Nội soi bàng quang: Chẩn đoán và điều trị bệnh gì? Quy trình ra sao?

Nội soi bàng quang là kỹ thuật giúp chẩn đoán chính xác các bệnh lý đường tiết niệu mà bạn đang gặp phải. Việc phát hiện sớm các bệnh lý đường tiết niệu từ đó có được phác đồ điều trị phù hợp là việc làm hết sức quan trọng.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM

Khi cơ thể xuất hiện các triệu chứng như rối loạn tiểu tiện, tiểu buốt, tiểu gắt, tiểu ra máu, đau âm ỉ vùng bụng dưới,… thì rất có thể bạn đã mắc các bệnh liên quan đến đường tiết niệu. Nội soi bàng quang cho phép các bác sĩ thăm khám bên trong bàng quang nói riêng và hệ tiết niệu nói chung một cách trực quan nhất.

Vậy nội soi bàng quang là gì? Quy trình nội soi bàng quang ra sao? Nội soi bàng quang qua đường nào? Hay nội soi bàng quang bằng ống mềm và nội soi bàng quang bằng ống cứng là như thế nào? Có để lại biến chứng gì không?

Nội soi bàng quang là gì?

Nội soi bàng quang là một kỹ thuật thăm khám bên trong bàng quang và hệ tiết niệu bằng cách dẫn một ống rỗng có gắn camera ở đầu (ống nội soi) đi xuyên qua niệu đạo.

Nguyên lý hoạt động: Mọi dữ liệu hình ảnh từ đầu ống nội soi sẽ được phóng đại lên nhiều lần rồi truyền ra màn hình TV bên ngoài, giúp các bác sĩ quan sát được bên trong niêm mạc bàng quang và hệ tiết niệu của người bệnh một cách rõ nét nhất.

Trên thực tế, nhiều bệnh nhân vẫn chưa biết nội soi bàng quang qua đường nào. Câu trả lời chính xác là qua niệu đạo. Niệu đạo về cơ bản là ống dẫn nước tiểu từ cơ thể ra bên ngoài, và nó cũng là đường dẫn cho ống nội soi đi vào bên trong bàng quang. Thông qua ngã niệu đạo mà ống nội soi được đưa vào, sau đó từ từ tiến đến bàng quang một cách dễ dàng.

Các phương pháp nội soi bàng quang

Y học hiện đại ngày nay mang đến hai hình thức nội soi bàng quang khác nhau, đó là nội soi bằng ống mềm và nội soi bằng ống cứng.

Nội soi bàng quang bằng ống mềm thường được áp dụng khi chẩn đoán, còn nội soi bàng quang bằng ống cứng thường được áp dụng khi điều trị. Tùy vào tình trạng bệnh lý, yêu cầu và mục đích thăm khám và điều trị mà bác sĩ sẽ linh hoạt chỉ định cho người bệnh phương pháp nội soi bằng ống cứng hay ống mềm một cách phù hợp.

1. Nội soi bàng quang bằng ống mềm

Định nghĩa: Là phương pháp dùng ống nội soi có chất liệu mềm, dễ dàng uốn cong, uyển chuyển thích nghi theo hình dáng niệu đạo khi nó được đưa vào bên trong cơ thể bạn. Nhờ đó, kỹ thuật nội soi bàng quang bằng ống mềm có thể tiến hành ngay trong lúc bạn tỉnh táo (không cần gây mê), không gây đau nhiều.

Đặc điểm: Với đặc tính linh hoạt, nội soi bằng ống mềm “thân thiện” với bệnh nhân hơn rất nhiều và có thể được thực hiện trong bất kỳ tư thế nào. Ngoài ra, nội soi bàng quang bằng ống mềm còn giúp bác sĩ thăm khám tốt hơn ở những vùng bàng quang hẹp hay có nhiều góc khuất.

2. Nội soi bàng quang bằng ống cứng

Định nghĩa: Kỹ thuật này đưa vào niệu đạo một ống nội soi cứng, không thể uốn cong. Nhờ đó, bác sĩ có thể “nương nhờ” ống nội soi này làm kênh dẫn truyền các dụng cụ y khoa khác vào bàng quang để thực hiện các nhiệm vụ điều trị đa dạng như lấy mẫu sinh thiết hoặc cắt bỏ khối u (nếu có).

