Sỏi bàng quang ở nam: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Sỏi bàng quang chiếm khoảng 5% trong tổng số các trường hợp mắc sỏi đường tiết niệu, tình trạng này tương đối hiếm. Sỏi bàng quang có thể phát triển ở cả nam lẫn nữ, do nhiều nguyên nhân phức tạp. Vậy nguyên nhân gây sỏi bàng quang ở nam là gì? Và làm thế nào để điều trị?

Nguyên nhân gây sỏi bàng quang ở nam

Nguyên nhân gây sỏi bàng quang ở nam được xác định do các vấn đề hoặc bất thường xảy ra trong hệ thống tiết niệu, ngăn chặn bàng quang được làm rỗng hoàn toàn (không thể tống hết nước tiểu ra ngoài). Các nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ các tình trạng:⁽¹⁾

• Phì đại tuyến tiền liệt (tăng sản tuyến tiền liệt lành tính – BPH): làm cho tuyến tiền liệt mở rộng kích thước, chèn ép lên niệu đạo – ống dẫn nước tiểu ra khỏi cơ thể, gây khó khăn cho việc làm trống hoàn toàn bàng quang.
• Sỏi thận: đôi khi sỏi thận có thể di chuyển từ thận vào bàng quang và bị kẹt lại, kết hợp cùng các tinh thể và vi khuẩn có trong nước tiểu ở bàng quang, sỏi tiếp tục phát triển và tăng kích thước.
• Bàng quang thần kinh: tổn thương các dây thần kinh kiểm soát bàng quang, thường là do các vấn đề sức khỏe như đột quỵ, chấn thương tủy sống hoặc bệnh đa xơ cứng, phá vỡ cơ chế hoặc làm gián đoạn đường truyền tín hiệu thần kinh điều khiển quá trình đi tiểu, dẫn đến tình trạng không thể làm trống bàng quang một cách bình thường.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI): nhiễm trùng có thể kích thích lớp lót bàng quang và tăng nguy cơ hình thành sỏi, đặc biệt là nếu mắc UTI mạn tính, kéo dài dai dẳng hoặc thường xuyên tái phát.
• Bí tiểu mạn tính: bất kỳ điều kiện nào ngăn chặn bàng quang hoàn toàn có thể dẫn đến tích tụ nước tiểu, nồng độ khoáng và hình thành sỏi. Điều này có thể được gây ra bởi BPH, bàng quang thần kinh hoặc các vật cản khác trong đường tiết niệu dưới (gồm bàng quang và niệu đạo).
• Túi thừa bàng quang: là 1 túi nhỏ hình thành bên trong thành bàng quang, có thể giữ nước tiểu và dẫn đến hình thành sỏi.
• Mất nước: uống không đủ nước có thể dẫn đến nước tiểu cô đặc, làm tăng khả năng hình thành sỏi.
• Sử dụng ống thông tiểu (sonde tiểu): có thể tạo điều kiện cho các tinh thể trong nước tiểu bám vào và phát triển bên trong ống thông, khả năng hình thành sỏi bàng quang (hiếm gặp).
• Dị vật bên trong bàng quang: các dị vật bên trong bàng quang có thể đóng vai trò là “ổ” cho các tinh thể trong nước tiểu và vi khuẩn, góp phần hình thành sỏi.

Triệu chứng sỏi bàng quang ở nam giới

Triệu chứng sỏi bàng quang ở nam được biểu hiện dưới các mức độ từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào kích thước sỏi. Sỏi nhỏ có thể không gây bất kỳ triệu chứng nào và có thể tự đào thải ra ngoài theo dòng nước tiểu. Sỏi có kích thước lớn hơn có thể biểu hiện các triệu chứng như:⁽²⁾

