Suy thận độ 1 (giai đoạn đầu) và hướng phát hiện sớm

Suy thận mạn hay bệnh thận mạn (CKD) là quá trình tiến triển bệnh kéo dài. Ban đầu là những tổn thương thận kéo dài trên 3 tháng, tiến triển dần trong nhiều năm tháng sau đó, chia làm 5 giai đoạn. Bài viết này, sẽ chia sẻ về suy thận độ 1, tức giai đoạn đầu của bệnh thận mạn.

Suy thận độ 1 là gì?

Suy thận độ 1 là bệnh thận mạn giai đoạn 1 hay giai đoạn đầu của CKD, khi mức lọc cầu thận ước tính eGFR bình thường từ 90 ml/phút/1.73m² trở lên và có bằng chứng tổn thương thận kéo dài trên 3 tháng. Theo phân loại của Hội Thận học Quốc Tế KDIGO, CKD có thể được phân loại dựa trên 2 chỉ số là mức lọc cầu thận và albumin niệu, việc phân chia các giai đoạn của CKD hiện chủ yếu dựa trên mức lọc cầu thận và bằng chứng tiểu đạm.

Trong giai đoạn đầu của suy thận, thận vẫn hoạt động tốt, vì vậy người bệnh có thể không có bất kỳ triệu chứng nào. Hoặc có thể xuất hiện các dấu hiệu tổn thương thận khác, như protein trong nước tiểu (tiểu đạm, đạm niệu), có thể được phát hiện bằng xét nghiệm albumin nước tiểu (UACR).

Với mức lọc cầu thận lớn hơn hoặc bằng 90ml/phút/1.73m², chỉ số albumin bình thường hoặc tăng nhẹ, ở mức dưới 30mg/g  hoặc dưới 3mg/mmol, chưa có bất kỳ biểu hiện nào khác hay không tìm thấy tổn thương thận, thì không được chẩn đoán suy thận mạn. Tuy nhiên người bệnh vẫn có nguy cơ thấp mắc CKD, nên tầm soát bệnh thận mạn định kỳ. (1)

Nguyên nhân gây suy thận giai đoạn 1

Nguyên nhân suy thận độ 1 là do các bất thường về cấu trúc hoặc chức năng thận, tồn tại tối thiểu 3 tháng và ảnh hưởng đến sức khỏe. Suy thận giai đoạn đầu có thể là nguyên phát hoặc thứ phát. Trong đó các nguyên nhân nguyên phát gồm:

• Giảm tưới máu thận do tụt huyết áp, sốc, hoặc xảy ra ở người suy tim mạn tính hoặc xơ gan, dẫn đến giảm lưu lượng máu đến thận trong thời gian dài.
• Các bệnh liên quan đến mạch máu ở thận như: bệnh mạch máu, bệnh cầu thận hoặc bệnh ống thận mô kẽ, bệnh thận IgA, viêm thận lupus, hội chứng Goodpasture, hội chứng thận hư,… gây tổn thương các tế bào nhu mô thận.
• Viêm cầu thận nguyên phát (8,2%).
• Viêm thận kẽ ống thận mạn tính (3,6%).
• Bệnh di truyền hoặc bệnh nang (3,1%).
• Viêm cầu thận hoặc viêm mạch thứ phát (2,1%).
• Bệnh thận hồng cầu hình liềm (viêm cầu thận tiến triển nhanh), chiếm chưa đến 1% trong tổng số ca tiến triển thành bệnh thận giai đoạn cuối (ESRD).

Nguyên nhân thứ phát gồm:

• Tiểu đường type 2 chiếm 30% – 50% và tiểu đường type 1 chiếm 3,9% tổng số trường hợp mắc suy thận.
• Tăng huyết áp chiếm 27,2% tổng số trường hợp mắc CKD.
• Loạn sản tế bào plasma hoặc khối u (2,1%).

Người suy thận giai đoạn đầu được xếp vào nhóm nguy cơ cao, cần tầm soát bệnh thận mạn định kỳ.

Triệu chứng suy thận giai đoạn 1

Suy thận độ 1 gần như không có triệu chứng rõ rệt mà người bệnh có thể nhận biết được. Các triệu chứng chủ yếu được biểu hiện thông qua kết quả xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm huyết thanh, chẩn đoán hình ảnh. Cụ thể, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng gồm:

• Tiểu đạm: có sự hiện diện của protein, khiến nước tiểu có bọt trắng nhiều hơn, màu đục.
• Tiểu máu: giai đoạn đầu của suy thận có thể xuất hiện tiểu máu nhưng số lượng hồng cầu ít, nên khó có thể nhận biết bằng mắt thường.
• Tổn thương thận: xuất hiện tổn thương thận mức độ nhẹ khi chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu khác như siêu âm thận, chụp CT scan, MRI.