Đặc điểm: Nội soi bằng ống cứng giúp bác sĩ chủ động điều chỉnh hướng quan sát của đầu soi theo các góc tùy thích, phục vụ tốt cho công tác thăm khám và điều trị. Mặt khác, khi thực hiện phương pháp nội soi bàng quang bằng ống cứng, bệnh nhân thường được gây tê cục bộ hoặc gây mê toàn thân (nếu cần).

Tại sao cần nội soi bàng quang?

Bạn cần nội soi bàng quang vì quy trình này giúp các bác sĩ chẩn đoán, phát hiện sớm hoặc điều trị hiệu quả các bệnh lý liên quan đến hệ tiết niệu. Trong đó:(1)

1. Chẩn đoán

Thời gian nội soi bàng quang nhằm mục đích chẩn đoán thường chỉ kéo dài 5-15 phút, giúp bác sĩ chẩn đoán được:

• Các vấn đề liên quan đến việc rối loạn tiểu tiện:

• • Hiện tượng bí tiểu: Bàng quang không thể thải hết nước và bệnh nhân thường xuyên cảm giác mắc tiểu.
  • Hiện tượng són tiểu: Bệnh nhân mất kiểm soát dòng nước tiểu, rỉ nước ra ngoài mà không biết.
  • Hiện tượng tiểu buốt: Gây đau rát hay thậm chí có dị vật, tế bào bất thường và máu trong nước tiểu.

• Những hiện tượng bất thường liên quan đến bàng quang, niệu đạo và niệu quản:

• • Viêm & nhiễm trùng: Phát hiện ổ viêm nhiễm khuẩn và vùng bất thường.
  • Xác định vùng hẹp hay rò rỉ: Tầm soát chỗ hẹp niệu đạo, hay vết rò rỉ ở hệ tiết niệu.
  • Liên quan đến giới tính: Xuất tinh ra máu không rõ nguyên do, phì đại tuyến tiền liệt ở nam hay tình trạng đau vùng xương chậu, đau bụng dưới âm ỉ ở phụ nữ.

• Các bệnh về khối u như ung thư bàng quang hay sỏi bàng quang.

2. Điều trị

Nội soi bàng quang giai đoạn điều trị thường kéo dài từ 15-30 phút. Khi đã chẩn đoán được bệnh lý, nội soi bàng quang còn theo suốt bạn trong quá trình điều trị để:

• Lấy mẫu nước tiểu: Lấy ở niệu quản (ống dẫn nước tiểu từ thận đến bàng quang) để phân tích chuyên sâu khi cần.
• Lấy các mô ở niêm mạc bàng quang hoặc niệu đạo: Phục vụ cho quá trình sinh thiết, kiểm tra trong phòng thí nghiệm.
• Hỗ trợ quá trình tiêm thuốc nhuộm cản quang (contrast agent): Nhằm theo dõi dòng chảy của nước tiểu khi chụp X-Quang, phát hiện chính xác điểm rò rỉ hay tắc nghẽn.
• Tiêm thuốc trám rò rỉ: Ngăn sự rò rỉ nước tiểu ở bất kỳ phần nào trong hệ tiết niệu.
• Gây tê trước khi tiểu phẫu: Bơm gel gây tê cục bộ vào vùng niệu đạo.
• Tiểu phẫu: Cắt bỏ sỏi bàng quang, mô bất thường, polyp hoặc khối u.

Quy trình nội soi bàng quang như thế nào?

1. Chuẩn bị ra sao?

Tùy vào hình thức gây mê khi tiến hành nội soi bàng quang mà bệnh nhân cần chuẩn bị hành trang và tâm lý phù hợp, cụ thể:

• • Nội soi không gây mê: Thường được áp dụng với nội soi bàng quang bằng ống mềm. Trong tình huống này bạn không cần phải nhập viện mà chỉ cần làm hồ sơ ngoại trú là được, bạn có thể ra về trong ngày và không cần phải quá lo lắng.

