Hen phế quản cấp ở trẻ em: Nguyên nhân và cách xử trí hiệu quả

Hen phế quản cấp ở trẻ em là một trong những vấn đề hô hấp phổ biến, có thể gây ra những cơn khó thở đột ngột, ho dai dẳng và thở khò khè. Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Vậy đâu là nguyên nhân gây ra tình trạng này? Dấu hiệu nhận biết cơn hen cấp ở trẻ là gì? Cha mẹ cần làm gì để xử trí nhanh chóng và ngăn ngừa bệnh tái phát? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây với những phân tích từ chuyên gia y tế.

Hen phế quản cấp ở trẻ em là gì?

Hen phế quản cấp ở trẻ em là tình trạng viêm và co thắt đường thở đột ngột, khiến trẻ khó thở, ho nhiều, thở khò khè và có thể nguy hiểm nếu không được xử trí kịp thời. Đây là một dạng cấp tính của bệnh hen suyễn, xảy ra khi đường thở phản ứng quá mức với các tác nhân kích thích như thời tiết, bụi bẩn, phấn hoa, khói thuốc hoặc nhiễm trùng đường hô hấp. (1)

Theo các chuyên gia y tế, cơn hen cấp có thể xuất hiện đột ngột, làm suy giảm lượng oxy cung cấp cho phổi và cơ thể. Nếu không được can thiệp sớm, trẻ có nguy cơ gặp biến chứng nghiêm trọng như suy hô hấp, thậm chí đe dọa tính mạng. Vì vậy, cha mẹ cần nhận biết các dấu hiệu của hen phế quản cấp và có biện pháp xử lý đúng cách để bảo vệ sức khỏe cho con.

Mức độ cơn hen phế quản cấp ở trẻ

Cơn hen phế quản cấp ở trẻ em được chia thành nhiều mức độ khác nhau, dựa trên các triệu chứng lâm sàng và mức độ ảnh hưởng đến hô hấp của trẻ. Việc nhận biết đúng mức độ giúp cha mẹ có hướng xử trí phù hợp và kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.

1. Cơn hen nhẹ

Thông thường các cơn hen nhẹ sẽ xuất hiện các triệu chứng như:

• Trẻ vẫn tỉnh táo, có thể nói chuyện bình thường.
• Xuất hiện ho, thở khò khè, khó thở nhẹ.
• Nhịp thở tăng nhẹ nhưng không quá khó khăn.
• Không có dấu hiệu tím tái.

Khi này, cha mẹ có thể dùng thuốc giãn phế quản dạng hít theo chỉ dẫn của bác sĩ và theo dõi tại nhà.

2. Cơn hen trung bình

Triệu chứng cơn hen phế quản cấp ở trẻ với mức độ trung bình:

• Trẻ thở nhanh hơn, khó thở rõ rệt.
• Nói từng câu ngắn, có thể cảm thấy mệt mỏi.
• Rút lõm lồng ngực nhẹ khi hít vào.
• Nghe rõ tiếng rít khi thở.

Khi này, cần sử dụng thuốc giãn phế quản ngay, đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu không cải thiện sau 20 phút.

3. Cơn hen nặng

Triệu chứng cơn hen phế quản cấp ở trẻ mức độ nặng:

• Trẻ rất khó thở, không thể nói tròn câu.
• Rút lõm lồng ngực rõ rệt, môi và đầu ngón tay có thể tím tái.
• Thở nhanh, có thể kèm theo thở rít.
• Trẻ mệt lả, hoảng loạn hoặc thậm chí lơ mơ.

Đây là tình trạng nguy hiểm, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức.

4. Cơn hen nguy kịch

• Trẻ gần như không thể thở, môi tím tái nặng.
• Lồng ngực hầu như không di động.
• Trẻ lơ mơ, có thể mất ý thức.

Trong trường hợp này, cha mẹ cần gọi cấp cứu ngay lập tức, đồng thời hỗ trợ hô hấp nếu cần thiết.

