đây là các hướng dẫn chăm sóc người bệnh sau chạy thận:
Lời khuyên của bác sĩ đối với người chạy thận nhân tạo chính là hãy chuẩn bị tâm lý cho các lần chạy thận nhân tạo và duy trì tốt sức khỏe tổng thể. Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng về chất dinh dưỡng, như: protein, calo, chất lỏng, vitamin và khoáng chất.
Đồng thời, hạn chế thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, cholesterol, kali và phốt pho. Quản lý lượng chất lỏng, tùy vào từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ cho người bệnh biết họ có thể uống bao nhiêu chất lỏng mỗi ngày và theo dõi lượng chất lỏng đó.
Bác sĩ Nội thận – Lọc máu khuyên người bệnh nên thực hành vệ sinh tốt, giữ tay sạch sẽ và che mũi miệng khi ho hoặc hắt hơi. Kiểm tra đường AVF hàng ngày để phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng, chẳng hạn như đỏ, sưng, mủ hoặc tiết dịch bất thường. Dùng thuốc theo quy định và báo cho bác sĩ biết về bất kỳ vấn đề nào khi dùng thuốc.
Chạy thận không nguy hiểm. Mặc dù vẫn tồn tại các rủi ro, biến chứng và tác dụng phụ, tuy nhiên hầu hết chúng đều có thể quản lý, phòng ngừa hoặc can thiệp giải quyết ngay khi các mối nguy này xuất hiện. Chính vì vậy, chạy thận vẫn được xem là phương pháp an toàn.
Chi phí chạy thận nhân tạo không đắt. Trung bình, mỗi lần chạy thận tốn khoảng 567.000 đến 2.500.000 đồng/lần (tùy loại dịch vụ ở từng cơ sở y tế và loại bảo hiểm chi trả). Trong trường hợp bảo hiểm y tế có thể chi trả 100% chi phí, người bệnh vẫn có thể cần trả thêm 150.000 – 450.000 đồng/lần (tùy trường hợp).
Mức chi phí này được cập nhật vào tháng 11/2024, chỉ mang tính chất tham khảo. Vì tùy theo phương pháp chạy thận cụ thể, cơ sở y tế, tần suất chạy thận, thời gian thực hiện, các dịch vụ chăm sóc y tế đi kèm,… có thể khiến chi phí thay đổi.
Tìm hiểu thêm: Chi phí chạy thận có bảo hiểm còn bao nhiêu tiền?
Chạy thận bao nhiêu lần 1 tuần còn tùy tình trạng cụ thể của từng người bệnh. Thông thường sẽ là 3 lần/tuần, mỗi bệnh nhân sẽ được bác sĩ đánh giá dựa trên nhiều yếu tố để chỉ định chạy thận phù hợp. Điều này phụ thuộc nhiều vào mức độ suy giảm chức năng thận, bệnh lý đi kèm, sức khỏe tổng thể và các yếu tố y tế khác.
Chạy thận không phải là phương pháp điều trị cuối cùng cho các trường hợp suy thận mạn tính, bệnh thận giai đoạn cuối. Vì chạy thận chỉ giúp bù đắp một phần chức năng thận bị mất, giúp người bệnh lọc máu, duy trì sự sống chờ ghép thận. Ghép thận mới là phương pháp điều trị tối ưu nhất. Tuy nhiên việc ghép thận còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố: nguồn thận hiến tạng, nguồn lực của cơ sở y tế, các bệnh lý đi kèm, điều kiện kinh tế…
Khoa Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Nội thận – Lọc máu, Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 là địa chỉ chạy thận tốt, uy tín và chất lượng. Tại đây, có đội ngũ bác sĩ giỏi, được đào tạo trình độ chuyên khoa sau đại học, từ chuyên khoa I trở lên.
Các bác sĩ giỏi chuyên môn và giàu kinh nghiệm, đã thực hiện thành công nhiều ca chạy thận nhân tạo, cứu sống các trường hợp nguy kịch, ca khó. Người bệnh được điều trị bằng các phác đồ toàn diện, giải quyết các vấn đề về bệnh thận mạn tính, cấp tính, thực hiện thủ thuật chạy thận nhân tạo trong các điều kiện an toàn.
Hiện tại, Khoa Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Nội thận – Lọc máu, Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 đang áp dụng công nghệ chạy thận tiên tiến từ Đức để hỗ trợ lọc máu, duy trì sự sống cho các trường hợp bệnh thận mạn tính. Tại đây sử dụng nước R.O được vô trùng theo tiêu chuẩn quốc tế trong chạy thận nhân tạo, hạn chế tối đa các rủi ro, biến chứng nhiễm trùng trong và sau khi chạy thận.

Như vậy, chạy thận là phương pháp lọc máu nhân tạo, được chỉ định cho các trường hợp bệnh thận mạn tính, chức năng lọc máu của thận suy giảm nhanh chóng,… và các trường hợp khẩn cấp khác. Chạy thận nhằm duy trì, bù đắp chức năng của thận, giúp người bệnh cải thiện sức khỏe hoặc duy trì sự sống.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng với các thông tin bài viết vừa chia sẻ đã giúp bạn hiểu thêm về chạy thận, quy trình, các lưu ý trước và sau khi chạy thận cũng như các hướng dẫn chăm sóc người bệnh sau chạy thận hữu ích.