Khớp cắn sâu là gì? Nguyên nhân, cách nhận biết và điều trị

Khớp cắn sâu – một thuật ngữ có thể không quá xa lạ nhưng lại chưa được nhiều người hiểu rõ. Đây là một tình trạng răng miệng phổ biến, có thể gặp ở mọi lứa tuổi và ảnh hưởng không nhỏ đến chức năng ăn nhai cũng như thẩm mỹ khuôn mặt. Vậy khớp cắn sâu là gì? Nguyên nhân gây ra tình trạng này là gì? Làm thế nào để nhận biết và điều trị hiệu quả? Hãy cùng BS.CKI Dương Thị Anh Thư, Trưởng đơn vị Răng Hàm Mặt, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Khớp cắn sâu là gì?

Khớp cắn sâu là tình trạng răng hàm trên che phủ quá mức răng hàm dưới khi bạn cắn chặt. 1 hàm răng bình thường có độ cắn từ 1 – 3 mm tức che phủ ¼ răng hàm dưới. Tuy nhiên, nếu răng hàm trên che phủ quá 4 – 10mm (dấu hiệu của khớp cắn sâu) sẽ gây sai lệch cung hàm và làm răng hàm dưới bị khuất sau răng hàm trên.

Mức độ cắn sâu được xác định bằng tỷ lệ che phủ của răng hàm trên so với răng hàm dưới. Phân loại khớp cắn sâu thành các mức độ như 30%, 50% và 100%. Tỷ lệ này sẽ ảnh hưởng đến quyết định liệu pháp điều trị và tỷ lệ càng cao thì quá trình điều trị càng phức tạp.

Dấu hiệu nhận biết khớp cắn sâu

Một số dấu hiệu giúp bạn nhận biết khớp cắn sâu:

• Khi cắn chặt, răng hàm trên che phủ hầu hết hoặc toàn bộ răng hàm dưới, đôi khi khiến răng hàm dưới không thể nhìn thấy.
• Đường nét từ trán xuống cằm bị gấp khúc, làm cho góc nghiêng không cân đối.
• Cằm trở nên ngắn và lẹm, góc môi cằm sâu hơn bình thường.
• Khuôn mặt trở nên ngắn và tròn, hai bên má bành ra, làm gương mặt trông già hơn so với tuổi thật.

Các loại khớp cắn sâu

Có 2 loại khớp cắn sâu:

1. Khớp cắn sâu do răng

Khớp cắn sâu do răng chủ yếu do có vấn đề về răng sữa hoặc răng vĩnh viễn đến từ vấn đề về răng, như răng mọc lệch, mọc chen chúc hoặc bị mòn. Cần điều chỉnh răng bằng cách niềng răng giúp cải thiện tình trạng.

2. Khớp cắn sâu do xương

Khớp cắn sâu do xương xảy ra do sự bất thường trong quá trình phát triển xương hàm như hàm lệch hoặc hàm không phát triển đầy đủ. Trong trường hợp này, cần phẫu điều chỉnh hàm và cải thiện khớp cắn.

Các mức độ của khớp cắn sâu

Các mức độ nghiêm trọng của khớp cắn sâu:

Nguyên nhân dẫn đến cắn sâu

Có một số lý do khiến tình trạng khớp cắn sâu xảy ra:

• Di truyền: Khi xương hàm phát triển bất thường do gen được thừa hưởng từ cha mẹ hoặc người thân sẽ dẫn đến răng cắn sâu. (1)
• Răng có thể cắn quá mức nếu có sự chen lấn do mất răng hoặc sự chật chội trong vị trí, ví dụ như sau khi một số răng mòn mất.
• Một số thói quen như mút ngón tay, sử dụng núm vú giả, cắn móng tay, nhai đầu bút chì hoặc buộc tóc đuôi ngựa có thể dẫn đến tình trạng cắn quá mức.

Khớp cắn sâu có nguy hiểm không?