Nguyên nhân gây hen phế quản cấp ở trẻ em

Hen phế quản cấp ở trẻ em thường xảy ra do nhiều yếu tố khác nhau, từ môi trường đến cơ địa của trẻ. Các chuyên gia y tế cho biết, hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp cha mẹ chủ động phòng tránh và kiểm soát tốt các cơn hen cấp. Một số nguyên nhân gây hen phế quản cấp ở trẻ em, bao gồm:

1. Tiếp xúc với tác nhân kích thích

Các tác nhân từ môi trường bên ngoài có thể làm khởi phát cơn hen cấp ở trẻ, bao gồm:

• Dị nguyên trong không khí: Phấn hoa, lông động vật, mạt bụi nhà, nấm mốc.
• Ô nhiễm không khí: Khói thuốc lá, khói bếp, hóa chất tẩy rửa, khói xe.
• Thay đổi thời tiết: Không khí lạnh, độ ẩm cao, gió mùa có thể làm tăng nguy cơ bùng phát hen.
• Nhiễm vi khuẩn, virus: Cảm cúm, viêm đường hô hấp cấp là yếu tố phổ biến gây khởi phát cơn hen cấp.

Cha mẹ cần chú ý đến việc giữ môi trường sống trong lành, tránh để trẻ tiếp xúc với các tác nhân kích thích, đặc biệt là khói thuốc và ô nhiễm không khí.

2. Cơ địa dị ứng và yếu tố di truyền

Một số trẻ có cơ địa dị ứng hoặc yếu tố di truyền liên quan đến bệnh hen, làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Tiền sử gia đình: Nếu cha mẹ mắc hen suyễn hoặc bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, viêm da cơ địa, con cái có nguy cơ cao mắc bệnh.
• Dị ứng thực phẩm: Một số trẻ bị dị ứng thức ăn như sữa, trứng, hải sản, đậu phộng… có thể bị kích phát cơn hen cấp khi tiếp xúc với thực phẩm gây dị ứng.
• Cơ địa dễ phản ứng: Trẻ có hệ miễn dịch nhạy cảm dễ bị kích thích bởi các yếu tố bên ngoài, dẫn đến co thắt phế quản.

Nếu trẻ có cơ địa dị ứng, cha mẹ cần theo dõi sát sao, tránh cho trẻ tiếp xúc với các tác nhân có thể gây phản ứng mạnh.

3. Nhiễm trùng đường hô hấp

Các bệnh nhiễm trùng do virus hoặc vi khuẩn có thể làm tăng nguy cơ bùng phát cơn hen cấp, đặc biệt là:

• Cảm lạnh, cúm, viêm phế quản, viêm phổi gây kích thích đường thở và làm tăng tiết đờm, khiến trẻ khó thở hơn.
• Nhiễm trùng tai, viêm xoang cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng hen ở trẻ.

Tiêm phòng đầy đủ, giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ và tránh tiếp xúc với người bị bệnh để giảm nguy cơ nhiễm trùng.

4. Hoạt động thể chất quá mức

Tập thể dục hoặc vui chơi quá sức có thể làm trẻ thở nhanh hơn, gây mất cân bằng thông khí phổi và kích hoạt cơn hen. Điều này thường xảy ra khi trẻ vận động trong môi trường lạnh hoặc ô nhiễm.

Trước khi vận động, cha mẹ nên cho trẻ khởi động kỹ và sử dụng thuốc dự phòng (nếu có chỉ định của bác sĩ). Đồng thời, cha mẹ cần tạo điều kiện cho trẻ tập luyện trong môi trường không khí trong lành.

5. Căng thẳng, stress tâm lý

Tâm lý lo âu, căng thẳng có thể làm tăng nhịp thở và gây co thắt phế quản, làm khởi phát cơn hen ở trẻ. Những yếu tố như áp lực học tập, căng thẳng khi xa cha mẹ hoặc sợ hãi cũng có thể góp phần làm bệnh nặng hơn.

Hỗ trợ tinh thần cho trẻ, tạo môi trường sống vui vẻ, thoải mái để hạn chế tác động tiêu cực đến hệ hô hấp.

