Phẫu thuật ung thư đại tràng: Hiệu quả, quy trình, ưu và nhược điểm

Ung thư đại tràng rất phổ biến, người bệnh thường có triệu chứng như đau bụng, máu trong phân, thay đổi thói quen đại tiện… Để điều trị ung thư đại tràng bác sĩ sẽ phẫu thuật cắt bỏ ung thư và hóa trị nếu có di căn hạch. Vậy mổ ung thư trực tràng có xảy ra biến chứng không? Bài viết này, thạc sĩ bác sĩ Nguyễn Thanh Biên, Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ đưa ra thông tin tổng quan phẫu thuật ung thư đại tràng.

Tổng quan về ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng là tình trạng tế bào ung thư phát triển ở lớp tế bào lót bên trong đại tràng (niêm mạc), dần lan ra lớp ngoài cùng của đại tràng (thanh mạc). Sau khi xâm lấn đến thành đại tràng, tế bào ung thư bắt đầu di chuyển vào trong mạch máu hoặc mạch bạch huyết và di căn đến các hạch lân cận hoặc cơ quan, bộ phận xa hơn trong cơ thể. Ung thư đại tràng xảy ra ở cả nam và nữ, đặc biệt người lớn tuổi. (1)

1. Nguyên nhân

Hiện, y học chưa tìm ra được cơ chế và nguyên nhân gây đột biến gen, nhưng có một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng gây ung thư đại tràng, bao gồm:

• Yếu tố di truyền: tế bào ung thư đại tràng xuất hiện khi có sự biến đổi của một số gen nhất định, liên quan đến hội chứng di truyền như hội chứng ung thư đại tràng di truyền không polyp (HNPCC hoặc hội chứng lynch), bệnh đa polyp gia đình (FAP)…
• Các tổn thương tiền ung thư: viêm đại tràng chảy máu, bệnh crohn, polyp đại tràng…
• Yếu tố dinh dưỡng: thực đơn ăn uống hàng ngày nhiều mỡ động vật, thịt đỏ, thiếu vitamin, ít chất xơ hoặc thực phẩm chứa nitrosamin…

2. Triệu chứng

Triệu chứng ung thư đại tràng ở giai đoạn sớm thường không rõ. Khi triệu chứng xuất hiện sẽ có tình trạng khác nhau tùy thuộc vào kích thước và vị trí của khối u trong đại tràng, gồm:

• Đau bụng.
• Rối loạn tiêu hóa kéo dài.
• Đi tiêu ra nhầy máu, có máu trong phân.
• Thay đổi thói quen đi tiêu.
• Táo bón, tiêu chảy hoặc cảm giác đi tiêu không hết.
• Phân có hình dạng bất thường.
• Cơ thể mệt, suy nhược.

Phẫu thuật ung thư đại tràng là gì?

Phẫu thuật ung thư đại tràng là kỹ thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ đại tràng (ruột già). Bác sĩ sẽ quyết định cắt bỏ phần nào của đại tràng hoặc toàn bộ, tùy thuộc vào vị trí và bản chất của ung thư.

• Vai trò của phẫu thuật: loại bỏ khối u ung thư, ngừa biến chứng và giảm triệu chứng do bệnh gây ra.
• Chỉ định trường hợp cần phẫu thuật: thường chỉ định cho người bệnh ung thư đại tràng giai đoạn 1-3. Trường hợp, ung thư tiến triển sang giai đoạn 3, người bệnh phẫu thuật và kết hợp với hóa trị để giảm nguy cơ tế bào ung thư di căn đến cơ quan khác.
• Mục tiêu của phẫu thuật: triệt căn ung thư, cắt rộng phần đại tràng có u, nạo hạch di căn và cắt thêm cơ quan di căn nếu cần nhằm ngừa bệnh tái phát.

Các phương pháp phẫu thuật ung thư đại tràng

Các phương pháp phẫu thuật ung thư đại tràng, bao gồm: (2)

• Phẫu thuật cắt đại tràng mở: bác sĩ sẽ rạch 1 đường theo chiều dọc trên bụng để loại bỏ ung thư của người bệnh.
• Phẫu thuật nội soi: bác sĩ sẽ rạch vài đường nhỏ trên bụng của người bệnh. Sau đó, bác sĩ sẽ đặt dụng cụ nội soi có đầu camera nhỏ để quan sát bên trong cơ thể. Đồng thời bác sĩ đưa dụng cụ dài, mỏng qua đường rạch khác để thực hiện phẫu thuật. Phương pháp này ít gây đau và phục hồi nhanh hơn nhờ đường rạch nhỏ.

