Tăng sắc tố da là tình trạng da liễu phổ biến mà nhiều người mắc phải, dấu hiệu nhận biết tình trạng này là một số vùng da sẫm màu hơn những vùng khác. Vậy nguyên nhân nào gây ra tình trạng này và các phương pháp điều trị như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Tăng sắc tố là tình trạng da bị sẫm màu hơn so với màu da tự nhiên. Điều này xảy ra khi sắc tố melanin bị sản xuất dư thừa, làm cho những vùng da bị ảnh hưởng trở nên tối màu hơn. Tùy thuộc vào tông màu da và nguyên nhân, tình trạng này có thể biểu hiện ở những màu sắc khác nhau (từ nâu đến đen) với hình dạng và kích thước khác nhau.
Những mảng đổi màu này có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên da, nhưng thường gặp nhất là những vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như mặt trời như mặt, cổ, ngực, mu bàn tay bàn chân. Tăng sắc tố da không chỉ ảnh hưởng đến vẻ ngoài mà còn có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe, do đó cần được theo dõi và điều trị đúng cách. (1)
Tăng sắc tố có nhiều loại khác nhau do cơ thể phản ứng với các yếu tố bên ngoài hoặc nội tại có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất melanin. Dưới đây là những dạng phổ biến: (2)
Tàn nhang là những đốm nâu nhạt đến đậm, mọc rải rác trên mặt, tay hoặc những vùng da dễ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Tàn nhang thường xuất hiện phổ biến vào mùa hè, khi ánh nắng mặt trời gay gắt. Những đốm này có thể lây lan hoặc phát triển qua thời gian nếu không có biện pháp bảo vệ đúng cách bằng kem chống nắng hoặc các biện pháp bảo vệ da khác.
Nám thường xuất hiện ở những phụ nữ sau sinh, phụ nữ ở tuổi trung niên hoặc do nội tiết thay đổi. Nám thường xuất hiện ở vùng má, trán, mũi và môi trên. Việc điều trị nám cần thời gian và kiên trì, kết hợp với các phương pháp như kem lột, laser hoặc peeling để giúp phục hồi làn da sáng khỏe.
Khác với tàn nhang và nám đồi mồi thường mọc từng mảng lớn, có màu nâu, vàng hoặc xám. Đồi mồi thường xuất hiện nhiều hơn ở vùng da dễ bị tác động của ánh nắng mặt trời lâu dài. Thông thường đồi mồi xuất hiện do sự xuất hiện của melanin lâu ngày dưới da, gây ra các khối u nhỏ đều nhau về mặt hình dạng. Điều trị đồi mồi thường đòi hỏi các phương pháp công nghệ cao như laser kết hợp với chăm sóc cẩn thận giảm hình thành các mảng sắc tố.
Tăng sắc tố sau viêm là tình trạng xuất hiện các vết thâm hoặc các vùng da sẫm màu hơn sau khi da bị tổn thương, như mụn trứng cá, chàm hoặc vết bỏng. Khi da bị tổn thương, quá trình lành vết thương có thể gây ra sự tích tụ melanin, dẫn đến tình trạng da tăng sắc tố. Để cải thiện tình trạng này, cần có biện pháp dưỡng da và tránh các yếu tố gây viêm. Sử dụng các loại kem đặc trị hoặc thuốc theo chỉ định bác sĩ cũng có thể giúp làm mờ vết thâm.
Có rất nhiều yếu tố có thể thúc đẩy quá trình sản xuất melanin, từ đó da bị tăng sắc tố. Có nhiều yếu tố tác động đến quá trình này, bao gồm cả yếu tố bên trong và bên ngoài cơ thể. Những nguyên nhân chính bao gồm:
Bệnh Addison là một rối loạn hiếm gặp, liên quan đến hoạt động của tuyến thượng thận, dẫn đến thiếu hụt hormone quan trọng như cortisol và aldosterone. Điều này khiến cơ thể phản ứng bằng cách tăng sản xuất melanin gây ra tình trạng da và niêm mạc sẫm màu hơn bình thường.
Yếu tố di truyền đóng vai trò đáng kể trong việc hình thành các dạng tăng sắc tố da như tàn nhang hoặc nám. Điều này liên quan đến gen quy định sự hoạt động của enzyme tyrosinase, hoạt động trong quá trình sản xuất melanin. Nếu người thân trong gia đình có tình trạng này, khả năng bạn cũng gặp phải tình trạng da tăng sắc tố là khá cao.
Tổn thương da do viêm, chẳng hạn như mụn trứng cá, chàm, hoặc các vết xước bỏng đều có khả năng gây ra tăng sắc tố sau viêm. Khi bị tổn thương, cơ chế này tự làm lành bằng cách tăng sinh melanin để bảo vệ và phục hồi da. Tuy nhiên, quá trình này đôi khi quá mức dẫn đến vùng da này bị sẫm hơn bình thường.
Một số thuốc điều trị tâm thần, kháng sinh hoặc thuốc chữa nội tiết có thể có tác dụng phụ là gây ra tăng sắc tố. Các loại thuốc này tác động đến quá trình sản xuất melanin hoặc gây ra phản ứng viêm trên da dẫn đến hiện tượng tích tụ melanin quá mức và tạo ra các đốm sắc tố không đều.
Các bệnh về da liễu như chàm, vảy nến, hoặc các dạng tổn thương do nhiễm trùng, các sang chấn do vết thương, tai nạn đều có khả năng dẫn đến tăng sắc tố da sau khi lành. Điều này chủ yếu là do phản ứng viêm kéo dài hoặc quá trình hồi phục không đều, làm tăng quá mức sản sinh melanin tại vùng da tổn thương.