• Thay đổi sắc màu nước tiểu: người bệnh có thể thấy nước tiểu đục hoặc sẫm màu hơn bình thường. Đôi khi, cũng có thể thấy máu trong nước tiểu (tiểu máu đại thể).
• Thường xuyên buồn tiểu: cảm thấy mình luôn cần đi tiểu, ngay cả khi vừa mới đi (tiểu rắt, tiểu lắt nhắt, són tiểu).
• Cảm thấy đau hoặc nóng rát khi đi tiểu (tiểu khó). Đôi khi người bệnh có thể cảm thấy đau ở phần dưới bụng, dương vật hoặc tinh hoàn.
• Có thể gặp khó khăn khi bắt đầu đi tiểu và duy trì dòng chảy mạnh, ngay cả khi đang rất buồn tiểu. Đôi khi có thể bị tiểu ngắt quãng.
• Các triệu chứng của UTI: đi tiểu thường xuyên, tiểu buốt, cảm giác đau nhức hoặc châm chích khi đi tiểu, nước tiểu đục và có mùi nồng.

Sỏi bàng quang ở nam giới có nguy hiểm không?

Sỏi bàng quang ở nam giới thường không nguy hiểm hoặc có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, sỏi bàng quang phát triển với kích thước lớn có thể gây các triệu chứng nghiêm trọng và các biến chứng tiềm ẩn. Những viên sỏi nhỏ có thể tự đào thải, nhưng sỏi kích thước lớn hơn có thể gây tắc nghẽn tiết niệu, đau và đi tiểu thường xuyên.

Trong một số trường hợp, sỏi bàng quang không được điều trị có thể dẫn đến nhiễm trùng đường tiết niệu lặp đi lặp lại và có khả năng làm hỏng bàng quang hoặc thận.

Chẩn đoán sỏi bàng quang ở nam

Chẩn đoán sỏi bàng quang ở nam giới thường là sự kết hợp của kiểm tra thể chất, xét nghiệm nước tiểu và chẩn đoán hình ảnh. Trong đó:

• Bác sĩ có thể khám lâm sàng ở bụng dưới và kiểm tra trực tràng để xem có bất kỳ triệu chứng nào của tăng sản tuyến tiền liệt hay không?
• Phân tích nước tiểu có thể giúp xác định các tình trạng như tiểu máu, vi khuẩn hoặc tinh thể tạo sỏi.
• Chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, siêu âm hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) giúp bác sĩ xác định vị trí và kích thước sỏi bàng quang.
• Đôi khi, nội soi bàng quang có thể được sử dụng để chẩn đoán sỏi bàng quang. Bác sĩ sẽ sử dụng 1 ống nội soi có gắn camera được đưa vào bàng quang qua đường niệu đạo để quan sát trực tiếp bên trong bàng quang và viên sỏi.

Phương pháp điều trị sỏi bàng quang ở nam giới

Phương pháp điều trị sỏi bàng quang ở nam tùy thuộc vào nguyên nhân chính gây bệnh và kích thước của sỏi. Trong đó, các vấn đề về tuyến tiền liệt là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng này. Đối với sỏi bàng quang kích thước nhỏ, bác sĩ thường sẽ theo dõi để sỏi tự đào thải. Người bệnh thường sẽ được khuyến khích uống nhiều nước trong thời gian này để quá trình đào thải sỏi diễn ra thuận lợi hơn. Tuy nhiên, nếu sỏi bàng quang có kích thước lớn hơn, cần điều trị chuyên sâu hơn bằng các biện pháp can thiệp ngoại khoa như:

• Tán sỏi nội soi ngược dòng: là kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, bác sĩ sẽ sử dụng 1 ống mềm hoặc cứng để đưa vào bàng quang qua đường niệu đạo, đầu ống có gắn camera và tia laser. Khi tiếp cận vị trí có sỏi, bác sĩ sẽ sử dụng năng lượng laser để phá vỡ sỏi thành các mảnh vỡ nhỏ. Sau đó tiến hành rửa sạch bàng quang bằng chất lỏng để loại bỏ các mảnh nhỏ hơn.
• Mổ mở: trường hợp sỏi bàng quang đặc biệt lớn, người bệnh có thể cần phẫu thuật mở để loại bỏ nó. Mổ sỏi sẽ được thực hiện dưới gây mê tòa thân, bác sĩ sẽ rạch 1 vết mổ lớn ở bụng và mở bàng quang để lấy sỏi ra ngoài. Trường hợp sỏi bàng quang phát triển vì tăng sản tuyến tiền liệt lành tính, bác sĩ cũng có thể loại bỏ mô tuyến tiền liệt đang mở rộng để loại bỏ tắc nghẽn, áp lực chèn ép niệu đạo, mở lại dòng chảy nước tiểu. Sau khi loại bỏ sỏi và mô tuyến tiền liệt (nếu có), bác sĩ sẽ đống bàng quang bằng chỉ tự tiêu và đống vết mổ lại.

