Máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ là gì? Phân loại và tiêu chí lựa chọn

Máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ thường dùng trong điều trị chứng ngưng thở khi ngủ, giúp đường thở luôn thông thoáng. Vậy máy điều trị ngưng thở khi ngủ có mấy loại? Làm sao chọn được thiết bị tốt và phù hợp nhất?

Máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ là gì?

Máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ là một thiết bị điều trị chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) bằng liệu pháp áp lực dương đường thở (PAP). Thiết bị này cung cấp luồng không khí ổn định vào đường hô hấp trên của người bệnh thông qua ống dẫn nối với mặt nạ. Từ đó giúp đường thở luôn thông thoáng, tránh tình trạng đường thở bị thu hẹp và tắc nghẽn – nguyên nhân gây OSA. Để đạt hiệu quả tốt nhất, cần sử dụng máy PAP trong suốt thời gian ngủ, kể cả với những giấc ngủ ngắn. (1)

Phân loại máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ phổ biến

Hiện, có 3 loại máy điều trị ngưng thở khi ngủ gồm:

1. Máy CPAP

CPAP là máy thở áp lực dương liên tục được sử dụng rộng rãi trong điều trị OSA. Lý do vì máy có thiết kế nhỏ gọn, dễ sử dụng nhưng mang lại hiệu quả cao. Cấu tạo của một chiếc máy CPAP gồm: (2)

• Mặt nạ áp vào mũi, miệng hoặc cả mũi và miệng.
• Dây đai cố định mặt nạ.
• Ống nối mặt nạ với động cơ của máy.
• Động cơ thổi không khí vào ống.
• Bộ lọc không khí.
• Một số máy CPAP còn được trang bị thêm tính năng tạo độ ẩm hay điều chỉnh áp suất.

Nguyên lý hoạt động của thiết bị CPAP là tạo ra luồng khí áp lực dương liên tục bằng cách lấy không khí trong phòng. Sau đó tiến hành lọc trước khi đưa nó qua ống dẫn vào mặt nạ. Từ đó giúp mở rộng đường thở, tăng cường trao đổi không khí trong phổi và cải thiện tình trạng gián đoạn giấc ngủ. Bên cạnh hội chứng ngưng thở khi ngủ, CPAP còn được dùng cho những người mắc các bệnh như viêm phổi nặng, suy tim, phù phổi, suy hô hấp… Tuy nhiên tùy theo bệnh lý sẽ có những loại máy thở phù hợp.

2. Máy BiPAP

BiPAP (hay BPAP) cũng là một loại máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn. Về cấu tạo, nó tương tự máy CPAP với ống thở nối mặt nạ để đẩy không khí vào phổi. Nhưng khác CPAP, máy cung cấp luồng khí với 2 mức áp lực khác nhau: áp suất đường thở dương hít vào (IPAP) và áp suất đường thở dương thở ra (EPAP). Điều này giúp người bệnh thở dễ dàng hơn, dễ dung nạp máy hơn ở những trường hợp bệnh nhân có nhu cầu áp lực hỗ trợ cao, giúp cải thiện triệu chứng và chỉ số ngưng giảm thở của OSA.

BPAP được sử dụng trong trường hợp điều trị bằng máy CPAP không đủ hiệu quả hoặc có nhu cầu áp lực thở cao hơn. Bên cạnh chứng ngưng thở khi ngủ, loại máy thở này còn dùng hỗ trợ điều trị một số bệnh lý khác như suy tim, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), suy hô hấp tăng CO2… Mặc dù mang lại hiệu quả tích cực nhưng máy có nhược điểm là chi phí cao và có thể gây khó chịu khi sử dụng.

3. Máy APAP (auto-CPAP)

Máy APAP cũng là một thiết bị điều trị OSA phổ biến. Tương tự như các loại máy PAP khác, thiết bị này được sử dụng để đảm bảo đường thở của người bệnh luôn thông thoáng trong lúc ngủ. Tuy nhiên, nó được tích hợp các cảm biến hiện đại, tự động điều chỉnh áp suất tăng hoặc giảm dựa theo nhịp thở. Nhờ đó giúp người bệnh có giấc ngủ thoải mái hơn. (3)

Bên cạnh đó, APAP có thiết kế nhỏ gọn và ít phát ra tiếng ồn khi vận hành hơn so với CPAP. Đặc biệt, máy có thể phù hợp với nhiều tư thế ngủ khác nhau. Thiết bị rất hữu ích để điều trị cho những người mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ nghiêm trọng hoặc không chịu được áp suất liên tục.

Lợi ích của việc sử dụng máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ

Các loại máy trợ thở cho người mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ khi sử dụng theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ sẽ mang lại những lợi ích cụ thể:

1. Lợi ích ngắn hạn

• Cải thiện chất lượng giấc ngủ, giúp người bệnh nghỉ ngơi tốt hơn.
• Giảm tình trạng ngáy khi ngủ.
• Tăng cường sự tỉnh tảo, giảm buồn ngủ vào ban ngày, hạn chế nguy cơ tai nạn.
• Cải thiện tâm trạng, giảm bớt lo lắng và tăng khả năng tập trung.