• • Nội soi có tiêm an thần hoặc gây mê: Thường được áp dụng với nội soi bàng quang bằng ống cứng. Trường hợp này, bạn cần phải ở lại bệnh viện để theo dõi thêm. Vì thế, bạn cần có người thân đi cùng để chăm sóc và đưa bạn về nhà sau đó.(2)

Ngoài ra, bạn cũng cần phải tuân thủ nghiêm ngặt những chỉ định chung khác của bác sĩ trước khi tiến hành nội soi bàng quang như:

• • Nhịn ăn và uống: Trong vài giờ trước khi gây mê, bạn thường được yêu cầu nhịn ăn và uống để giúp hệ tiết niệu sạch sẽ, sẵn sàng cho quy trình nội soi.

• • Xét nghiệm nước tiểu: Xác định xem bạn có đang bị nhiễm trùng tiểu không. Nếu có, bạn cần được điều trị nhiễm trùng tiểu trước khi tiến hành thủ tục nội soi.

• • Uống thuốc kháng sinh: Hãy chuẩn bị tinh thần là có thể bác sĩ sẽ cho bạn uống kháng sinh để chống lại nhiễm trùng trước và sau khi nội soi.

• • Quản lý thuốc hiệu quả: Mang theo ghi chú các loại thuốc, thực phẩm bổ sung cần uống và thời điểm uống phù hợp.

• • Chuẩn bị tâm lý: Hãy chuẩn bị trước tinh thần là bác sĩ có thể lấy mẫu mô để sinh thiết (giai đoạn chuẩn đoán) hoặc đưa các dụng cụ y khoa khác vào cùng ống nội soi để phẫu thuật bàng quang (giai đoạn điều trị).

• • Ngừng dùng thuốc làm loãng máu: Chẳng hạn như aspirin và warfarin (Coumadin®) hoặc nghe theo chỉ định của bác sĩ.

• • Trường hợp mang thai: Hãy nhanh chóng cho bác sĩ biết bởi thuốc gây tê cục bộ hoặc gây mê toàn thân có thể gây hại cho thai nhi.

2. Thực hiện

Quy trình nội soi bàng quang gồm có 9 bước:

Bước 01: Làm rỗng bàng quang

Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn đi tiểu trước khi nội soi bởi quá trình nội soi bàng quang chỉ có thể được thực hiện khi bàng quang rỗng.

Bước 02: Nằm với tư thế phù hợp

Tư thế nằm của bạn sẽ phụ thuộc vào loại ống soi mà bác sĩ của bạn đang sử dụng:

• Nếu soi bằng ống mềm: Không đòi hỏi một tư thế đặc biệt nào. Bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn tìm một tư thế thoải mái nhất.
• Nếu soi bằng ống cứng: Bạn sẽ nằm ngửa, đầu gối nâng lên và mở rộng ra 2 bên. Chân của bạn có thể sẽ phải kiễng rộng ra một chút.

Bước 03: Tiêm thuốc an thần hoặc gây mê (nếu có)

Trong trường hợp này, thuốc an thần hoặc chất gây mê đều được tiêm qua tĩnh mạch trên cánh tay của người bệnh.

• Với thuốc an thần: Bạn vẫn giữ được nhận thức trong quá trình nội soi, chỉ là bạn sẽ cảm thấy chút buồn ngủ nhưng nhìn chung cảm giác vẫn rất thư giãn.
• Với chất gây mê: Bạn sẽ không nhận thức gì trong quá trình nội soi. Cảm giác như một giấc ngủ sâu trong suốt quy trình.

Bước 04: Bôi trơn niệu đạo

Một lớp gel gây tê sẽ được bơm vào niệu đạo để giúp bạn không bị đau khi ống soi bàng quang được đưa vào.

Bước 05: Dẫn ống soi vào bàng quang

• Đợi vài phút cho đến khi thuốc tê phát huy tác dụng, bác sĩ sẽ đưa ống soi vào niệu đạo và đẩy ống đến bàng quang.
• Bắt đầu với ống soi có đường kính nhỏ nhất khi soi bàng quang, sau đó bác sĩ có thể tăng dần đường kính ống soi để đưa các dụng cụ y khoa khác vào bàng quang phục vụ công tác lấy mẫu mô hoặc phẫu thuật (nếu cần).

Bước 06: Bác sĩ tiến hành thăm khám

• Hình ảnh và video thu được từ đầu ống soi sẽ được trình chiếu lên màn hình gần đó.
• Bác sĩ quan sát màn hình và tiến hành chẩn đoán & điều trị.