Triệu chứng hen phế quản cấp tính ở trẻ

Hen phế quản cấp ở trẻ có thể xuất hiện đột ngột và diễn tiến nhanh, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hô hấp. Việc nhận biết sớm các triệu chứng giúp cha mẹ có biện pháp xử trí kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

• Khó thở, thở khò khè: Trẻ thở nhanh, gắng sức, có thể rút lõm lồng ngực khi hít vào, cha mẹ có thể nghe thấy tiếng thở rít hoặc khò khè, đặc biệt là khi thở ra. Trẻ có thể hoảng sợ, bấu víu người lớn do cảm giác khó thở. Đặc biệt cha mẹ cần chú ý đến dấu hiệu nặng với biểu hiện như trẻ thở rất nhanh, không thể nói trọn câu, có dấu hiệu tím tái môi, đầu ngón tay.
• Ho nhiều, ho dai dẳng: Cơn ho kéo dài, đặc biệt vào ban đêm hoặc sáng sớm. Tình trạng ho có thể kèm theo khạc đờm, nhưng đờm thường ít và dính. Trẻ ho với tần suất tăng lên khi tiếp xúc với khói bụi, thời tiết thay đổi hoặc sau khi vận động. Dấu hiệu nặng cha mẹ cần chú ý như ho liên tục, không dứt, kèm theo khó thở nhiều.
• Cảm giác tức ngực, khó chịu: Trẻ có thể ôm ngực, kêu đau hoặc tức ngực. Biểu hiện là sự khó chịu, quấy khóc ở trẻ nhỏ do không thể diễn đạt cơn khó thở. Dấu hiệu nặng là khi trẻ trở lên lờ đờ, mệt lả do thiếu oxy.
• Triệu chứng toàn thân khác: Môi và đầu ngón tay có thể tím tái nếu thiếu oxy nghiêm trọng. Trẻ có thể bứt rứt, lo lắng hoặc ngược lại là lờ đờ, ít phản ứng. Ở một số trẻ có thể xuất hiện thêm triệu chứng sốt nhẹ nếu cơn hen khởi phát do nhiễm trùng đường hô hấp.

Chẩn đoán hen phế quản cấp ở trẻ nhỏ

Việc chẩn đoán hen phế quản cấp ở trẻ nhỏ đòi hỏi bác sĩ sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để đánh giá mức độ tắc nghẽn đường thở, xác định nguyên nhân và loại trừ các bệnh lý hô hấp khác. Dưới đây là những phương pháp phổ biến được chuyên gia y tế sử dụng.

1. Hô hấp ký

Hô hấp ký là phương pháp quan trọng để đo chức năng thông khí phổi, giúp đánh giá mức độ hẹp đường thở do hen. Phương pháp được thực hiện bằng cách cho trẻ thổi vào một thiết bị đo chuyên dụng để xác định dung tích phổi và lưu lượng khí thở ra. Thử nghiệm có thể được lặp lại sau khi sử dụng thuốc giãn phế quản để đánh giá khả năng hồi phục của phế quản.

Sau khi thực hiện hô hấp ký, nếu có sự tắc nghẽn đường thở và tình trạng này cải thiện sau khi dùng thuốc giãn phế quản, trẻ có thể bị hen phế quản.

Hô hấp ký thường được áp dụng cho trẻ từ 5-6 tuổi trở lên, vì trẻ nhỏ hơn có thể chưa phối hợp tốt khi thực hiện.

2. Đo nồng độ oxi máu

Mức độ oxy trong máu phản ánh tình trạng cung cấp oxy của phổi và mức độ nghiêm trọng của cơn hen. Đo nồng độ oxi máu được thực hiện bằng cách dùng máy đo SpO2 kẹp vào đầu ngón tay để đo nhanh độ bão hòa oxy trong máu. Trong trường hợp nặng, có thể xét nghiệm khí máu động mạch để đánh giá chi tiết hơn.

Sau khi đo nồng độ oxi máu nếu kết quả SpO2 từ 95-100% là bình thường; SpO2 từ 91-94% cảnh báo giảm oxy nhẹ; SpO2 dưới 90% là tình trạng nguy hiểm, cần can thiệp y tế ngay.

Đo oxy máu là phương pháp đơn giản, không xâm lấn và thường được thực hiện ngay khi trẻ có dấu hiệu khó thở.

3. Test dị nguyên trên da

Vì hen phế quản ở trẻ em thường liên quan đến dị ứng, bác sĩ có thể chỉ định test dị nguyên để xác định tác nhân kích thích gây bệnh. Test dị nguyên được thực hiện khi một lượng nhỏ dị nguyên (mạt bụi nhà, lông động vật, phấn hoa, thực phẩm…) được nhỏ lên da và tạo vết xước nhỏ, sau đó bác sĩ sẽ quan sát phản ứng da sau 15-20 phút. Nếu da đỏ, sưng hoặc nổi mẩn tại vị trí test, trẻ có thể bị dị ứng với tác nhân đó.