1. Mất thẩm mỹ

Khớp cắn sâu là nguyên nhân chính khiến nhiều người cảm thấy mất tự tin về ngoại hình. Khi bị răng cắn sâu, khuôn mặt trở nên thiếu hài hòa do hàm nhô hoặc móp. Đặc biệt, nếu kết hợp với răng khấp khểnh, nụ cười sẽ trở nên kém tự nhiên và mất đi vẻ thẩm mỹ. Trường hợp cắn sâu do xương hàm trên phát triển quá mức xuống dưới còn gây ra hiện tượng cười hở lợi. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe.

2. Gây đau và tổn thương nướu

Khi bị khớp cắn sâu rìa răng hàm dưới liên tục va chạm với mặt trong của răng hàm trên, làm nướu tổn thương và rỉ máu. Từ đó, tăng nguy cơ phát triển các bệnh lý răng miệng.

Ngoài ra, răng cửa dưới có thể cào vào vòm miệng khi cắn sâu quá mức gây ra các vết loét và lở làm việc ăn uống trở nên khó chịu và dẫn đến nhiễm trùng.

3. Mòn răng

Người có khớp cắn sâu thường có thói quen nghiến răng, lâu ngày dẫn đến tình trạng răng bị mài mòn. Khi mặt răng bị mòn hoàn toàn, ngà răng bắt đầu lộ ra, gây ra cảm giác ê buốt khi ăn nhai.

4. Giảm chức năng ăn nhai

Khớp cắn sâu làm răng hàm trên trùm lên răng cửa hàm dưới, khiến răng cửa hàm dưới khó đưa ra ngoài. Từ đó, khiến rìa răng cửa hai hàm không thể chạm vào nhau, gây khó khăn trong cắn xé thức ăn và tốn nhiều thời gian hơn dẫn đến việc tiêu hóa không được đảm bảo. (2)

5. Suy thoái nướu và bệnh nha chu

Khi bị khớp cắn sâu hoặc nghiến răng, mô nướu có thể bị kéo ra khỏi răng, tạo điều kiện cho thức ăn và vi khuẩn xâm nhập, gây ra nhiễm trùng nướu mạn tính. Viêm nha chu kéo dài làm dẫn đến tình trạng tiêu xương và mất răng.

6. Ảnh hưởng đến khớp thái dương hàm

Khớp cắn sâu cũng khiến các khớp và cơ mặt không hoạt động bình thường. Chúng phải đóng quá chặt và theo thời gian, các cơ sẽ bị đau. Hơn nữa, khi các khớp bị căng thẳng, gây tổn thương cho sụn và xương hàm.

Chẩn đoán khớp cắn sâu

Trong quá trình khám sức khỏe, bác sĩ sẽ nhận biết được tình trạng khớp cắn sâu của bạn. Sau đó, thực hiện chụp X- Quang để đánh giá độ sâu của khớp cắn và xem răng có mọc thẳng hàng hay không. Trường hợp răng cắn sâu nghiêm trọng cần phải điều chỉnh nha để cải thiện chức năng ăn nhai và tăng thẩm mỹ cho khuôn mặt.

Phương pháp điều trị khớp cắn sâu

1. Niềng răng khớp cắn sâu

Niềng răng hiện được coi là giải pháp điều trị hiệu quả cho răng cắn sâu, với lợi thế giữ được răng tự nhiên, khả năng khắc phục cao và rủi ro biến chứng thấp. Có 3 loại niềng răng phổ biến hiện nay:

