Sỏi niệu quản là loại sỏi tiết niệu thường gặp. Sỏi kích thước nhỏ có thể được đào thải theo đường tự nhiên, những viên sỏi lớn hơn cần phải mổ nội soi hoặc mổ mở để loại bỏ. Vậy kích thước sỏi niệu quản bao nhiêu thì phải mổ? Các phương pháp mổ sỏi niệu quản hiện nay là gì? Tìm hiểu thông qua các chia sẻ từ thạc sĩ, bác sĩ CKI Nguyễn Văn Nghĩa, khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM trong bài viết bên dưới.
Sỏi niệu quản có nguy hiểm. Nhưng không phải trường hợp nào mắc sỏi niệu quản cũng nguy hiểm. Mức độ nguy hiểm của bệnh còn phụ thuộc vào vị trí, kích thước, tính chất và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.
Thông thường, những viên sỏi niệu quản có kích thước lớn, nhiều góc cạnh, cạnh sắc bén ở vị trí ⅓ niệu quản trên thường gây nguy hiểm hơn. Vì chúng có khả năng làm ứ nước ở thận, gây viêm đài bể thận, viêm thận,… khi sỏi trượt dài trong niệu quản, các cạnh dễ gây tổn thương niêm mạc và các mao mạch,… dẫn đến nhiễm trùng được tiết niệu (UTI). Hơn nữa, sỏi niệu quản nằm ở vị trí 1/3 trên thường cũng khó tiếp cận hơn so với các vị trí khác bên trong niệu quản, khi thực hiện thủ thuật tán sỏi niệu soi ngược dòng.
Ngược lại, sỏi niệu quản có kích thước nhỏ, ít góc cạnh, ít gây ảnh hưởng đến hệ tiết niệu, cũng như triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng thường ít nguy hiểm hơn. Các viên sỏi nhỏ hơn 5mm (milimét) có thể trôi qua niệu quản, đến bàng quang và niệu đạo, đi ra ngoài theo đường tự nhiên trong vòng 1 – 2 tuần. Các viên sỏi lớn hơn có thể mất khoảng 2 – 3 tuần để đào thải hoàn toàn. Sỏi niệu quản từ 10mm trở lên được xem là nguy hiểm và nguy cơ biến chứng cao.
Như vậy, để kết luận sỏi niệu quản có nguy hiểm không? bác sĩ cần đánh giá nhiều hơn về vị trí, tính chất, kích thước cũng như các ảnh hưởng của sỏi đến sức khỏe hệ tiết niệu và sức khỏe tổng thể. Từ đó, giúp bác sĩ Tiết niệu có thể lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, trong đó có việc cân nhắc kích thước sỏi niệu quản bao nhiêu thì phải mổ?
Kích thước sỏi niệu quản lớn hơn 5 – 10mm trở lên thì phải mổ. Sỏi niệu quản càng lớn, khả năng đào thải tự nhiên càng giảm, điều này buộc bác sĩ phải can thiệp bằng phẫu thuật để loại bỏ sỏi ra khỏi cơ thể. Có khoảng 40% trường hợp sỏi niệu quản trên 5mm phải thực hiện tán sỏi hoặc mổ nội soi để loại bỏ chúng.
Vì niệu quản là 1 ống dài 25 – 30cm, đường kính trong là 2 – 4mm, có 3 đoạn hẹp tự nhiên nên 1 viên sỏi lớn từ 5mm trở lên rất khó để trôi qua niệu quản theo dòng nước tiểu và đào thải ra ngoài theo đường tự nhiên. (1)
Sỏi niệu quản nói riêng và sỏi tiết niệu nói chung có kích thước khác nhau. Ban đầu, từ 1 hòn đá chỉ nhỏ như 1 hạt cát nhưng sau đó có thể lớn lên bằng kích thước của 1 quả bóng tennis. Các yếu tố khác nhau góp phần làm sỏi ngày càng lớn, bao gồm:
Kích thước của sỏi ảnh hưởng đáng kể đến cả các triệu chứng gặp phải và phương pháp điều trị tiếp theo do bác sĩ đề xuất. Kích thước là điều quan tâm hàng đầu khi điều trị sỏi niệu quản.
Sỏi niệu quản có kích thước nhỏ dễ dàng di chuyển ra ngoài qua niệu đạo. Niệu quản là ống chịu trách nhiệm vận chuyển nước tiểu từ thận đến bàng quang. Những viên đá nhỏ hơn có thể đi qua lối đi trong niệu quản mà không gây cản trở.
Trên thực tế, người bệnh thường không cảm thấy đau đớn hay khó chịu khi đào thải sỏi thận cỡ nhỏ. Tuy nhiên, những viên sỏi lớn hơn có nguy cơ mắc kẹt trong niệu quản, gây ra các vấn đề khác. Trong những trường hợp như vậy, cần can thiệp điều trị bằng thuốc và phẫu thuật.
Như vậy, với câu hỏi sỏi niệu quản bao nhiêu thì phải mổ? câu trả lời sẽ là sỏi có kích thước từ 5mm trở lên. Tuy nhiên, còn tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, sỏi từ 5mm trở lên có thể mổ hoặc không, vì khả năng đào thải sỏi niệu quản 5mm vẫn ở mức 60% nên có thể có trường hợp nào đó sỏi niệu quản 5mm không cần phải mổ. Sỏi có kích thước càng lớn, khả năng phải mổ càng cao, những viên sỏi từ 7mm trở lên có khả năng phải mổ nội soi hoặc mổ mở để loại bỏ rất cao, tùy theo vị trí, tính chất của chúng.
