Rỉ ối là một trong những tai biến sản khoa nguy hiểm có thể đe dọa sức khỏe và tính mạng của thai nhi, thế nhưng lại dễ nhầm lẫn với dịch âm đạo hoặc nước tiểu. Điều quan trọng nhất là cần sớm nhận biết dấu hiệu rỉ nước ối, thăm khám ngay và tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ chuyên môn.
Rỉ ối là hiện tượng nước ối bị rò rỉ ra ngoài âm đạo từng ít một, dẫn đến dễ nhầm lẫn với dịch âm đạo hoặc nước tiểu.
Túi ối là môi trường bảo vệ và nuôi dưỡng thai nhi trong suốt thai kỳ, giúp thai nhi hấp thụ các chất dinh dưỡng, bảo vệ thai nhi khỏi nguy cơ vi khuẩn xâm nhập và các tác động từ bên ngoài. Khi lớp màng ối bị rách, mọi nguy cơ cho thai nhi tăng lên đáng kể.
Thông thường vỡ ối sẽ xảy ra khi thai kỳ đã đủ tháng (37 tuần), nhưng cũng có thể xảy ra sớm hơn. Hiện tượng rỉ ối trước tuần thứ 37 của thai kỳ được gọi là ối vỡ non. Đây là một trong những tai biến sản khoa nguy hiểm làm tăng nguy cơ sinh non, nhiễm trùng và tăng tỷ lệ tử vong chu sinh.
ThS.BS Lê Nhất Nguyên, Trưởng khoa Sản Phụ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh – Quận 8 cho biết, trước đây các chuyên gia sản khoa sử dụng các khái niệm khác nhau để phân biệt các giai đoạn của hiện tượng vỡ ối, là:
Khi ối vỡ non xảy ra ở tuổi thai càng nhỏ càng tăng nguy cơ gặp các hậu quả nặng nề, từ thiếu oxy, nhiễm khuẩn cho đến các dị tật bẩm sinh, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
Thông thường, hiện tượng rỉ ối sẽ xuất hiện ở tháng cuối thai kỳ khi thai phụ bắt đầu có dấu hiệu chuyển dạ. Tuy nhiên, trên thực tế có nhiều thai phụ bị rỉ ối từ rất sớm, ở giai đoạn tam cá nguyệt thứ hai vì nhiều nguyên nhân.
Xem thêm: Nước ối bình thường có màu gì?
Nguyên nhân khiến thai phụ bị rỉ nưới ối hay ối vỡ non rất đa dạng. Trong nhiều trường hợp, hiện tượng này không xác định được nguyên nhân cụ thể. Tuy nhiên, có một số yếu tố nguy cơ được ghi nhận làm tăng nguy cơ rỉ nước ối, bao gồm:
Thai phụ có các bệnh lý nhiễm trùng đường sinh dục dưới như viêm âm đạo, viêm âm hộ, viêm cổ tử cung… có nguy cơ bị các vi khuẩn tấn công gây viêm màng ối, dẫn đến túi ối rỉ nước. Do đó, khi được chẩn đoán bệnh nhiễm trùng đường sinh dục dưới khi mang thai, thai phụ cần tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ để được kiểm soát tốt bệnh lý.
Phần lớn các trường hợp ối vỡ non thường gặp ở thai phụ có ngôi thai bất thường như ngôi mông, ngôi ngang, hoặc thai phụ mang đa thai, bị đa ối, khung chậu hẹp, nhau tiền đạo…
Bác sĩ Nguyên chia sẻ, hiện nay với sự phát triển của y học hiện đại cùng sự hỗ trợ của máy móc thiết bị tối tân đã có thể phát hiện tình trạng ngôi thai bất thường. Nhờ đó bác sĩ sản khoa sẽ có kế hoạch chăm sóc thai kỳ chặt chẽ, cân nhắc hỗ trợ sinh sớm để phòng ngừa tối đa nguy cơ ối vỡ non gây biến chứng nguy hiểm cho thai phụ và thai nhi.