Quy trình mổ ung thư đại tràng

Quy trình mổ ung thư đại tràng diễn ra như sau:

• Trước khi phẫu thuật: người bệnh sẽ được gây mê để ngủ thiếp đi và không cảm thấy đau, giúp bác sĩ dễ phẫu thuật.
• Trong quá trình phẫu thuật: phương pháp phẫu thuật ung thư đại tràng sẽ được bác sĩ chỉ định 1 trong 2 dạng sau, tùy vào loại và mức độ bệnh, gồm:
  • Phẫu thuật mở (mổ mở): bác sĩ rạch đường dài trên bụng để tiếp cận đại tràng. Sau đó, bác sĩ cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ đại tràng tùy thuộc vào nguyên nhân và tình trạng bệnh.
  • Phẫu thuật nội soi: bác sĩ chỉ cần tạo vết mổ nhỏ, ít gây đau và thời gian phục hồi nhanh. Bác sĩ sẽ rạch 1 đường nhỏ 0,5cm-1,2cm trên bụng người bệnh, đưa dụng cụ nội soi vào để xác định vùng đại tràng tổn thương cần cắt bỏ. Sau đó, bác sĩ rạch 1 đường ngắn khác ở bụng để lấy khối u ra ngoài. Hiện phẫu thuật nội soi có các phương pháp như: phẫu thuật robot, nội soi kinh điển…
• Sau khi phẫu thuật đại tràng: bác sĩ sẽ làm thêm một số thủ thuật giúp lưu thông tiêu hóa, gồm:
  • Nối lại ruột: giúp người bệnh có thể đi tiêu bình thường.
  • Tạo hậu môn nhân tạo: bác sĩ rạch 1 đường nhỏ trên thành bụng và đưa đầu ruột phía trên (hồi tràng, đại tràng) ra ngoài da vào túi đựng. Khi đại tiện, phân của người bệnh sẽ qua lỗ mở đó và vào túi.

Các phương pháp điều trị bổ trợ

Sau khi phẫu thuật cắt ung thư đại tràng, tùy vào giai đoạn và tình trạng ung thư, bác sĩ có thể kết hợp một số phương pháp điều trị bổ trợ trong liệu trình điều trị ung thư đại tràng. Điều này giúp tiêu diệt tế bào ung thư còn sót, ngừa biến chứng di căn về sau. Một số phương pháp điều trị bổ trợ, bao gồm:

• Xạ trị: sử dụng chùm tia năng lượng cao làm chậm sự phát triển hoặc tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp xạ trị sẽ được lựa chọn tùy thuộc vào loại và giai đoạn ung thư. Với ung thư đại tràng, xạ trị chỉ được lựa chọn khi người bệnh di căn đến não, xương…
• Hóa trị: sử dụng thuốc dạng uống hoặc tiêm qua đường tĩnh mạch để ngăn tế bào ung thư phân chia, phát triển và có thể tiêu diệt. Thuốc sử dụng phương pháp hóa trị được sử dụng tùy thuộc vào giai đoạn và loại ung thư. Phương pháp được sử dụng sau phẫu thuật ung thư đại tràng để ngăn nguy cơ tái phát bệnh, tăng tỷ lệ sống cho người bệnh nếu có dấu hiệu di căn tới hạch bạch huyết.

• Điều trị nhắm trúng đích trong ung thư đại tràng: sử dụng thuốc để nhắm và tiêu diệt tế bào ung thư mang đặc tính cụ thể. Thuốc điều trị nhắm trúng đích thường sử dụng trong ung thư đại tràng, gồm: kháng thể đơn dòng, kháng sinh mạch.
• Liệu pháp miễn dịch: sử dụng hệ thống miễn dịch trong cơ thể người bệnh để chống lại ung thư.

Biến chứng có thể gặp phải sau cắt ung thư đại tràng

Thông thường, cắt ung thư đại tràng thường ít khi xảy ra biến chứng, song người bệnh có vẫn có gặp một số tình trạng như: nhiễm trùng trong ổ bụng hoặc cơ quan khác; chảy máu (vết mổ, miệng nối, ổ bụng…); xì miệng vết mổ ở ruột, tắc ruột; tổn thương niệu quản… Vì vậy, người bệnh hãy tuân thủ đúng theo chỉ định, hướng dẫn chăm sóc vết thương sau điều trị để tránh biến chứng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng hoặc ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe của người bệnh.

Cách chăm sóc sau phẫu thuật ung thư đại tràng

Một số cách chăm sóc sau phẫu thuật ung thư đại tràng, bao gồm:

• Ăn thực phẩm dễ tiêu hóa từ lỏng dần đến đặc.
• Uống đủ nước.
• Uống đủ và đúng liều thuốc bác sĩ đã kê đơn.
• Sau 2 tuần, người bệnh không gặp vấn đề gì có thể vận động, hoạt động nhẹ và mức độ tăng dần theo thời gian.
• Tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút/ngày, đặc biệt môn thể thao giúp thư giãn tinh thần như yoga, thiền…
• Sau mổ, người bệnh có thể tắm nhẹ nhưng không được để xà phòng, nước… tiếp xúc với vết thương.
• Tránh vận động mạnh.

Tìm hiểu thêm: Cách chăm sóc người bị ung thư đại tràng.