Cách phòng ngừa sỏi bàng quang ở nam

Cách phòng ngừa sỏi bàng quang ở nam chính là phòng ngừa và giải quyết các điều kiện cơ bản gây ra sỏi, đặc biệt là những trường hợp bị bí tiểu mạn tính. Dưới đây là một số cách có thể giúp phòng ngừa hoặc làm giảm nguy cơ mắc sỏi bàng quang ở nam:

• Kiểm soát tình trạng phì đại tuyến tiền liệt (BPH) hiệu quả vì đây là nguyên nhân hàng đầu gây sỏi bàng quang. Nếu được chẩn đoán mắc phì đại tuyến tiền liệt cần được điều trị nhanh chóng.
• Nếu đang gặp các triệu chứng như dòng nước tiểu yếu, khó bắt đầu đi tiểu, đi tiểu thường xuyên (đặc biệt là vào ban đêm), buồn tiểu gấp hoặc cảm giác không làm rỗng bàng quang hoàn toàn, cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán tình trạng và xác định nguyên nhân.
• Đi tiểu ngay khi có cảm giác buồn tiểu, không nhịn tiểu và cố gắng tiểu hết nước tiểu ra ngoài.
• Điều trị bất kỳ tình trạng nào khác gây tắc nghẽn đường ra của bàng quang, như hẹp niệu đạo.
• Uống đủ chất lỏng, chủ yếu là nước lọc, trong suốt cả ngày để giữ lượng nước tiểu ở mức cao và loãng (thường có màu vàng nhạt). Chủ động bù nước trong những ngày nắng nóng, làm việc ngoài trời hoặc khi bị sốt cao, tiêu chảy.
• Phòng ngừa và điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) kịp thời vì
• UTI mãn tính có thể góp phần gây ra một số loại sỏi bàng quang (sỏi struvite).
• Xây dựng chế độ ăn lành mạnh, đủ chất, nếu có tiền sử bị sỏi tiết niệu, dựa trên thành phần sỏi, bác sĩ có thể tư vấn chế độ dinh dưỡng phù hợp.
• Nếu đang sử dụng ống thông tiểu trong thời gian dài, việc vệ sinh đúng cách và tuân thủ lịch trình thay ống thông tiểu được khuyến nghị là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng và hình thành sỏi trên chính ống thông tiểu.

Như vậy, sỏi bàng quang ở nam có thể xem là tình trạng hiếm gặp đối với sỏi tiết niệu. Mặc dù không gây nguy hiểm nhưng sỏi bàng quang có thể gây các biến chứng và có liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau như tăng sản tuyến tiền liệt lành tính, bí tiểu kéo dài,… chẩn đoán và điều trị sỏi bàng quang tại khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh và Đơn vị Tiết niệu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7.

Với đội ngũ bác sĩ là những chuyên gia trong chẩn đoán và điều trị các vấn đề về sỏi tiết niệu, phẫu thuật điều trị hẹp niệu đạo, điều trị sỏi thận, phì đại tuyến tiền liệt,… điều trị và kiểm soát nguyên nhân gây sỏi bàng quang ở nam.

Hy vọng với những thông tin bài viết vừa chia sẻ đã giúp bạn hiểu thêm về sỏi bàng quang ở nam, nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị và phòng ngừa tình trạng này như thế nào.