Ảnh hưởng của suy thận độ 1 đến sức khỏe

Suy thận độ 1 gần như không ảnh hưởng hoặc ảnh hưởng rất ít đến sức khỏe, các triệu chứng không rõ ràng nên người bệnh dễ chủ quan, cho đến khi tổn thương tiến triển sang các giai đoạn muộn hơn. Vì thận vẫn hoạt động tốt, tổn thương mức độ nhẹ và cần được theo dõi để ngăn chặn sự tiến triển suy thận sang các giai đoạn nghiêm trọng hơn.

Cần đến gặp bác sĩ khi nghi ngờ mình mắc bệnh hoặc được chẩn đoán khi kiểm tra sức khỏe định kỳ. Bác sĩ sẽ giúp lên lịch theo dõi, ngăn chặn các tổn thương ở thận tiến triển.

Phương pháp chẩn đoán suy thận độ 1

Phương pháp chẩn đoán gồm xét nghiệm nước tiểu để tìm albumin niệu, xét nghiệm máu để đo mức lọc cầu thận ước tính và chẩn đoán hình ảnh để tìm vị trí tổn thương hoặc bất thường về cấu trúc thận, cụ thể: (2)

• Xét nghiệm máu cho eGFR: chỉ số eGFR cho biết thận đang hoạt động tốt ở mức độ nào, thận khỏe mạnh có chỉ số eGFR cao (thường là 90 ml/phút/1.73m² hoặc cao hơn). Trường hợp có dấu hiệu tổn thương thận kéo dài trên 3 tháng và chỉ số này lớn hơn 90 ml/phút/1.73m² thì được kết luận bệnh thận mạn độ 1
• Xét nghiệm nước tiểu để tìm albumin niệu: sự xuất hiện của 1 lượng nhỏ protein (albumin) xuất hiện trong nước tiểu là dấu hiệu chính của tổn thương thận, ngay cả ở giai đoạn 1.
• Chẩn đoán hình ảnh: như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính CT, chụp cộng hưởng từ MRI được sử dụng để đánh giá về kích thước, cấu trúc, xác định vị trí tổn thương thận để xem xét kết luận về CKD giai đoạn 1.

Cách điều trị suy thận độ 1 

Điều trị thường là bắt đầu bằng các liệu pháp không dùng thuốc như thay đổi lối sống và thay đổi chế độ dinh dưỡng. Sau đó, có thể sử dụng thêm một số loại thuốc kê đơn để kiểm soát bệnh nền, nguyên nhân gây suy thận. Mục tiêu của điều trị là kiểm soát và làm chậm các tổn thương ở thận tiến triển, điều trị các nguyên nhân có thể khắc phục được.

1. Thay đổi lối sống 

Người bệnh cần thực hiện một số thay đổi về lối sống để kiểm soát các tổn thương ở thận, bao gồm:

• Bỏ thuốc lá: nếu hút thuốc hoặc sử dụng các sản phẩm thuốc lá, hãy dừng lại. Hút thuốc có thể đẩy nhanh quá trình bệnh thận và làm tăng nguy cơ bị suy thận. Nó cũng làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác, bao gồm huyết áp cao, bệnh tim, ung thư và đột quỵ.
• Tập thể dục thường xuyên: bắt đầu với các bài tập nhẹ nhàng, phù hợp với thể trạng, không tập luyện quá sức.
• Nghỉ ngơi nhiều hơn: ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi nhiều hơn giúp cơ thể nhanh chóng phục hồi.
• Điều chỉnh cân nặng: nếu thừa cân người bệnh nên giảm cân thông qua chế độ ăn uống cân bằng và hoạt động thể chất có thể giúp cải thiện sức khỏe theo nhiều cách.

2. Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng

Với CKD giai đoạn 1, không có nhiều hạn chế về chế độ ăn uống, mặc dù ăn uống lành mạnh là rất quan trọng. Ăn uống lành mạnh thường bao gồm: ăn nhiều rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein thực vật, cá và thịt nạc. Thực phẩm chế biến, carbohydrate tinh chế (đường) và đồ uống ngọt nên được hạn chế.

