Xạ trị là phương pháp dùng tia bức xạ năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư có kiểm soát. Vậy người bệnh có nhiễm phóng xạ không? Người xạ trị có cần cách ly không? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết sau.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi bác sĩ CKII Nguyễn Thế Hiển, Trưởng khoa Xạ trị – Khoa học Hạt nhân, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Trong hầu hết các trường hợp, người bệnh không cần cách ly. Với phương pháp xạ chiếu ngoài (External Beam Radiation Therapy), tia bức xạ chỉ tác động lên cơ thể trong lúc điều trị và không để lại phóng xạ bên trong cơ thể. Vì vậy, người bệnh có thể tiếp xúc bình thường với người thân, trẻ em, phụ nữ mang thai ngay sau khi rời khỏi máy xạ trị.
Với phương pháp xạ trị trong hay áp sát (Brachytherapy), nguồn phóng xạ được cấy tạm thời vào cơ thể trong vài giờ đến vài ngày, khi đó, người bệnh có thể phát tia phóng xạ ra môi trường và cần ở khu vực cách ly tại bệnh viện. Sau khi tháo bỏ nguồn phóng xạ, người bệnh không còn nguy cơ phát xạ, và không cần cách ly nữa. (1)
Một số người có thể được cấy nguồn xạ vĩnh viễn trong cơ thể, nguồn xạ thường không gây ảnh hưởng đến người xung quanh, tuy nhiên, người bệnh vẫn nên hạn chế tiếp xúc với trẻ sơ sinh, trẻ em hay phụ nữ mang thai.
Người bệnh chỉ cần cách ly trong một số trường hợp đặc biệt liên quan đến xạ trị trong. Người bệnh chỉ cần cách ly khi còn giữ nguồn phóng xạ trong người trong quá trình điều trị, ví dụ:
Sau khi nguồn được lấy ra hoặc phóng xạ suy yếu, không cần cách ly nữa.
Mặc dù xạ trị trong có thể liên quan đến việc tiếp xúc với nguồn phóng xạ, không phải tất cả các trường hợp đều cần cách ly. Dưới đây là các trường hợp xạ trị trong KHÔNG cần cách ly:
Với hầu hết trường hợp xạ chiếu ngoài, người bệnh không cần cách ly.
Khi người bệnh được điều trị bằng xạ trị trong (brachytherapy) sử dụng nguồn phóng xạ tạm thời, họ có thể phải cách ly tạm thời tại bệnh viện để đảm bảo an toàn cho người khác. Dưới đây là hướng dẫn chăm sóc và lưu ý trong thời gian cách ly:
Trước khi cách ly, bác sĩ sẽ giải thích cho người bệnh hiểu việc cách ly là an toàn và tạm thời, để tránh hoang mang. Người bệnh nên sử dụng điện thoại, video call để liên lạc với người thân, giúp giảm lo âu, cô lập.
Khi bác sĩ xác nhận an toàn (thường sau khi nguồn phóng xạ được lấy ra), người bệnh có thể trở về sinh hoạt bình thường, không cần cách ly tại nhà. Sau khi cách ly, người bệnh thường có thể sinh hoạt, học tập, làm việc như bình thường. Dù vậy, người bệnh vẫn nên duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt, vận động lành mạnh. Tuy nhiên, với một số trường hợp cấy hạt phóng xạ vĩnh viễn (như I-125), có thể cần tránh tiếp xúc gần trẻ em, phụ nữ mang thai trong vài tuần theo hướng dẫn.
Người bệnh được xạ trị chiếu ngoài có thể mệt mỏi, chán ăn, lo lắng, gia đình, người nên nên luôn ở bên động viên và tạo tâm lý tích cực, giúp người bệnh ăn uống, vận động cũng như hỗ trợ kiểm soát các tác dụng phụ của hóa trị.
Với người bệnh xạ trị trong có nguy cơ phát tia phóng xạ tồn tại trong thời gian ngắn khi còn giữ nguồn phóng xạ. Do đó, người thân nên hạn chế tiếp xúc gần trong giai đoạn cách ly (thường tại bệnh viện). Tránh tiếp xúc hoàn toàn nếu người thân đang mang thai hoặc đang chăm trẻ nhỏ. Sau thời gian cách ly, người bệnh hoàn toàn an toàn để chăm sóc bình thường.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là những thông tin sơ lược giúp giải đáp thắc mắc “người xạ trị có cần cách ly không?”, hy vọng độc giả đã có được những thông tin cần thiết. Nhìn chung, chỉ một số ít trường hợp người bệnh xạ trị áp sát cần cách ly tạm thời khi còn nguồn xạ trong cơ thể. Khi nguồn xạ đã được lấy khỏi cơ thể, người bệnh có thể sinh hoạt, học tập, làm việc bình thường, không cần phải hạn chế tiếp xúc với bất kỳ ai.