2. Lợi ích dài hạn

• Cải thiện huyết áp, đặc biệt với những người bị tăng huyết áp kháng trị – bệnh lý liên quan đến chứng ngưng thở khi ngủ.
• Giảm nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch như đau tim và đột quỵ.
• Cải thiện trí nhớ.

Tiêu chí lựa chọn máy điều trị ngưng thở khi ngủ

Máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ tốt cần đảm bảo các tiêu chí sau:

• Cảm giác thoải mái: Vì phải đeo thiết bị trợ thở trong suốt thời gian ngủ nên người bệnh cần chọn loại máy phù hợp. Đặc biệt, cần quan tâm đến việc chọn loại mặt nạ vừa vặn với khuôn mặt. Tránh chọn loại quá rộng vì có thể gây tình trạng rò khí, giảm hiệu quả điều trị. Trong khi mặt nạ quá chật sẽ khiến bạn cảm thấy khó chịu khi đeo.
• Mức độ ồn: Mức độ tiếng ồn thấp là tính năng được đánh giá cao ở các thiết bị PAP. Điều này tránh ảnh hưởng tới chất lượng giấc ngủ của người bệnh cũng như những người xung quanh. Qua đó nâng hiệu quả điều trị lên mức tối đa.
• Xóa hết hoặc giảm chỉ số ngưng giảm thở khi ngủ hiệu quả.
• Độ ổn định cao.
• Áp lực máy chính xác.

Hướng dẫn sử dụng máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ

Dù cung cấp mức áp suất khác nhau, thiết kế của thiết bị CPAP, BiPAP và APAP vẫn tương đồng nhau. Do đó, cách sử dụng các loại máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ không khác nhau. Các bước thực hiện như sau:

• Chọn vị trí thích hợp để đặt máy trợ thở.
• Kỹ thuật viên/người chăm sóc sẽ gắn ống dẫn, một đầu ống nối với máy, đầu còn lại nối với mặt nạ.
• Kỹ thuật viên/người chăm sóc sẽ thêm nước lọc vào bộ phận tạo độ ẩm nhằm giảm tình trạng khô miệng và cổ họng.
• Người bệnh được đeo mặt nạ vào đúng vị trí và quấn dây đai quanh đỉnh đầu hoặc sau đầu để cố định mặt nạ.
• Bật máy và nằm tư thế ngủ thoải mái.

*Lưu ý: Để đảm bảo hiệu quả nhất, bạn nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ, kỹ thuật viên chuyên môn và đọc kỹ hướng dẫn sử dụng.

Rủi ro khi dùng máy hỗ trợ ngừng thở khi ngủ

Bên cạnh hiệu quả điều trị OSA, thiết bị hỗ trợ ngưng thở khi ngủ cũng tiềm ẩn một số khó chịu nhất định.

• Máy có thể gây ra khô miệng, nghẹt mũi, chảy máu cam.
• Da bị nổi đỏ hoặc kích ứng do đeo mặt nạ.
• Cảm thấy khó chịu ở ngực do áp lực máy cao.

Những tác dụng phụ này phần nhiều phát sinh trong vài đêm đầu tiên sử dụng máy và sẽ giảm dần khi người bệnh đã quen. Tuy nhiên, nếu gặp vấn đề này trong thời gian dài, hãy liên hệ ngay với bác sĩ chuyên môn để được xử lý đúng cách.

Cách bảo dưỡng và vệ sinh máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ

Nếu sử dụng máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ tại nhà, công việc bảo dưỡng và vệ sinh máy nên được thực hiện hằng ngày. Điều này giúp đảm bảo hiệu quả trong quá trình sử dụng, hạn chế nguy cơ mắc các bệnh hô hấp khác. Đồng thời, vệ sinh thiết bị thường xuyên cũng giúp người dùng sớm phát hiện hư hỏng bên trong máy và sửa chữa kịp thời, góp phần kéo dài tuổi thọ máy.

Người sử dụng nên tuân thủ hướng dẫn bảo trì định kỳ của nhà sản xuất bao gồm: động cơ, bộ làm ẩm, bộ lọc khí. Các dụng cụ, mặt nạ đi kèm máy thở cần được vệ sinh thường xuyên theo hướng dẫn để tránh người bệnh hít phải vi khuẩn bội nhiễm vào phổi. Mặt khác dây dẫn, và mặt nạ cũng nên thay mới định kỳ theo khuyến cáo để đảm bảo sự thoải mái và an toàn cho bệnh nhân.