Dưới đây là phân loại mức độ sỏi niệu quản bao nhiêu thì phải mổ và tóm tắt các phương pháp điều trị được đề xuất cho sỏi niệu quản, dựa trên kích thước sỏi và chỉ mang tính chất tham khảo.
| Mức độ sỏi niệu quản | Kích thước sỏi | Khả năng đào thải qua đường tự nhiên | Đề xuất điều trị từ bác sĩ |
| Nhẹ | Dưới 2mm | 80% | Thay đổi chế độ ăn và theo dõi tại nhà |
| Trung bình | Từ 2 – 4mm | 80% | Theo dõi tại nhà kết hợp với thuốc điều trị kê đơn |
| Nặng | Từ 5 – 10mm | 60% | Theo dõi tại nhà, dùng thuốc, tán sỏi hoặc mổ lấy sỏi |
| Nguy hiểm | Từ 10mm trở lên | 20% | Mổ lấy sỏi |
Sỏi niệu quản được chỉ định phẫu thuật sỏi niệu quản trong các trường hợp sau đây:
Chống chỉ định phẫu thuật sỏi niệu quản trong các trường hợp sau:
Các phương pháp điều trị sỏi niệu quản công nghệ cao được Bộ Y tế chấp thuận sử dụng trong điều trị hiện nay, bao gồm:
Tán sỏi ngoài cơ thể hay tán sỏi bằng sóng xung kích ngoài cơ thể (ESWL) là thủ thuật điều trị sỏi bằng cách phá vỡ sỏi bên trong đường tiết niệu, ống mật hoặc ống tụy. ESWL hoạt động với 1 loạt sóng xung kích được tạo ra bởi máy tán sỏi. Phương pháp điều trị này thường dùng tối đa 3.000 đợt sóng xung kích, tần số 60-90 lần/phút và kéo dài 30 – 45 phút để phá vỡ sỏi thành các mảnh nhỏ, có thể đào thải qua đường tự nhiên. (2)
Tán sỏi ngoài cơ thể – ESWL được báo cáo là có hiệu quả từ gần 70% – 90% các trường hợp sỏi nhỏ hơn 10mm. Những viên sỏi lớn hơn hoặc những viên ở niệu quản dưới có thể cần được điều trị bổ sung hoặc các phương pháp thay thế.
Tán sỏi ngược dòng hay phẫu thuật nội soi ngược dòng (RIRS) là phương pháp điều trị sỏi tiết niệu sử dụng ống nội soi niệu quản và máy tán sỏi hiệu quả như laser holmium: yttrium aluminium garnet (holmium:YAG) để điều trị sỏi niệu quản là thủ thuật hiệu quả, linh hoạt và xâm lấn tối thiểu đối với thận và hệ tiết niệu. Tán sỏi ngược dòng được chỉ định dùng cho: sỏi thận, sỏi niệu quản lớn hơn 7mm.
Trong tán sỏi niệu quản ngược dòng bằng ống nội soi, bác sĩ sẽ đưa ống nội soi quang học xâm lấn tối thiểu qua niệu đạo. Di chuyển theo đường niệu đạo, bàng quang, niệu quản để tiếp cận được sỏi và sau đó tán sỏi bằng tia laser, đặc biệt hiệu quả đối với những viên sỏi lớn và kết cấu phức tạp.
Tán sỏi qua da (PCNL) là kỹ thuật được sử dụng để loại điều trị sỏi ở thận hoặc niệu quản trên có kích thước lớn hơn 20mm đối với sỏi thận và lớn hơn 15mm đối với sỏi niệu quản. Thông thường, thời gian tán sỏi qua da là 3 – 4 giờ. Phẫu thuật được thực hiện bằng cách rạch 1 đường nhỏ 1cm ở vùng sườn của người bệnh. Sau đó, 1 ống được đặt qua vết mổ vào thận dưới sự hướng dẫn của tia X hoặc siêu âm. Sau đó, 1 kính soi được đưa qua ống để quan sát viên sỏi, dùng năng lượng laser phá vỡ và lấy nó ra khỏi cơ thể.
Tham khảo thêm: 5 cách đẩy sỏi niệu quản ra ngoài hiệu quả, an toàn tại nhà
Biến chứng sau mổ sỏi niệu quản có thể khác nhau, tùy thuộc vào phương pháp mổ sỏi được sử dụng. Các biến chứng mổ sỏi thường gặp bao gồm:
Dưới đây là một số lưu ý khi điều trị sỏi niệu quản từ bác sĩ Tiết niệu, người bệnh có thể tham khảo:
Giải đáp nhanh: Mổ sỏi niệu quản hết bao nhiêu tiền? Chi phí có đắt không?
Dưới đây là chế độ sinh hoạt sau điều trị sỏi niệu quản từ bác sĩ Tiết niệu trong chăm sóc sức khỏe tổng thể, thay đổi thói quen sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng khoa học,… có thể giúp ngăn ngừa sỏi hình thành trong tương lai:
Điều trị sỏi niệu quản nói riêng và sỏi tiết niệu nói chung tại khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Tiết niệu, Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7. Tại đây, người bệnh sẽ được các bác sĩ chuyên khoa hàng đầu chẩn đoán và điều trị sỏi niệu quản.
Kiểm tra toàn diện các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, đưa ra đánh giá toàn diện về tình trạng sỏi, lên phác đồ điều trị cá nhân hóa, phù hợp với từng trường hợp bệnh, đưa ra quyết định chính xác về việc kích thước sỏi niệu quản bao nhiêu thì phải mổ, bao nhiêu thì không phải mổ.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Như vậy, bài viết đã giúp giải đáp thắc mắc về việc kích thước sỏi niệu quản bao nhiêu thì phải mổ, cũng như cung cấp các thông tin hữu ích về phương pháp điều trị sỏi niệu quản công nghệ cao, ít xâm lấn, an toàn cho người bệnh.
