Can thiệp động mạch vành qua da (PCI): Ưu điểm, chỉ định và quy trình

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ và kỹ thuật, can thiệp động mạch vành qua da (PCI) đã trở thành một lựa chọn điều trị an toàn và hiệu quả cho nhiều bệnh nhân mắc bệnh động mạch vành. Thủ thuật này cho phép bác sĩ mở rộng các động mạch vành bị hẹp hoặc tắc nghẽn mà không cần phẫu thuật mở ngực. Can thiệp mạch vành qua da không chỉ giúp cải thiện lưu lượng máu đến cơ tim nhanh chóng, mà còn làm giảm các triệu chứng như đau ngực và khó thở, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Can thiệp động mạch vành qua da (PCI) là gì?

Can thiệp động mạch vành qua da (PCI) là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu, được sử dụng để điều trị tắc nghẽn động mạch vành. Thủ thuật này giúp mở các động mạch bị thu hẹp hoặc bị tắc nghẽn, phục hồi lưu lượng máu đến tim, từ đó làm giảm các triệu chứng.

PCI thường được chỉ định trong các trường hợp đau thắt ngực, hội chứng mạch vành cấp, hoặc để cải thiện chức năng tim ở bệnh nhân bị hẹp động mạch vành. Sau khi thực hiện can thiệp mạch vành qua da, bệnh nhân cần tuân thủ việc dùng thuốc, kiểm soát các yếu tố nguy cơ tim mạch và tái khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Trong những năm qua, phương pháp này ngày càng phát triển và đạt được nhiều tiến bộ kể cả về kỹ thuật và hiệu quả điều trị. Ngày nay, dụng cụ nhỏ hơn và tốt hơn rất nhiều so với những dụng cụ được sử dụng chụp động mạch vành lần đầu tiên cách đây vài thập kỷ. Những loại thuốc mới cũng góp phần làm kết quả can thiệp tốt hơn, duy trì lâu dài hơn và giảm được nhiều biến chứng trong quá trình thực hiện thủ thuật.

Chỉ định can thiệp mạch vành qua da khi nào?

ThS.BS Trần Trung Kiên cho biết, chỉ định can thiệp mạch vành qua da trong trường hợp điều trị bệnh mạch vành, cụ thể là:

• Nhồi máu cơ tim cấp ST chênh lên kèm các triệu chứng thiếu máu cục bộ kéo dài dưới 48 giờ.
• Nhồi máu cơ tim cấp ST chênh lên, không có triệu chứng thiếu máu cục bộ kéo dài dưới 12 giờ.
• Thủ thuật can thiệp mạch qua da cải thiện khả năng sống sót ở bệnh nhân hẹp đáng kể (>50%) và các nghiệm pháp cho thấy suy giảm chức năng mạch vành.
• Hội chứng mạch vành cấp tính không ST chênh lên (NSTE-ACS): Điều trị xâm lấn sớm (trong vòng 2 giờ khi có triệu chứng) được khuyến cáo đối với chứng đau thắt ngực dai dẳng, đau thắt ngực tái phát, triệu chứng suy tim, hở van hai lá mới hoặc nặng hơn, huyết động không ổn định hoặc nhịp nhanh/rung thất kéo dài.
• Nồng độ troponin xấu đi cần phải điều trị sớm (trong vòng 24 giờ).
• Đau thắt ngực không ổn định.
• Đau thắt ngực ổn định không đáp ứng điều trị nội khoa
• Đau thắt ngực tương đương (ví dụ khó thở, rối loạn nhịp tim, chóng mặt hoặc ngất).
• Kết quả nghiệm pháp gắng sức có nguy cơ cao mắc bệnh động mạch vành .
• Bệnh nhân bị hẹp động mạch vành nghiêm trọng, không đủ tiêu chuẩn cho phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. (1)

Chống chỉ định can thiệp động mạch vành qua da cho đối tượng nào?

Thủ thuật can thiệp mạch vành qua da chống chỉ định tuyệt đối trong các trường hợp:

• Không tuân thủ quy trình và không có khả năng điều trị bằng thuốc kháng tiểu cầu kép.
• Bệnh nhân có nguy cơ chảy máu cao (giảm tiểu cầu, loét – xuất huyết dạ dày, rối loạn đông máu nặng).
• Tái hẹp can thiệp mạch vành qua da nhiều lần.

Các trường hợp chống chỉ định tương đối đối với can thiệp mạch vành qua da:

• Bệnh nhân không dung nạp thuốc kháng tiểu cầu đường uống lâu dài.
• Thiếu dự phòng phẫu thuật tim.
• Bệnh nhân bị tăng đông máu.
• Bệnh thận mạn tính mức độ nặng.
• Tắc nghẽn hoàn toàn mãn tính của can thiệp cầu nối tĩnh mạch.
• Động mạch có đường kính < 1,5 mm.
• Động mạch vành hẹp < 50%.