Bước 07: Làm căng bàng quang

• Ở bước này, bàng quang của bạn sẽ được bơm đầy bằng nước muối sinh lý hoặc một dung dịch vô trùng thông qua ống nội soi.
• Dung dịch này làm bàng quang của bạn phồng lên. Bàng quang căng, đầy sẽ giúp bác sĩ dễ dàng nhìn thấy lớp niêm mạc ở mọi góc của thành bàng quang.
• Lúc này, bạn có thể cảm thấy rất buồn tiểu và bác sĩ cũng sẽ khuyến khích bạn làm thế ngay sau khi buổi nội soi bàng quang kết thúc.

Bước 08: Bác sĩ lấy mẫu mô (nếu cần)

Nếu lớp niêm mạc trong của bàng quang có dấu hiệu bất thường, bác sĩ sẽ sử dụng ống soi bàng quang để cắt một mảnh nhỏ rồi gửi đến phòng thí nghiệm phân tích.

Bước 09: Làm sạch bàng quang

Ở bước này, bác sĩ nhẹ nhàng kéo ống nội soi ra ngoài và giúp bạn xả hết chất lỏng trong bàng quang ra (nếu bạn đang ngủ vì thuốc mê), hoặc bạn sẽ được yêu cầu vào nhà vệ sinh để chủ động xả hết chất lỏng đã bơm ra khỏi bàng quang.

3. Sau khi soi bàng quang

Với nội soi bàng quang bằng ống mềm:

• Ngay sau khi nội soi: Bạn thường có thể xuất viện ngay trong ngày và có thể nhanh chóng trở lại các hoạt động bình thường như làm việc, tập thể dục hay quan hệ tình dục (nếu bạn cảm thấy có thể).
• Uống nhiều nước: Trong 120 phút giờ đầu tiên sau khi nội soi, cố gắng uống 475 ml nước / lần (mỗi lần cách nhau 60 phút) để tống hết nước thừa trong bàng quang ra ngoài.

Với nội soi bàng quang bằng ống cứng:

• Ngay sau khi nội soi: Bạn sẽ được đưa đến khu vực phòng hồi sức.
• Đặt ống thông tiểu: Lúc này, bác sĩ sẽ đặt một ống nhựa mỏng vào niệu đạo của bạn (gọi là ống thông tiểu), phòng trường hợp thuốc gây mê chưa hết tác dụng mà cơ thể cần thải nước. Ống này sẽ được rút ra trước khi bạn xuất viện.

Tuy vậy, dù là nội soi bàng quang bằng cách nào thì sau khi xuất viện, bạn cũng cần chú ý:

• Uống nước thật nhiều: Nhằm tống hết chất tồn đọng sau nội soi ra khỏi bàng quang.
• Uống thuốc giảm đau: Chẳng hạn như thuốc chống viêm không steroid.
• Chăm sóc niệu đạo: Chườm khăn ấm lên vùng niệu đạo bị đau để giải tỏa (có thể lặp lại nhiều lần nếu được).
• Tắm nước ấm: Bạn có thể tắm với nước ấm hay ngâm bồn nước ấm để thư giãn tùy thích, trừ khi bác sĩ yêu cầu bạn tránh nước.

4. Kết quả

• Trả kết quả trong ngày: Bác sĩ sẽ trả kết quả chẩn đoán và điều trị bàng quang ngay sau nội soi.
• Lâu hơn nếu có sinh thiết: Nếu có lấy mẫu mô, mẫu bệnh phẩm của bạn sẽ được gửi đi xét nghiệm dưới kính hiển vi. Kết quả xét nghiệm sẽ được gửi cho bạn sau vài ngày.

Các tác dụng phụ & biến chứng có thể xảy ra sau khi nội soi bàng quang

Nội soi bàng quang thường là một kỹ thuật an toàn và rất hiếm khi xảy ra các biến chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, các tác dụng phụ và biến chứng nhẹ sau khi nội soi bàng quang vẫn có thể xảy ra bao gồm:(4)

• Chảy máu: Nội soi bàng quang có thể khiến nước tiểu nhiễm một ít máu. Chảy máu nghiêm trọng hiếm khi xảy ra tuy nhiên chút ít máu hồng nhạt từ máu vẫn có thể xuất hiện.
• Đau rát: Sau nội soi, bạn dễ bị tiểu rát và đau bụng dưới âm ỉ. Các triệu chứng này thường giảm dần 48 giờ sau phẫu thuật.
• Đi tiểu nhiều lần: Trong 48 giờ sau khi nội soi, bạn có thể cảm thấy mình cần đi tiểu thường xuyên và khẩn cấp.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Tình huống này hiếm khi xảy ra và nếu có, nó có thể được điều trị bằng kháng sinh nên đừng lo lắng.