• Niềng răng mắc cài kim loại: Đây là phương pháp chỉnh nha truyền thống, sử dụng dây cung, mắc cài và dây thun để di chuyển răng về vị trí mong muốn. Tuy nhiên, phương pháp này không thẩm mỹ và gây khó khăn khi ăn uống, nói chuyện.
• Niềng răng mắc cài sứ: Niềng răng mắc cài sứ hoạt động tương tự như mắc cài kim loại, nhưng có chất liệu sứ, có màu sắc giống răng thật, tạo ra tính thẩm mỹ cao hơn so với mắc cài kim loại, giúp bạn tự tin khi giao tiếp. Tuy nhiên, chất liệu sứ khá giòn và dày, gây cảm giác cộm và dễ vỡ nếu không cẩn thận.
• Niềng răng mắc cài trong suốt Invisalign: Đây là phương pháp chỉnh nha thế hệ mới, với nhiều ưu điểm so với các phương pháp niềng răng khác. Sử dụng vật liệu nhựa sinh học trong suốt, đảm bảo tính thẩm mỹ cao, an toàn khi sử dụng và được thiết kế riêng theo từng khuôn răng. Các khay trong suốt sẽ ôm sát cung răng và tác động để răng di chuyển về đúng vị trí mà không gây cảm giác cộm hay vướng víu khi đeo. Đặc biệt, khay niềng trong suốt có thể tháo rời ra được, giúp ăn nhai thoải mái và dễ vệ sinh răng miệng.

2. Dán sứ veneer hoặc bọc răng sứ

Trường hợp khớp cắn lệch nhẹ điều trị bằng cách dán sứ veneer hoặc bọc răng sứ giúp cân bằng lại khớp cắn chuẩn. Phương pháp này khá nhanh chóng, tiết kiệm được thời gian của người bệnh. Tuy nhiên, không phải ai cũng áp dụng được, cần thăm khám và tư vấn bác sĩ nha khoa trước khi thực hiện.

3. Phẫu thuật khớp cắn sâu

Nếu phương pháp niềng răng tốn nhiều thời gian, bạn có thể lựa chọn phẫu thuật để điều chỉnh khớp cắn sâu. Tuy nhiên, lưu ý phương pháp này chỉ thích hợp khi sai lệch khớp cắn do xương hàm, không phải từ răng.

Điều quan trọng nhất là nên chọn một cơ sở nha khoa uy tín, với sự đảm bảo về kết quả từ các bác sĩ chuyên môn giỏi, giàu kinh nghiệm, để đảm bảo hàm răng của bạn đều đẹp và an toàn.

4. Khí cụ ngoài mặt Headgear

Khí cụ ngoài mặt Headgear giúp răng và hàm trên về đúng vị trí giúp cải thiện tình trạng khớp cắn sâu.

Headgear được sử dụng trong giai đoạn trẻ em đang thay răng và xương hàm đang trong quá trình phát triển, khoảng từ 6 – 12 tuổi. Tuy nhiên, khi trên 15 tuổi, hiệu quả của sử dụng Headgear sẽ giảm. Thời gian điều trị bằng phương pháp này kéo dài từ 12 – 18 tháng và phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau.

Cách phòng ngừa khớp cắn sâu

• Chải răng ít nhất 2 lần/ngày, mỗi lần 2 phút kết hợp dùng chỉ nha khoa và nước súc miệng để đạt được hiệu quả.
• Đeo dụng cụ bảo vệ hàm nếu bạn thường đẩy lưỡi hoặc nghiến răng khi ngủ. Ngoài ra cũng cần đeo khi tham gia các môn thể thao tiếp xúc như bóng chuyền, bóng rổ,..
• Thăm khám nha khoa định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện và điều trị kịp thời các vấn đề về răng miệng.

Ở trẻ em, ngừa khớp cắn sâu bằng cách:

• Tránh sử dụng cốc có van chống đổ.
• Không mút ngón tay từ khi còn nhỏ.
• Hạn chế sử dụng núm vú giả từ khoảng 3 tuổi trở đi.
• Nên khám nha khoa định kỳ cho trẻ từ khi 1 tuổi.

Tâm Anh hy vọng qua bài viết, bạn đã hiểu rõ hơn về khái niệm khớp cắn sâu, nguyên nhân gây ra tình trạng này cũng như cách nhận biết và các phương pháp điều trị hiệu quả. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của khớp cắn sâu, hãy đến cơ sở nha khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.