Quy trình can thiệp động mạch vành qua da (PCI)

1. Trước khi can thiệp mạch vành qua da

• Bác sĩ sẽ hướng dẫn cụ thể cho người bệnh chuẩn bị tốt trước thủ thuật. Người bệnh cần nhịn ăn uống trong vài giờ trước thủ thuật.
• Nếu đang dùng thuốc chống đông máu, bác sĩ có thể yêu cầu cho ngừng thuốc tạm thời vì loại thuốc này có thể làm tăng nguy cơ chảy máu trong quá trình thực hiện thủ thuật.
• Người bệnh nên có sự hỗ trợ từ người nhà và tinh thần thoải mái.

2. Trong quá trình thực hiện thủ thuật

• Người bệnh sẽ được gây tê tại vùng cổ tay hay bẹn nên vẫn tỉnh táo trong suốt quá trình bác sĩ thực hiện thủ thuật.
• Bác sĩ chọc kim để đưa ống thông vào.
• Bác sĩ sẽ sử dụng phương pháp soi huỳnh quang trong quá trình phẫu thuật để giúp dẫn ống thông qua các mạch máu đến động mạch vành bị ảnh hưởng.
• Sau khi đặt ống thông, thuốc cản quang được tiêm vào động mạch, cho phép bác sĩ xác định nơi động mạch vành bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn. Sau đó, bác sĩ sẽ đưa một dây dẫn mỏng qua ống thông và băng qua phần động mạch bị thu hẹp hoặc bị tắc nghẽn.
• Đưa bóng được gắn ở đầu ống thông vào đoạn động mạch bị tắc và bơm phồng bóng lên để mở động mạch.
• Nong bóng thường kết hợp đặt stent để giúp động mạch được mở lâu dài, giảm nguy cơ động mạch bị tắc nghẽn trong tương lai.
• Tháo ống thông và băng ép động mạch. (2)

Thủ thuật can thiệp động mạch vành qua da kéo dài bao lâu?

Thủ tục can thiệp mạch vành qua da thường kéo dài từ 30 phút đến 2 giờ. Thời gian thực hiện thủ thuật chính xác phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ tích tụ của mảng bám. (3)

Phương pháp chẩn đoán hỗ trợ thủ thuật can thiệp mạch vành qua da

Để thực hiện can thiệp mạch vành qua da, bác sĩ sẽ sử dụng các kỹ thuật đặt ống thông chuyên dụng, giúp chẩn đoán và điều trị. Vì vậy, đòi hỏi phòng can thiệp phải được trang bị đầy đủ các công cụ chẩn đoán và kỹ thuật hình ảnh hiện đại, tạo tiền đề cho ca can thiệp diễn ra thuận lợi.

1. Chụp động mạch vành qua da

Chụp động mạch vành qua da sử dụng tia X để chẩn đoán, đánh giá tình trạng tắc nghẽn của các động mạch nuôi tim. Trước và trong quá trình thực hiện thủ thuật can thiệp mạch vành qua da, bác sĩ sẽ sử dụng chụp động mạch vành qua da để xác định được vị trí và mức độ tắc nghẽn, hướng đưa ống thông, bóng và stent vào đặt đúng vị trí.

Tại Trung tâm Can thiệp mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được trang bị hệ thống chụp mạch can thiệp số hóa xóa nền (DSA) Philips Azurion Robotic Ceiling FlexArm với cánh tay robot xoay 360 độ xung quanh bàn bệnh nhân, giúp các bác sĩ có thể tiếp cận vùng cơ thể cần can thiệp dễ dàng, giúp quá trình can thiệp diễn ra nhanh chóng và chính xác hơn. Hệ thống hoàn toàn gắn trên trần, đảm bảo tối ưu môi trường vô trùng của phòng can thiệp tim và mạch.

2. IVUS

Hệ thống IVUS – siêu âm trong lòng mạch vành, cho phép quan sát thành động mạch vành bằng cách sử dụng đầu dò siêu âm mini ở đầu ống thông linh hoạt. Nhờ đó, giúp mô tả hình thái và phân bố mảng bám, khảo sát chính xác mức độ tổn thương động mạch vành. Lợi ích của IVUS là giúp đo đạc chính xác diện tích lòng mạch, giúp bác sĩ can thiệp có quyết định điều trị chính xác hơn.

3. Kỹ thuật FFR/iFFR

Kỹ thuật đo phân suất lưu lượng mạch vành (FFR/iFFR) giúp xác định chính xác tổn thương hẹp gây giảm lưu lượng máu. Nhờ đó, hỗ trợ đắc lực cho các bác sĩ trong việc đánh giá, đưa ra quyết định và thực hiện thủ thuật can thiệp tim và mạch chính xác nhất, giảm tối đa những biến chứng và di chứng sau khi can thiệp.