Hút thuốc lá khi mang thai không chỉ gây ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường và khỏe mạnh của thai nhi, mà còn làm tăng nguy cơ vỡ ối non.
Các bệnh lý lây qua đường tình dục như lậu, giang mai, herpes sinh dục… cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến hiện tượng túi ối bị rỉ nước.
Một số nguyên nhân khác hiếm gặp hơn nhưng cũng có thể gây ra hiện tượng rò rỉ ối là thai phụ có cổ tử cung ngắn, hở eo tử cung, từng khoét chóp cổ tử cung, bị chấn thương hoặc chế độ dinh dưỡng kém, căng thẳng trong thai kỳ, vệ sinh vùng kín không đúng cách…
Có thể bạn quan tâm: Rỉ ối có chảy liên tục không?
Bác sĩ Nguyên chia sẻ, một trong những cản trở khiến thai phụ phát hiện rỉ ối muộn là do nhầm lẫn với dịch âm đạo hoặc nước tiểu. Thai phụ cần ghi nhớ, nước ối thường loãng, có màu trắng trong hoặc hơi lợn cợn, không mùi, rò rỉ nước ối một cách rỉ rả hoặc ồ ạt làm ướt quần lót; đóng băng vệ sinh thấy băng ướt nước. Trong khi đó, dịch âm đạo có thể có màu trắng đục, vàng hoặc xanh, có thể có mùi tanh. Còn nước tiểu sẽ có màu vàng nhạt và mùi khai đặc trưng.
Một điểm đáng chú ý khác, hiện tượng này có thể đi kèm dấu hiệu giảm cử động thai hoặc có cơn gò tử cung. Đây là những dấu hiệu cảnh báo sớm nguy cơ sinh non hoặc suy thai, thai phụ cần đến ngay cơ sở y tế uy tín để được thăm khám, chẩn đoán và can thiệp kịp thời.
Như đã chia sẻ, túi ối chính là lớp màng bảo vệ tự nhiên ngăn không cho vi khuẩn xâm nhập vào gây ảnh hưởng đến thai nhi. Khi màng ối bị rách, hàng rào bảo vệ này không còn sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn tấn công.
Bác sĩ Nguyên cho biết, nhiễm trùng ối là biến chứng nguy hiểm nhất của tình trạng rò rỉ ối, có thể gây nhiễm khuẩn huyết, viêm phúc mạc và đe dọa tính mạng thai phụ. Đối với thai nhi, nhiễm trùng ối có thể dẫn đến tổn thương thần kinh, suy hô hấp hoặc tử vong ngay trong bụng mẹ.
Một nghiên cứu cho biết, tỷ lệ nhiễm trùng ối sau 24 giờ vỡ ối non nếu không được điều trị kháng sinh có thể lên đến 50%. Nếu được can thiệp kịp thời, con số này giảm xuống chỉ còn 12%.
Không chỉ làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, rỉ nước ối kéo dài còn làm giảm lượng nước ối bao quanh thai nhi, khiến thai nhi bị chèn ép, hạn chế khả năng phát triển phổi, tăng nguy cơ dị tật xương khớp. Trường hợp ối vỡ non trước tuần thứ 34 của thai kỳ, tỷ lệ sinh non rất cao, ngoài ra còn tiềm ẩn nguy cơ chậm phát triển, bại não hoặc suy dinh dưỡng sau sinh.
>>> Xem thêm: Ối rỉ non là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử lý
Bác sĩ Nguyên khuyến cáo, thai phụ nên đến bệnh viện khẩn cấp nếu nhận thấy một trong các dấu hiệu sau đây:
Thai phụ tuyệt đối không được chủ quan, chần chừ kéo dài thời gian thăm khám bởi tình huống này có thể đẩy cả thai phụ và thai nhi vào trạng thái nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.