Test dị nguyên giúp xác định yếu tố kích thích hen nhưng không phải là phương pháp chẩn đoán trực tiếp hen phế quản.

4. Chụp X-quang phổi

Mặc dù X-quang phổi không thể chẩn đoán trực tiếp hen phế quản, nhưng giúp loại trừ các bệnh lý hô hấp khác như viêm phổi, lao phổi, dị tật đường thở. Trẻ được chụp X-quang lồng ngực để kiểm tra tình trạng phổi và đường thở. Sau chụp X-quang phổi có thể cho ra kết quả lồng ngực căng giãn quá mức do ứ khí. Không có dấu hiệu tổn thương phổi đặc trưng như viêm phổi hoặc tràn dịch.

X-quang phổi thường được chỉ định khi trẻ có triệu chứng nặng hoặc nghi ngờ các bệnh lý khác.

Cách xử trí cơn hen phế quản cấp ở trẻ em

Khi trẻ lên cơn hen phế quản cấp, cha mẹ cần bình tĩnh và xử trí đúng cách để giúp trẻ giảm khó thở, đồng thời ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từ chuyên gia y tế. (2)

• Đưa trẻ ra khỏi môi trường kích thích: Nhanh chóng đưa trẻ đến nơi thoáng khí, tránh khói bụi, lông động vật, phấn hoa hoặc hóa chất có thể kích thích đường thở. Mở cửa sổ hoặc bật quạt nhẹ để không khí lưu thông tốt hơn. Giữ trẻ ở tư thế ngồi thẳng, không nằm xuống để giúp thở dễ hơn.
• Nếu trẻ đã được chẩn đoán hen phế quản và có thuốc cắt cơn, hãy sử dụng thuốc giãn phế quản theo chỉ định, thuốc sử dụng trường hợp này có thể là: Thuốc giãn phế quản dạng xịt/hít (Salbutamol, Ventolin, Berodual…), dùng máy khí dung nếu có,… Đối với trẻ nhỏ hoặc cơn hen nặng, sử dụng khí dung với thuốc giãn phế quản giúp thuốc đi sâu vào phổi hơn. Nếu trẻ không đáp ứng sau 2 lần xịt thuốc hoặc có dấu hiệu nặng, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay.
• Kiểm tra dấu hiệu nguy hiểm: Nếu trẻ có bất kỳ triệu chứng nào sau đây, cần đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức: Khó thở nặng, tím tái môi, đầu ngón tay; không thể nói chuyện do khó thở, thở rất nhanh hoặc rất chậm, dấu hiệu suy hô hấp, không đáp ứng với thuốc giãn phế quản sau 2 lần sử dụng. Cha mẹ cần gọi cấp cứu ngay lập tức nếu trẻ có dấu hiệu nguy kịch.
• Đưa trẻ đến bệnh viện khi cần thiết: Nếu cơn hen không cải thiện hoặc xuất hiện dấu hiệu nặng, trẻ cần được bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời. Bác sĩ có thể dùng oxy hỗ trợ thở, tiêm hoặc truyền thuốc giãn phế quản mạnh hơn và theo dõi sát tình trạng hô hấp để ngăn ngừa suy hô hấp.
• Phòng ngừa cơn hen tái phát: Cha mẹ cần luôn mang theo thuốc dự phòng khi trẻ đi ra ngoài. Tránh tiếp xúc với tác nhân kích thích (bụi, khói, phấn hoa, lông động vật). Điều trị dự phòng theo hướng dẫn của bác sĩ nếu trẻ bị hen mãn tính và tiêm phòng đầy đủ để ngăn ngừa nhiễm trùng đường hô hấp.

Biến chứng hen phế quản cấp tính ở trẻ em

Hen phế quản cấp ở trẻ nếu không được kiểm soát tốt có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Dưới đây là những biến chứng thường gặp mà cha mẹ cần lưu ý.

1. Suy hô hấp cấp

Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất là suy hô hấp cấp, xảy ra khi đường thở bị co thắt nghiêm trọng, khiến phổi không thể trao đổi oxy hiệu quả. Trẻ có thể thở rất nhanh hoặc rất chậm, lồng ngực rút lõm mạnh, môi và đầu ngón tay tím tái do thiếu oxy.