Ưu điểm của thủ thuật can thiệp mạch vành qua da

Can thiệp mạch vành qua da đang được sử dụng rộng rãi trong nhiều năm qua. 80% PCI được thực hiện bằng đặt stent. Trong 20 năm qua, tỷ lệ tử vong ngắn hạn, nhồi máu cơ tim và tái thông mạch máu mục tiêu giảm đáng kể ở bệnh nhân được can thiệp mạch vành qua da. Những ưu điểm của can thiệp mạch vành qua da là:

• Can thiệp mạch vành qua da giúp phục hồi lưu lượng máu đến cơ tim nhanh chóng.
• Người bệnh được gây tê tại vị trí chọc kim vào, giúp giảm đau và bệnh nhân hoàn toàn tỉnh táo trong suốt quá trình bác sĩ thực hiện thủ thuật.
• Vì đây là thủ thuật xâm lấn tối thiểu, nên bác sĩ không cần phải phẫu thuật tim hở, giúp giảm nguy cơ chảy máu, có tính thẩm mỹ và rút ngắn thời gian nằm viện cho người bệnh.
• Thời gian thực hiện thủ thuật chỉ khoảng 1 giờ và phần lớn người bệnh có thể được xuất viện sau 2 ngày.
• Ở những bệnh nhân có nguy cơ thấp nhồi máu cơ tim có ST chênh lên, được can thiệp mạch vành qua da, xuất viện sớm (sau 72 giờ) cho thấy kết quả được cải thiện đáng kể.
• Người bệnh hồi phục nhanh chóng nên có thể giảm bớt chi phí nằm viện.

Rủi ro của can thiệp mạch vành qua da (PCI)

Mọi thủ thuật/phẫu thuật trong y tế đều tồn tại những rủi ro nhất định. Can thiệp mạch vành qua da mặc dù đem lại nhiều lợi ích, nhưng người bệnh vẫn có thể gặp một số biến chứng bao gồm:

1. Ngực bị đau và khó thở

Nhiều bệnh nhân có thể trải qua cơn đau ngực thoáng qua trong vài ngày đầu sau thủ thuật. Đau ngực này thường nhẹ và có thể kiểm soát được bằng thuốc giảm đau. Tuy nhiên, nếu cơn đau kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, có thể là dấu hiệu của biến chứng như tái hẹp stent hoặc huyết khối stent, cần được điều trị y tế ngay lập tức

2. Hình thành huyết khối

Hình thành huyết khối có thể xảy ra cấp tính (trong vòng 24 giờ đầu sau khi đặt stent) hoặc muộn (sau 30 ngày đặt stent). Đây là một biến chứng nguy hiểm sau can thiệp mạch vành qua da, làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, cần được điều trị y tế ngay lập tức.

3. Chảy máu hoặc nhiễm trùng tại vị trí đặt ống thông

Người bệnh có thể bị chảy máu tại vị trí đặt ống thông. Thông thường, lượng máu chảy sẽ ít và có thể tự cầm lại được. Tuy nhiên, trong trường hợp máy chảy nhiều, khó cầm lại hoặc có dịch, cần thông báo ngay với bác sĩ để được kiểm tra và cầm máu. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bị nhiễm trùng nơi ống thông được đưa vào, do đó, sau can thiệp, cần theo dõi sát sao và chăm sóc tốt vị trí này.

4. Tái hẹp động mạch vành

Bệnh nhân đã được nong và đặt stent thành công vẫn sẽ có nguy cơ hình thành mô sẹo trong stent do tăng sinh lớp nội mạc, gây tái hẹp trong stent. Biến chứng này thường xảy ra sau 6-12 tháng sau khi đặt stent. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây tái hẹp, bác sĩ sẽ cân nhắc nong bóng lại hoặc đặt một stent khác vào trong lòng stent bị tái hẹp.

>> Xem thêm: 10 biến chứng sau can thiệp mạch vành nguy hiểm có thể gặp

5. Bóc tách động mạch vành

Đây là tình trạng lớp nội mạc của động mạch vành bị tách ra khỏi các lớp bên ngoài, tạo thành một khoang giả bên trong thành mạch. Nguyên nhân thường gặp nhất của bóc tách động mạch vành trong can thiệp mạch vành qua da là do tác động cơ học của dụng cụ can thiệp như dây dẫn, bóng nong hoặc stent lên thành mạch vành. Các yếu tố nguy cơ gây bóc tách động mạch vành trong PCI bao gồm mạch máu xoắn vặn, vôi hóa nặng, hoặc thành mạch yếu.

Bóc tách động mạch vành có thể chỉ ảnh hưởng một phần nhỏ thành mạch, hoặc nặng hơn là lan rộng và cản trở dòng máu. Trong trường hợp nặng, có thể dẫn đến tắc nghẽn mạch máu, gây thiếu máu cục bộ hoặc nhồi máu cơ tim.