Khi nhận thấy các dấu hiệu rỉ ối, điều quan trọng nhất là thai phụ không được chần chừ, hãy đến ngay bệnh viện uy tín để được kiểm tra, chẩn đoán chính xác và có hướng can thiệp xử trí kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm. Tùy vào từng trường hợp cụ thể như tuổi thai, tình trạng của thai phụ và thai nhi… mà bác sĩ sẽ đưa ra phương án xử trí thích hợp.
Thai phụ có thể nằm theo dõi tại bệnh viện trong vài giờ đồng hồ. Khi có kết quả chẩn đoán tình trạng không nghiêm trọng, thai phụ có thể về nhà và bác sĩ sẽ hướng dẫn cách theo dõi tại nhà, cũng như các dấu hiệu phải quay lại bệnh viện ngay lập tức.
Để xác định chắc chắn có phải hiện tượng rỉ nước ối hay không, bác sĩ sẽ tiến hành đặt mỏ vịt vô khuẩn kiểm tra cổ tử cung xem có phải rỉ nước ối hay không, đánh giá màu sắc, mùi dịch ối, sự xóa mở cổ tử cung, nước ối có bị nhiễm trùng không, thai phụ có dấu hiệu khởi phát chuyển dạ hay chưa…
Bác sĩ cần chẩn đoán phân biệt tình trạng rỉ ối với dịch âm đạo hay són tiểu dựa vào việc khám trong kiểm tra màng ối còn nguyên vẹn hoặc chỉ định nitrazine test hoặc PAMG-1 (placenta alpha microglubutin – 1, Ammisure).
Thai phụ được chỉ định siêu âm để kiểm tra lượng nước ối còn trong buồng ối. Hai chỉ số được quan tâm là chỉ số nước ối (AFI) và khoang ối lớn nhất (MPV).
Ngoài ra, thai phụ có thể được đề nghị thực hiện xét nghiệm tầm soát GBS (liên cầu khuẩn nhóm B) khi thai kỳ có dấu hiệu ối vỡ non, sau khi có sự đồng thuận của thai phụ. Mẫu xét nghiệm được lấy ở cùng đồ bên âm đạo và trực tràng bằng que tăm bông nhỏ.
Bác sĩ Nguyên cho biết, tùy thuộc vào tuổi thai khi thai phụ bị ối vỡ non là bác sĩ sẽ có hướng dẫn can thiệp xử trí thích hợp. Trường hợp thai nhi đủ tháng, có thể tiến hành chấm dứt thai kỳ ngay bằng phương pháp sinh thường hoặc sinh mổ. Trường hợp tuổi thai còn quá nhỏ, cần có kế hoạch chăm sóc và nuôi dưỡng thai. Cụ thể như sau:
Hiệp hội Sản Phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG) khuyến cáo chấm dứt thai kỳ ngay với những trường hợp vỡ ối trên 37 tuần, từ 12 đến 24 giờ sau vỡ ối để có thể hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa thai phụ và thai nhi. Tiến hành khởi phát chuyển dạ ngay sau 12 giờ hoặc có thể sớm hơn nếu thuận lợi. Sử dụng phương pháp sinh thường hoặc sinh mổ tùy thuộc vào tình hình tiến triển của cổ tử cung và ngôi thai.
Trường hợp vỡ ối non ở tuổi thai 34-36 tuần, bác sĩ thường chỉ định tiếp tục theo dõi thai nhi sát sao qua siêu âm thai và monitor sản khoa, không khuyến cáo sử dụng corticoid. Khoảng 90% thai phụ bắt đầu xuất hiện cơn chuyển dạ tự nhiên trong vòng 24 giờ sau khi bị vỡ ối.