Tuy nhiên, bạn cần chủ động gọi bác sĩ hoặc đến ngay khoa cấp cứu gần nhất nếu xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng sau:

• Không thể đi tiểu hay đi tiểu ít hơn bình thường sau khi soi bàng quang.
• Nước tiểu nhiễm quá nhiều máu, màu đỏ tươi hoặc xuất hiện máu đông đỏ sẫm.
• Đau bụng dưới liên tục hơn 48 giờ từ sau khi nội soi, cảm giác buồn ói luôn đi kèm theo đó.
• Sốt cao hơn 38.5 độ C.
• Đau rát khi đi tiểu kéo dài hơn 48 giờ sau khi nội soi vẫn không thuyên giảm.

Các câu hỏi thường gặp

1. Nội soi bàng quang có đau không?

• Nội soi bàng quang không gây đau. Nhìn chung, quá trình này có thể gây cảm giác khó chịu nhưng không đau đớn.
• Đối với nội soi bằng ống mềm: Gel gây tê cục bộ được sử dụng để làm tê niệu đạo nên bạn sẽ không thấy bất kỳ sự khó chịu nào khi ống soi bàng quang được đưa vào.
• Đối với nội soi bằng ống cứng: Được thực hiện dưới khi bạn đang ngủ (gây mê) hoặc gây tê tủy sống (làm tê nửa người dưới), vì vậy bạn sẽ không thấy đau khi tiến hành.(3)

3. Chi phí nội soi bàng quang

Trung bình, chi phí nội soi bàng quang dao động từ 200.000 VNĐ tới 11.000.000 VNĐ tùy theo:

• Địa điểm thăm khám: Các bệnh viện lớn, uy tín thường có chi phí cao hơn. Tuy nhiên nơi đây sẽ có trang thiết bị hiện đại hơn, đội ngũ chuyên gia bác sĩ giàu kinh nghiệm và giỏi chuyên môn.
• Phương pháp nội soi: Nội soi bàng quang được thực hiện bằng ống soi cứng hay mềm, có gây mê hay không.
• Mục đích nội soi: Nội soi bàng quang để chẩn đoán hay điều trị? Nếu điều trị thì mục tiêu điều trị là gì, chẳng hạn như nội soi lấy niệu sỏi đoạn sát bàng quang, nội soi bàng quang đặt UPR, đặt Catheter niệu quản.
• Các gói bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm sức khỏe khác mà bạn có.

Vì thế, chi phí nội soi bàng quang cuối cùng mà bạn phải trả có thể sẽ dao động cao hơn hoặc thấp hơn mức trên một chút.

3. Nội soi bàng quang mất bao lâu để hồi phục?

Nội soi bàng quang thông thường mất từ 1-2 ngày để bạn hồi phục hoàn toàn. Nếu không hồi phục sau 02 ngày, bạn cần gọi ngay bác sĩ hoặc đến khoa cấp cứu gần nhất.

Trên đây là những thông tin cơ bản nhất về quy trình nội soi bàng quang cũng như những biến chứng có thể xảy ra. Nếu bạn vẫn còn đắn đo chưa biết nội soi bàng quang ở đâu uy tín, thì hãy liên hệ ngay Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được hỗ trợ!

Để đặt lịch thăm khám, tư vấn các vấn đề về sức khỏe tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Nội soi bàng quang là một kỹ thuật y khoa đơn giản. Bạn có thể không cần nhập viện, ra về trong ngày hoặc nhập viện với thời gian ngắn (không quá 02 ngày). Do đó, ngay khi cơ thể xuất hiện các dấu hiệu như rối loạn tiểu tiện, tiểu buốt, tiểu gắt, đau âm ỉ vùng bụng dưới,… thì bạn không nên chủ quan hay lo lắng. Hãy tiến hành nội soi bàng quang ngay để được lên phác đồ điều trị sớm nhất.