6. Đột quỵ

Đột quỵ mặc dù hiếm gặp, nhưng là một biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra trong hoặc sau khi thực hiện can thiệp mạch vành qua da. Nguyên nhân có thể do sự bong tróc của mảng xơ vữa trong quá trình can thiệp, hoặc do hình thành cục máu đông nhỏ, di chuyển lên não và gây tắc mạch máu não. Nguy cơ đột quỵ sau thủ thuật can thiệp mạch vành qua da tăng cao ở những bệnh nhân có tiền sử đột quỵ hoặc có các yếu tố nguy cơ tim mạch.

7. Dị ứng thuốc cản quang

Trước và trong quá trình can thiệp mạch vành qua da, bác sĩ sẽ cần chụp mạch vành, bơm thuốc cản quang vào ống thông để hỗ trợ thực hiện thủ thuật. Một số bệnh nhân sẽ bị dị ứng với thuốc cản quang hoặc bị ảnh hưởng đến thận. Do đó, sau thủ thuật, người bệnh được khuyến khích uống nhiều nước để đào thải lượng thuốc cản quang ra khỏi cơ thể.

8. Rối loạn nhịp tim

Rối loạn nhịp tim cũng là một biến chứng có thể gặp phải sau can thiệp mạch vành qua da. Bệnh nhân có thể bị nhịp chậm cần đặt máy tạo nhịp tạm thời, hoặc trong trường hợp nghiêm trọng hơn, có thể xảy ra rung thất.

Câu hỏi thường gặp về can thiệp động mạch vành qua da (PCI)

1. Sau can thiệp mạch vành qua da bao lâu thì hồi phục?

Thông thường, 2 ngày sau khi thực hiện thủ thuật can thiệp mạch vành qua da, người bệnh có thể được xuất viện. Khi về nhà, người bệnh có thể các hoạt động sinh hoạt nhẹ nhàng trong vòng một tuần sau khi thực hiện can thiệp mạch vành qua da. Tuy nhiên, nếu cần thực hiện công việc đòi hỏi hoạt động thể chất hoặc khuân vác vật nặng, người bệnh cần đợi lâu hơn, thời gian chính xác để vận động mạnh tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

2. Người bệnh có nhất thiết phải làm can thiệp mạch vành qua da không?

Không phải tất cả các trường hợp bệnh nhân bị bệnh động mạch vành đều phải can thiệp mạch vành qua da (PCI). Bác sĩ cần thăm khám lâm sàng, đánh giá kỹ tình trạng của người bệnh thông qua các phương pháp cận lâm sàng để đưa ra hướng điều trị tốt nhất cho người bệnh. Trường hợp bệnh nhân bị tắc hẹp hai hay nhiều nhánh lan tỏa, vị trí hẹp động mạch khó tiếp cận để đặt stent, bác sĩ sẽ có chỉ định phẫu thuật bắc cầu động mạch vành.

3. Chi phí can thiệp mạch vành qua da (PCI) là bao nhiêu?

Can thiệp mạch vành qua da là dịch vụ kỹ thuật cao, bệnh nhân và người thân nên tìm hiểu và trao đổi kỹ với bác sĩ để có sự chuẩn bị tốt hơn. Chi phí cho thủ thuật can thiệp mạch vành qua da sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm: cơ sở y tế thực hiện, các xét nghiệm tiền phẫu, các dụng cụ y tế được sử dụng trong thủ thuật, loại stent được chọn, các vấn đề y tế sau thủ thuật…

Trung tâm Tim mạch Can thiệp, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh được xây dựng theo tiêu chuẩn quốc tế, sở hữu hệ thống máy móc hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực can thiệp tim và mạch. Các bác sĩ, chuyên gia trực tiếp thăm khám và điều trị theo kỹ thuật mới tiên tiến, giảm xâm lấn, giảm đau đớn, hồi phục nhanh, ít biến chứng cho người bệnh.

Để đặt lịch khám tim mạch tại Trung tâm Tim mạch Can thiệp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin:

Can thiệp động mạch vành qua da (PCI) là một trong những thủ thuật giúp giải quyết dứt điểm và nhanh chóng tình trạng hẹp hoặc tắc mạch vành mà không cần phải mổ mở lộng ngực. Thủ thuật này có nhiều ưu điểm vượt trội, giảm đau, giảm nguy cơ biến chứng, người bệnh phục hồi nhanh. Tuy nhiên, người bệnh vẫn có thể gặp một số rủi ro sau can thiệp. Vì vậy, người bệnh vẫn cần tuân thủ điều trị lâu dài và điều chỉnh lối sống khoa học để có được kết quả tốt nhất, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm nguy cơ biến cố tim mạch trong tương lai.