Tùy vào tình hình sức khỏe thai nhi, tình trạng ối và nhiễm khuẩn mà bác sĩ sẽ có chỉ định tiếp tục chờ đợi cơn chuyển dạ tự nhiên hoặc khởi phát chuyển dạ hoặc mổ lấy thai. Trường hợp có đầy đủ cơ sở về trưởng thành phổi ở thai nhi, bác sĩ sẽ chỉ định chấm dứt thai kỳ ngay lập tức để đưa thai nhi ra ngoài. Trường hợp vẫn giữ thai, bác sĩ sẽ lên kế hoạch quản lý thai kỳ chặt chẽ để tránh tình trạng nhiễm khuẩn. Không sử dụng thuốc giảm co cho thai kỳ từ 36 tuần trở lên.
Ở tuổi thai 32-33 tuần nếu xảy ra hiện tượng vỡ ối non, bác sĩ sẽ chỉ định tiếp tục chăm sóc và nuôi dưỡng thai nhi, mục tiêu kéo dài thời gian dài nhất có thể bằng các cách:
Chỉ khi có đầy đủ cơ sở trưởng thành phổi thai nhi, có dấu hiệu nhiễm khuẩn hoặc thai suy, bác sĩ sẽ chỉ định khởi phát chuyển dạ.
Ở tuổi thai này thai nhi chưa phát triển toàn diện, nếu chào đời sớm có nhiều nguy cơ gặp các vấn đề sức khỏe cũng như không đảm bảo nền tảng phát triển thể chất trong tương lai. Do đó, nếu xảy ra hiện tượng ối vỡ non, bác sĩ sẽ cố gắng chăm sóc và nuôi dưỡng thai nhi trong thời gian dài nhất có thể bằng các cách:
Trong thời gian xử trí rỉ ối, thai phụ cần lưu ý những điều sau:
Có thể bạn quan tâm: Rò rỉ nước ối bao lâu thì sinh?
Ngăn ngừa bị rỉ ối hay ối vỡ non khi mang thai là cách tốt nhất để giảm các nguy cơ biến chứng nguy hiểm đe dọa cho cả thai phụ và thai nhi. Để phòng ngừa tình trạng này, thai phụ cần ghi nhớ những điều sau:
Nước ối là chất lỏng trong suốt hoặc màu vàng nhạt, không mùi được hình thành trong vòng 12 ngày sau khi thụ thai. Túi ối được hình thành từ hai màng là màng ối và màng đệm, giúp bao bọc và bảo vệ thai nhi phát triển trong tử cung.
Trường hợp màng ối chỉ rò rỉ nước ối một lỗ nhỏ và hai màng ối trượt lên nhau đóng kín lỗ rỉ có thể làm ngưng tình trạng này, cộng với không có dấu hiệu nhiễm trùng thì thai nhi có thể tiếp tục phát triển đến đủ ngày.
Một số đặc điểm giúp nhận biết và phân biệt tình trạng rỉ nước ối với són tiểu gồm:
Trong hầu hết các trường hợp rỉ nước ối, vỡ ối là bước mở đầu cho quá trình chuyển dạ trong vòng 24 giờ tiếp theo. Phần lớn các trường hợp sau khi vỡ ối sẽ có dấu hiệu chuyển dạ tự nhiên. Với các thai kỳ đủ tháng hoặc gần đủ tháng, thời gian từ lúc vỡ ối đến khi chuyển dạ trong vòng 24 giờ (2). Các trường hợp thai nhỏ thì giai đoạn này lâu hơn.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng qua bài viết này các mẹ bầu đã trang bị thêm kiến thức về rỉ ối, nắm rõ những dấu hiệu để phân biệt với tình trạng tiết dịch âm đạo và són tiểu. Ngay khi nhận thấy bị rò rỉ ối khi mang thai, mẹ bầu hãy đến bệnh viện ngay lập tức để được bác sĩ kiểm tra, chẩn đoán chính xác và hướng dẫn can thiệp thích hợp, đảm bảo an toàn cho cả hai mẹ con!