Trong trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể lờ đờ, ít phản ứng, thậm chí rơi vào trạng thái lơ mơ hoặc hôn mê. Khi phát hiện những dấu hiệu này, cha mẹ cần ngay lập tức sử dụng thuốc giãn phế quản theo hướng dẫn của bác sĩ. Nếu sau hai lần xịt thuốc mà tình trạng không cải thiện hoặc có dấu hiệu tím tái, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức để được cấp cứu bằng oxy và các biện pháp hỗ trợ hô hấp.

2. Xẹp phổi

Khi đường thở bị co thắt quá mức hoặc tắc nghẽn bởi đờm, khiến một phần hoặc toàn bộ phổi bị xẹp. Trẻ sẽ cảm thấy khó thở nhiều, thở nông, có thể kèm theo đau ngực. Đáng lo ngại là tình trạng này không cải thiện dù đã sử dụng thuốc giãn phế quản. Chụp X-quang phổi sẽ giúp bác sĩ xác định khu vực phổi bị xẹp, từ đó có biện pháp điều trị phù hợp.

3. Tràn khí màng phổi

Tràn khí màng phổi cũng là một biến chứng nguy hiểm của hen phế quản cấp. Khi phổi bị tổn thương, khí có thể rò rỉ vào khoang màng phổi, gây áp lực lên phổi và làm trẻ khó thở đột ngột, kèm theo đau ngực dữ dội. Nếu tràn khí nhiều, trẻ có thể rơi vào tình trạng suy hô hấp nguy hiểm. Trong trường hợp này, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để chọc hút khí và giải phóng áp lực cho phổi.

4. Nhiễm trùng hô hấp nặng

Không chỉ ảnh hưởng đến chức năng hô hấp, hen phế quản cấp còn làm tăng nguy cơ nhiễm trùng hô hấp nặng như viêm phế quản hoặc viêm phổi. Trẻ có thể bị sốt cao, ho nhiều, đờm đặc có màu vàng hoặc xanh, khó thở tăng dần và có thể kèm theo đau ngực. Những triệu chứng này không chỉ làm trẻ mệt mỏi, quấy khóc mà còn ảnh hưởng đến quá trình ăn uống và sinh hoạt hàng ngày.

Khi thấy trẻ có biểu hiện nhiễm trùng, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời bằng kháng sinh nếu cần thiết.

5. Biến chứng khi dùng thuốc sai cách

Việc dùng thuốc sai cách cũng có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng. Nhiều bậc phụ huynh có thói quen lạm dụng thuốc giãn phế quản như Salbutamol hoặc Ventolin, khiến trẻ gặp tác dụng phụ như tim đập nhanh, run tay. Một số trường hợp khác, trẻ được sử dụng corticoid kéo dài mà không theo chỉ định, gây suy giảm sức đề kháng và ảnh hưởng đến sự phát triển.

Ngoài ra, nếu không súc miệng sau khi dùng corticoid dạng hít, trẻ có thể bị nhiễm nấm miệng. Vì vậy, cha mẹ cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị, theo dõi tác dụng phụ của thuốc và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần điều chỉnh.

Chăm sóc trẻ bị hen phế quản cấp tính

Hen phế quản cấp tính là một tình trạng nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ nếu không được xử lý và chăm sóc đúng cách. Việc chăm sóc trẻ mắc bệnh không chỉ dừng lại ở việc xử trí cơn hen khi xảy ra mà còn cần một kế hoạch dài hạn để kiểm soát bệnh, ngăn ngừa tái phát và giúp trẻ có chất lượng sống tốt hơn.