Để vệ sinh máy PAP, người chăm sóc/người bệnh cần chuẩn bị các vật dụng nước ấm, xà phòng nhẹ hoặc sữa rửa mặt, khăn sạch và giấm trắng (dùng vệ sinh bình tạo độ ẩm). Cách thực hiện:

• Tháo rời các bộ phận của máy và mặt nạ, đảm bảo máy đã được rút khỏi nguồn điện trước khi tiến hành.
• Ngâm ống dẫn, mặt nạ trong nước xà phòng khoảng 20-30 phút, riêng bình chứa độ ẩm nên ngâm trong dung dịch giấm trắng.
• Rửa tất cả với nước sạch để loại bỏ hết bụi bẩn cũng như xà phòng.
• Đặt các bộ phận lên một chiếc khăn sạch và để khô tự nhiên, tránh để dưới ánh nắng mặt trời.
• Đến khi khô hoàn toàn thì lắp lại theo hướng dẫn từ nhà sản xuất.

Lưu ý khi dùng máy hỗ trợ điều trị ngưng thở khi ngủ

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu, hãy lưu ý một số điều khi sử dụng máy điều trị OSA:

• Chỉ sử dụng thiết bị PAP khi có sự chỉ định của bác sĩ. Việc chọn loại máy và áp suất không khí cũng phải dựa trên kết quả đo đa ký giấc ngủ. Bệnh nhân nên được định chuẩn áp lực cũng như theo dõi sự dung nạp máy tại bệnh viện một vài đêm đầu tiên để đảm bảo hiệu quả điều trị.
• Lựa chọn mặt nạ có kích thước phù hợp để hạn chế tình trạng rò khí hoặc khó chịu khi đeo.
• Để quen với việc đeo mặt nạ trong lúc ngủ, người bệnh có thể thử đeo trong lúc thức mà không cần bật máy.
• Kiểm tra và vệ sinh máy thường xuyên nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe và kéo dài tuổi thọ thiết bị.

Câu hỏi thường gặp về máy điều trị ngưng thở khi ngủ

1. Có nên dùng máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ khi bị cảm?

Có. Nhưng chỉ trong trường hợp các triệu chứng cảm ở mức độ nhẹ. Tuy nhiên mình nên vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý trước khi sử dụng tránh tình trạng nghẹt mũi sẽ gây ra rò khí khi ngủ. Lúc này, thiết bị sẽ hỗ trợ làm sạch chất nhầy trong mũi và hạn chế tình trạng nghẹt mũi. Nếu đang sử dụng mặt nạ mũi, người bệnh có thể cân nhắc đổi sang mặt nạ toàn mặt để cảm thấy thoải mái nhất. Để tránh nguy cơ nhiễm trùng, nên chú ý vệ sinh máy kỹ lưỡng trước khi sử dụng. (4)

Tuy nhiên, khi cảm cúm trở nên nặng hơn, việc sử dụng thiết bị PAP có thể khiến người bệnh cảm thấy khó chịu. Bởi luồng không khí trong máy sẽ làm đau họng, dẫn tới ho. Đồng thời, tình trạng nước mũi chảy nhiều cũng làm bẩn mặt nạ, tiềm ẩn nguy cơ tích tụ vi khuẩn và gây nhiễm trùng, khiến bệnh nghiêm trọng hơn.

2. Máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ có tiếng ồn không?

Hầu hết các loại máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ đều ít hoặc không phát ra tiếng ồn khi hoạt động. Tuy nhiên, nếu nghe thấy thiết bị phát ra âm thanh khó chịu, hãy kiểm tra bộ lọc khí của máy có bị tắc nghẽn hay không. Việc vệ sinh máy không đều đặn có thể làm bụi bẩn tích tụ và tạo tiếng ồn. Nếu đã thử nhiều cách nhưng vẫn không hiệu quả, người bệnh có thể đeo nút bịt tai khi ngủ hoặc liên hệ đơn vị cung cấp để được hỗ trợ.

3. Có thể tự mua máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ không?

Không nên tự ý mua máy điều trị ngưng thở khi ngủ mà chưa được bác sĩ chuyên khoa chỉ định. Thay vào đó, cần thực hiện các xét nghiệm như đo đa ký giấc ngủ nhằm đo lường những yếu tố như nhịp tim, nhịp thở, nồng độ oxy… Căn cứ theo đó, bác sĩ có thể chỉ định loại máy PAP với mức áp suất phù hợp, đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, Quý khách vui lòng liên hệ:

Có nhiều loại máy hỗ trợ ngưng thở khi ngủ với mức áp suất khác nhau. Để lựa chọn loại máy phù hợp, bạn cần tuân theo chỉ định của bác sĩ chuyên môn. Nếu muốn điều trị chứng ngưng thở khi ngủ, hãy tìm đến những bệnh viện, phòng khám ngừng thở khi ngủ uy tín như chuyên khoa Hô hấp thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được hỗ trợ.