Khi tiếp xúc lâu dài với ánh sáng mặt trời, đặc biệt là tia UV sẽ kích thích tế bào melanin hoạt động quá mức, gây ra các vết nám tàn nhang hoặc đốm nâu đậm đặc. Ngoài ra, tia UV còn làm tổn thương DNA của tế bào, thúc đẩy quá trình lão hóa, đồi mồi và các dạng tổn thương khác.
Phụ nữ trong giai đoạn mang thai, sinh đẻ hoặc sử dụng thuốc tránh thai thường gặp những thay đổi này. Nguyên nhân do sự kích hoạt tế bào melanin quá mức làm xuất hiện những vùng da sẫm màu hơn bình thường đặc biệt là vùng da cổ, má hoặc mặt.
Thiếu hụt các vitamin D, C, B đặc biệt là B12 có thể gây ra rối loạn hoạt động của các tế bào da, từ đó thúc đẩy quá trình hình thành sắc tố bất thường. Do đó, việc duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối, đủ loại vitamin và khoáng chất giúp ổn định quá trình sinh tổng hợp melanin, giúp phòng tránh hiệu quả.
Quá trình lão hóa tự nhiên kéo dài theo thời gian sẽ làm giảm khả năng đàn hồi của da, dẫn đến giảm khả năng đàn hồi và tăng nguy cơ xuất hiện các vết tăng sắc tố xuất hiện nhiều hơn. Khi da trở nên yếu, mỏng và dễ bị tổn thương, các vết thương nhỏ hoặc tổn thương không đáng kể có thể để lại các đốm sậm màu trên da lâu dài.
Dấu hiệu da bị tăng sắc tố chính là sự xuất hiện của các vùng da sẫm màu hơn vùng da xung quanh. Tùy từng dạng sắc tố da, các dấu hiệu này có thể khác nhau về màu sắc hình dạng, kích thước và mức độ phân bổ. Các dấu hiệu nổi bật bao gồm:
Tăng sắc tố da không gây nguy hiểm trực tiếp đến sức khỏe, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến tâm lý và sự tự tin của người bệnh. Trong các trường hợp, tình trạng này còn là dấu hiệu cảnh báo cho bệnh lý nội tiết hoặc các vấn đề về da cần được điều trị. Nếu các vết tăng sắc tố xuất hiện bất ngờ hoặc có sự thay đổi về kích thước, màu sắc, hình dạng, đặc biệt khi chúng không giảm đi hoặc lan rộng theo thời gian
Da bị tăng sắc tố có thể chữa được hoàn toàn nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm và áp dụng phương pháp phù hợp.
Điều quan trọng là người bệnh cần phải kiên trì trong quá trình điều trị, đồng thời kết hợp chế độ chăm sóc da phù hợp để đạt kết quả lâu dài và hiệu quả.
Tìm hiểu thêm chi tiết: Rối loạn sắc tố da và cách điều trị hiệu quả
Chẩn đoán tăng sắc tố da được thực hiện thông qua khám lâm sàng và thông tin từ bệnh sử của người bệnh. Dưới đây là các bước cơ bản để bác sĩ chẩn đoán tình trạng này:
Trong nhiều trường hợp, hình ảnh trực tiếp hoặc các xét nghiệm nội tiết sẽ giúp xác định phương pháp điều trị tối ưu, đồng thời giảm thiểu các rủi ro không mong muốn đem lại hiệu quả điều trị cho người bệnh.
Tùy nguyên nhân, vùng da và mức độ tăng sắc tố, bác sĩ có các phương pháp điều trị khác nhau. Đa số người bệnh cần điều trị kết hợp nhiều phương pháp như:
Dùng các loại kem chống nắng phù hợp, sử dụng các nguyên liệu tự nhiên như nha đam, trà xanh, cam thảo để làm trắng da một cách tự nhiên và phòng ngừa hoặc kết hợp dưỡng da sau liệu trình điều trị chuyên sâu là những phương pháp có thể dùng để điều trị tại nhà.
Tuy nhiên, các phương pháp này chỉ phù hợp với tình trạng nhẹ hoặc mới bắt đầu và cần kiên trì thực hiện trong thời gian dài để bảo vệ da khỏi các tác nhân tránh tính trạng tăng sắc tố da trở nên nghiêm trọng hơn.
Đối với các trường hợp tăng sắc tố nặng kéo dài thì can thiệp phương pháp y học chuyên nghiệp vào điểu trị là cần thiết:
Các biện pháp như sử dụng kem chống nắng hàng ngày, hạn chế tiếp xúc với ánh nắng, đeo khẩu trang, mũ rộng vành sẽ giúp giảm thiểu tối đa các tác nhân kích thích sản sinh melanin.
Ngoài ra, nên kết hợp cân bằng chế độ dinh dưỡng, đầy đủ vitamin và khoáng chất cùng việc chăm sóc da đúng cách sẽ giúp làn da khỏe mạnh hạn chế các tổn thương và sự phản ứng quá mức của melanin để bảo vệ vẻ đẹp của làn da.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tăng sắc tố da là một tình trạng thường gặp và có thể điều trị hết nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Chính vì vậy, nếu đang gặp phải các vấn đề về sắc tố da hoặc các bệnh về da liễu nói chung bạn có thể liên hệ khoa Da liễu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được các chuyên gia đầu ngành thăm khám và điều trị.