• Xử trí cơn hen tại nhà: Khi trẻ lên cơn hen cấp, cha mẹ cần bình tĩnh và hỗ trợ trẻ một cách nhanh chóng, đúng cách. Hãy đưa trẻ ra khỏi môi trường có tác nhân kích thích như khói thuốc, bụi bẩn, lông động vật hoặc hóa chất. Trẻ nên được đặt ở tư thế ngồi thẳng để dễ thở hơn. Nếu trẻ đã được bác sĩ kê đơn thuốc giãn phế quản dạng hít hoặc xịt, hãy sử dụng theo đúng chỉ dẫn. Sau khi dùng thuốc, cha mẹ cần theo dõi tình trạng hô hấp của trẻ trong khoảng 15-20 phút. Nếu trẻ không có dấu hiệu cải thiện hoặc xuất hiện các biểu hiện nghiêm trọng như tím tái môi, lồng ngực co rút mạnh, cần đưa ngay đến bệnh viện để được cấp cứu kịp thời.
• Sử dụng thuốc đúng cách, tuân thủ phác đồ điều trị: Nhiều trẻ bị hen phế quản cần sử dụng thuốc dự phòng dài hạn để kiểm soát, ngăn ngừa cơn hen tái phát. Việc dùng thuốc đúng liều lượng và đúng thời gian theo chỉ định của bác sĩ là rất quan trọng. Thuốc giãn phế quản dạng xịt hoặc hít cần được sử dụng đúng kỹ thuật để đạt hiệu quả tối đa. Nếu trẻ được chỉ định dùng corticoid dạng hít, cha mẹ cần hướng dẫn trẻ súc miệng sau mỗi lần sử dụng để tránh tác dụng phụ như nhiễm nấm miệng.
• Theo dõi sức khỏe và tái khám định kỳ: Hen phế quản là một bệnh lý mạn tính, cần được theo dõi sát sao để đánh giá tình trạng bệnh và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp. Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt nếu trẻ có dấu hiệu hen không kiểm soát tốt, lên cơn hen thường xuyên hoặc phản ứng kém với thuốc điều trị. Ngoài ra, cần ghi lại các yếu tố có thể kích hoạt cơn hen để giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng bệnh và có biện pháp phòng ngừa phù hợp.
• Hướng dẫn trẻ nhận biết dấu hiệu và xử trí cơn hen: Đối với trẻ lớn, việc giúp trẻ nhận biết sớm dấu hiệu khởi phát của cơn hen sẽ giúp trẻ chủ động hơn trong việc kiểm soát bệnh. Trẻ cần hiểu khi nào nên sử dụng thuốc, khi nào cần nhờ người lớn hỗ trợ và khi nào phải đến bệnh viện. Ngoài ra, cha mẹ, giáo viên và những người chăm sóc trẻ cũng cần được hướng dẫn về cách xử trí cơn hen để có thể hỗ trợ trẻ kịp thời khi cần thiết.

Phòng ngừa hen phế quản cấp tính ở trẻ em

Hen phế quản là một bệnh mạn tính có thể tái phát nhiều lần nếu không được kiểm soát tốt. Tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng cha mẹ có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa để giúp trẻ hạn chế cơn hen cấp, cải thiện chất lượng cuộc sống và phát triển khỏe mạnh.

• Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây kích ứng: Các yếu tố kích thích như khói bụi, lông động vật, phấn hoa, thời tiết thay đổi đột ngột, thực phẩm gây dị ứng… đều có thể khiến trẻ dễ lên cơn hen. Để giảm nguy cơ, cha mẹ cần giữ môi trường sống của trẻ sạch sẽ, thường xuyên lau dọn nhà cửa, đặc biệt là chăn ga, gối đệm – nơi có thể tích tụ bụi và mạt nhà. Nếu trong nhà có nuôi thú cưng, nên hạn chế để trẻ tiếp xúc trực tiếp với lông động vật. Ngoài ra, cần tránh sử dụng các loại hóa chất có mùi nồng như nước hoa, xịt phòng hoặc nhang vì có thể làm kích thích đường hô hấp của trẻ.
• Giữ ấm cho trẻ, tránh thay đổi thời tiết đột ngột: Thời tiết lạnh hoặc thay đổi đột ngột là một trong những nguyên nhân phổ biến gây khởi phát cơn hen. Vì vậy, vào những ngày trời lạnh, cha mẹ cần giữ ấm cho trẻ, đặc biệt là vùng cổ, ngực và mũi họng. Khi trẻ ra ngoài, nên đeo khẩu trang để tránh hít phải bụi bẩn và khí lạnh. Nếu trẻ có cơ địa nhạy cảm, hạn chế để trẻ tiếp xúc với không khí quá khô, thay vào đó có thể sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng để duy trì độ ẩm ổn định.
• Dinh dưỡng hợp lý giúp tăng cường hệ miễn dịch: Chế độ ăn uống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh hen. Trẻ cần được bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất để tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây viêm đường hô hấp. Những thực phẩm tốt cho trẻ bị hen bao gồm rau xanh, trái cây tươi, cá hồi, cá thu (giàu omega-3), sữa và các loại hạt. Ngược lại, cần hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ và các loại thực phẩm dễ gây dị ứng như đậu phộng, hải sản hoặc trứng (nếu trẻ có cơ địa dị ứng).
• Tiêm phòng đầy đủ để ngăn ngừa nhiễm trùng hô hấp: Trẻ bị hen phế quản rất dễ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp như viêm phế quản, viêm phổi, cúm… Đây là những yếu tố có thể làm cơn hen trở nên nghiêm trọng hơn. Vì vậy, cha mẹ cần đảm bảo trẻ được tiêm phòng đầy đủ theo lịch, bao gồm vắc-xin phòng cúm, vắc-xin phế cầu và vắc-xin ho gà – những bệnh lý có thể làm tăng nguy cơ khởi phát cơn hen.
• Rèn luyện thể chất phù hợp: Tập luyện thể dục thể thao có thể giúp tăng cường sức khỏe hô hấp, nhưng với trẻ bị hen, cần lựa chọn những môn thể thao phù hợp để tránh gây gắng sức quá mức. Bơi lội, đi bộ hoặc yoga là những hoạt động có lợi cho trẻ bị hen, giúp cải thiện chức năng phổi mà không gây kích thích cơn hen. Tuy nhiên, trước khi cho trẻ tham gia bất kỳ hoạt động thể chất nào, cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn. Nếu trẻ có tiền sử lên cơn hen khi vận động, có thể cần sử dụng thuốc giãn phế quản dự phòng trước khi tập luyện theo chỉ định.