Nếu người bệnh bị huyết áp cao, cần phải hạn chế lượng natri (thường trong muối) xuống dưới 2300mg mỗi ngày (khoảng 1 muỗng cà phê muối từ tất cả thực phẩm và đồ uống mỗi ngày). Bác sĩ điều trị có thể tư vấn cho mục tiêu thậm chí thấp hơn tùy thuộc vào các tình trạng huyết áp và sức khỏe khác của người bệnh.

Tìm hiểu thêm: Gợi ý thực đơn cho người suy thận độ 1 ngon và đủ chất

3. Điều trị bằng thuốc

Bác sĩ Nội thận – Lọc máu có thể kê đơn 1 hoặc nhiều loại thuốc dựa trên bệnh sử, bệnh nền và nguyên nhân gây tổn thương thận. Ví dụ: nếu bị albumin niệu, bác sĩ có thể kê đơn thuốc ức chế ACE/ARB hoặc chất ức chế SGLT2. Những loại thuốc này giúp giảm mức tiểu đạm và làm chậm hoặc ngăn CKD tiến triển xấu.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể kê đơn statin (thuốc cholesterol) cho những người mắc CKD giai đoạn 1 bị tiểu đường, tiền sử bệnh tim hoặc từ 50 tuổi trở lên. Ngay cả khi không có cholesterol cao (mỡ máu cao), statin có thể giúp giảm nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ. Người bệnh nên ghi lại hoặc mang theo bất kỳ loại thuốc, vitamin, chất bổ sung và thuốc thảo dược nào mình đang dùng cho bác sĩ xem xét, có thể các loại thuốc này ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng thận, làm suy thận tiến triển xấu.

Các biện pháp phòng ngừa suy thận độ 1 tiến triển

Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa bệnh tiến triển, người bệnh nên tham khảo:

• Giảm cân nếu bị thừa cân hoặc béo phì.
• Tăng cường hoạt động thể chất giúp kiểm soát lượng đường trong máu.
• Bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt.
• Dùng tất cả các loại thuốc theo chỉ định.
• Duy trì mức cholesterol (mỡ máu) mục tiêu (khoảng bao nhiêu thì bác sĩ sẽ có hướng dẫn cụ thể).
• Ăn thực phẩm ít muối hơn.
• Ăn nhiều trái cây và rau quả hơn.
• Hạn chế lượng rượu bia vì có thể làm tăng nguy cơ huyết áp cao.
• Tiêm phòng cúm hàng năm. Những người bị CKD có nguy cơ cao mắc bệnh cúm nghiêm trọng hơn.

Câu hỏi liên quan suy thận độ 1

1. Bệnh có hồi phục được không?

Suy thận độ 1 không thể hồi phục được. Nhưng các tổn thương ở thận vẫn ở mức nhẹ, người bệnh có thể làm nhiều cách như thay đổi lối sống, chế độ dinh dưỡng và dùng thuốc để giữ cho thận hoạt động tốt càng lâu càng tốt.

2. Suy thận độ 1 có chữa được không?

Suy thận độ 1 không chữa được vì không có cách nào để hồi phục các tổn thương ở thận. Tuy nhiên, người bệnh có nhiều thời gian cũng như nhiều phương pháp điều trị giúp làm chậm quá trình tiến triển của bệnh.

3. Làm thế nào nhận biết bệnh tiến triển nặng hơn?

Nhận biết suy thận giai đoạn 1 tiến triển đến giai đoạn nghiêm trọng hơn thường liên quan đến việc theo dõi những thay đổi nhỏ tăng protein trong nước tiểu, thay đổi về huyết áp, mệt mỏi dai dẳng, sưng ở tay hoặc bàn chân, đi tiểu thường xuyên và eGFR giảm khi xét nghiệm máu. Các giai đoạn đầu của bệnh thận mạn với các dấu hiệu rất khó để nhận biết, nên người bệnh tốt nhất cần tái khám định kỳ và làm các xét nghiệm để đánh giá mức độ hoạt động của thận.

Như vậy, suy thận độ 1 các chức năng thận vẫn chưa bị suy giảm nhiều, thận gần như vẫn hoạt động bình thường và người bệnh cần cố gắng kiểm soát chế độ dinh dưỡng, bệnh nền, thay đổi thói quen để bệnh không tiến triển xấu đi. Tầm soát và điều trị bệnh tại BVĐK Tâm Anh, tại đây có đội ngũ bác sĩ là những chuyên gia hàng đầu, hệ thống trang thiết bị hiện đại, Trung tâm Xét nghiệm khép kín, trả kết quả nhanh chóng, giúp tầm soát và điều trị CKD hiệu quả, bất kể giai đoạn.