Những câu hỏi thường gặp sau mổ ung thư đại tràng

1. Phẫu thuật ung thư đại tràng có đau không?

Có, phẫu thuật ung thư đại tràng đau. Tuy nhiên, ngày nay việc áp dụng giảm đau đa mô thức kết hợp các kỹ thuật gây tê ngoài màng cứng, gây tê cạnh sống, gây tê mặt phẳng cơ ngang bụng nên người bệnh ít cảm thấy đau, người bệnh có thể tập đi lại sớm, hít thở sâu, hồi phục nhanh hơn.

Có thể bạn quan tâm: Ung thư đại tràng có mổ được không? Có nguy hiểm không?

2. Cần làm những gì trước khi phẫu thuật?

Trước khi phẫu thuật ung thư đại tràng, người bệnh sẽ được yêu cầu làm xét nghiệm như: chụp X-quang, MRI, xét nghiệm máu, điện tâm đồ (ECG), nội soi… để lên kế hoạch phẫu thuật cụ thể. Ngoài ra, người bệnh cần làm trống ruột trước khi phẫu thuật bằng cách thay đổi chế độ ăn uống vài ngày trước khi điều trị, sử dụng thuốc nhuận tràng hoặc thuốc xổ được bác sĩ kê đơn trước 2 ngày. Người bệnh cũng cần ngưng một số loại thuốc đang sử dụng như thuốc làm loãng máu, vitamin, thảo dược…

3. Phẫu thuật có để lại sẹo lớn không?

Có thể người bệnh xuất hiện sẹo lớn sau phẫu thuật. Thực tế, kích thước sẹo sẽ tùy vào phương pháp điều trị, mức độ ung thư và tình trạng sức khỏe của mỗi người bệnh. Người bệnh trao đổi với bác sĩ để có lựa chọn phù hợp.

4. Có thể ăn uống bình thường trở lại sau bao lâu?

Sau mổ ung thư đại tràng, người bệnh có thể ăn uống bình thường trở lại sau khoảng 1 tháng. Người bệnh hãy ăn món dễ tiêu, bắt đầu từ món lỏng và đặc dần, cần tránh món gây đầy hơi, chướng bụng. Trong một số trường hợp, người bệnh trao đổi với bác sĩ về chế độ ăn, dinh dưỡng phù hợp.

5. Chế độ ăn uống sau phẫu thuật như thế nào?

Người bệnh sau phẫu thuật cần giữ chế độ ăn uống lành mạnh để nhanh hồi phục, như:

• Thực phẩm giàu protein và calo như thịt, cá và trứng.
• Chia nhỏ bữa ăn.
• Bổ sung chất xơ hòa tan.
• Uống nhiều nước từ 1,5-2 lít/ngày.
• Giảm lượng caffeine trong 1 ngày.
• Ăn chậm, nhai kỹ thức ăn.

6. Làm sao để vượt qua giai đoạn khó khăn sau phẫu thuật?

Người bệnh vượt qua giai đoạn khó khăn sau phẫu thuật bằng cách nói ra nỗi lo lắng với bác sĩ và người thân, bạn bè; tập thể dục nhẹ như: yoga, thiền để thư giãn, thoải mái tinh thần và giúp vết thương nhanh hồi phục. Ngoài ra, người thân hãy dành thời gian trò chuyện, chăm sóc người bệnh. Bởi, sau phẫu thuật ung thư đại tràng, người bệnh có thể cảm thấy đau, mệt, tâm lý tự ti, lo lắng và thậm chí có thể trầm cảm, đặc biệt với người bệnh mang hậu môn nhân tạo.

7. Chi phí phẫu thuật ung thư đại tràng là bao nhiêu?

Chi phí phẫu thuật ung thư đại tràng thay đổi bởi nhiều yếu tố như: phương pháp điều trị, mức độ ung thư, tình trạng sức khỏe… Người bệnh hãy đến gặp bác sĩ để được khám, chẩn đoán, tư vấn chính xác chi phí và lên liệu trình điều trị phù hợp với bản thân.

Đơn vị Nội soi và Phẫu thuật Nội Soi Tiêu Hóa, Đơn vị Ung bướu thuộc Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 và Trung tâm Nội Soi và Phẫu Thuật Nội Soi Tiêu Hóa và Khoa Ung bướu thuộc Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM quy tụ đội ngũ bác sĩ lâm sàng, nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị ung thư giúp khám, chẩn đoán và lựa chọn phác đồ điều trị, phương pháp phẫu thuật phù hợp với tình trạng từng người bệnh.

Phẫu thuật ung thư đại tràng giúp điều trị và ngăn ung thư tiến triển, đặc biệt khi bệnh ở giai đoạn sớm. Để phòng tránh, khách hàng hãy duy trì lối sống khoa học, tầm soát định kỳ để phát hiện bệnh sớm, đặc biệt người có nguy cơ cao (trên 45 tuổi; có người thân mắc ung thư đại – trực tràng hay polyp tiến triển dưới 60 tuổi) nên tầm soát trước 40 tuổi.