Câu hỏi liên quan

1. Hen phế quản cấp ở trẻ có nguy hiểm không?

Có, hen phế quản cấp ở trẻ em là một tình trạng nguy hiểm, có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được xử trí kịp thời. Khi cơn hen cấp xảy ra, đường thở của trẻ bị co thắt mạnh, gây khó khăn trong việc hít thở, dẫn đến thiếu oxy. Nếu không kiểm soát tốt, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

2. Điều trị hen phế quản cấp cho trẻ ở đâu đáng tin cậy?

Khi trẻ bị hen phế quản cấp, việc lựa chọn cơ sở y tế uy tín để thăm khám và điều trị đóng vai trò rất quan trọng. Một trong những địa chỉ được nhiều bậc phụ huynh tin tưởng là BVĐK Tâm Anh, bởi đây là bệnh viện hội tụ:

• Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm: Tâm Anh là nơi quy tụ nhiều bác sĩ chuyên khoa hô hấp nhi giỏi, có nhiều năm kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị hen phế quản. Trẻ sẽ được thăm khám kỹ lưỡng, tư vấn phác đồ điều trị phù hợp nhằm kiểm soát bệnh hiệu quả, hạn chế tối đa nguy cơ tái phát.
• Trang thiết bị hiện đại: Bệnh viện được trang bị hệ thống máy đo hô hấp ký, đo oxy máu, xét nghiệm dị ứng, X-quang phổi giúp chẩn đoán chính xác mức độ bệnh, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp cho từng trường hợp.
• Phác đồ điều trị cá nhân hóa: Mỗi trẻ sẽ có một phác đồ điều trị riêng, dựa trên tình trạng bệnh lý, mức độ hen và đáp ứng với thuốc. Bệnh viện Tâm Anh áp dụng các phương pháp điều trị tiên tiến, giúp kiểm soát cơn hen cấp nhanh chóng và hạn chế biến chứng về lâu dài.
• Dịch vụ chăm sóc toàn diện: Không chỉ điều trị triệu chứng, bệnh viện còn cung cấp dịch vụ tư vấn dinh dưỡng, hướng dẫn chăm sóc trẻ tại nhà, giáo dục kiểm soát hen, giúp phụ huynh có kiến thức đầy đủ để đồng hành cùng con trong quá trình điều trị.

Nếu con bạn thường xuyên bị ho, khò khè, khó thở hoặc có dấu hiệu lên cơn hen phế quản, đừng chủ quan! Hãy đưa trẻ đến BVĐK Tâm Anh để được các chuyên gia hô hấp hàng đầu thăm khám, chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả, cha mẹ có thể đặt lịch trước qua phương thức:

Hen phế quản cấp ở trẻ em là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Việc nhận biết các nguyên nhân, triệu chứng và cách xử trí kịp thời sẽ giúp hạn chế tối đa biến chứng, bảo vệ sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ.