Glocom hay còn gọi là tăng nhãn áp, tồn tại với nhiều dạng bệnh khác nhau. Trong đó, glocom thứ phát chiếm tỷ lệ ít trên tổng số ca bệnh. Ước tính tỷ lệ người mắc bệnh trên thế giới chiếm khoảng 2,7 triệu người [1], nhưng không xác định rõ số người đã bị mù lòa do biến chứng bệnh. Các chuyên gia, bác sĩ nhận định, glocom thứ phát là bệnh lý nguy hiểm, cần được phát hiện và điều trị sớm để tránh biến chứng nặng.
Glocom thứ phát (Secondary glaucoma) là di chứng của các bệnh mắt khác hoặc bệnh toàn thân khi hệ thống dẫn lưu thủy dịch của nhãn cầu bị tổn thương. Áp lực trong mắt tăng cao, cũng gây tổn thương dây thần kinh thị giác, dẫn đến mất dần thị lực, thậm chí mù lòa. Bệnh glocom thứ phát chia thành 2 loại: Glocom thứ phát góc đóng và glocom thứ phát góc mở, bệnh có thể xảy ra ở một hoặc cả hai mắt.
Có nhiều nguyên nhân gây bệnh glocom thứ phát, tuy nhiên các nguyên nhân chính và yếu tố nguy cơ gây bệnh thường bao gồm:
Viêm màng bồ đào là tình trạng sưng và viêm màng bồ đào, lớp giữa của mắt. Trong đó, màng bồ đào có cấu trúc dạng lưới mạch cung cấp phần lớn lượng máu cho võng mạc. Áp lực mắt tăng lên khi bị viêm màng bồ đào, nguyên nhân có thể do viêm nhiễm gây dính, tắc nghẽn các vị trí trên đường lưu thông thủy dịch hoặc sử dụng thuốc (steroid) trong điều trị.
Các tế bào hồng cầu thoái hóa có thể làm tắc nghẽn mạng lưới bè củng giác mạc ở góc tiền phòng và có thể làm tăng áp lực nội nhãn thứ phát. Hơn nữa, nếu xuất huyết là kết quả của một chấn thương nặng, ví dụ như tổn thương lưới bè xương và góc của tiền phòng, việc lành vết thương sau đó bằng xơ hóa có thể gây ra một loại tăng áp lực nội nhãn thứ phát nghiêm trọng (sau chấn thương).
Bệnh tăng nhãn áp tân mạch là do sự hình thành bất thường của các mạch máu mới trên mống mắt và trên các kênh dẫn lưu của mắt. Bệnh không tự xảy ra mà thường đi kèm với các bệnh khác, điển hình là bệnh tiểu đường. Các mạch máu mới xuất hiện, ngăn chặn chất lỏng của mắt thoát ra ngoài qua mạng lưới bè và làm tăng áp lực trong mắt.
Một chất bong tróc giống như gàu bong ra khỏi lớp ngoài của thủy tinh thể. Lâu ngày, chất bong tróc tích tụ lại ở góc giữa giác mạc và mống mắt gây tắc nghẽn góc thoát nước, khiến áp lực trong mắt tăng lên. Đây là một dạng bệnh tăng nhãn áp nguyên phát.
Sự xuất hiện của các khối u nội nhãn như: khối u màng bồ đào và võng mạc… cũng là nguyên nhân gây bệnh glocom thứ phát. Những bệnh nhân mắc u ác tính mống mắt dạng lưới trabecular, u lympho mống mắt, u ác tính màng đệm và u tủy biểu mô… kích thước khối u sẽ tăng theo thời gian và gây tắc nghẽn dòng chảy thủy dịch.
Chấn thương ở mắt có thể gây ra bệnh glocom thứ phát góc mở. Bệnh có thể xảy ra ngay sau khi mắt bị chấn thương hoặc phát triển nhiều năm sau đó. Các chấn thương bao gồm: Chấn thương cùn đụng giập, vết thương xuyên qua mắt… Nhận biết sớm chấn thương để xác định rõ nguyên nhân gây bệnh là việc quan trọng để ngăn ngừa mất thị lực.
Trong một số trường hợp, phẫu thuật đục thủy tinh thể, đặc biệt ở trẻ bẩm sinh cũng được xác định là yếu tố nguy cơ gây bệnh glocom thứ phát. Trong đó, đục thủy tinh thể là một bệnh về mắt, được xác định bằng hiện tượng mờ đục dần dần ở thủy tinh thể. Việc phẫu thuật thay thế thủy tinh thể nhân tạo sẽ giúp người bệnh có tầm nhìn rõ nét. Tuy nhiên, nguy cơ phát triển bệnh glocom thứ phát ở trẻ em tăng lên do phẫu thuật có rủi ro viêm ở góc tiền phòng.
Các phẫu thuật về giác mạc, võng mạc, thủy tinh thể cũng có thể gây tình trạng phản ứng và nguy cơ viêm ở góc tiền phòng gây ảnh hưởng đến dòng chảy thủy dịch. Viêm nhiễm tăng cao có thể gây tắc nghẽn, ứ đọng thủy dịch, làm tăng áp lực trong mắt
Nhiễm trùng Herpes Simplex có thể gây viêm giác mạc gây cộm, chảy nước mắt, sợ ánh sáng và cương tụ kết mạc. Loại viêm này ảnh hưởng đến bề mặt giác mạc, lớp đệm giác mạc, nội mô, góc tiền phòng và mống mắt. Viêm giác mạc do Herpes Simplex là một trong những nguyên nhân chính gây mù lòa trên toàn thế giới.
Việc sử dụng lâu dài corticosteroid tại chỗ và toàn thân có thể dẫn đến tăng áp lực nội nhãn, nguyên nhân gây glocom thứ phát. Để ngăn chặn và giảm nguy cơ tăng nhãn áp cần kiểm soát việc sử dụng corticosteroid.
Người mắc bệnh glôcôm thứ phát, giai đoạn đầu thường không có các biểu hiện rõ ràng. Nhưng càng về sau triệu chứng bệnh càng rõ, cụ thể như sau:
>> Đọc thêm về: Bệnh glocom góc mở
Phương pháp chẩn đoán bệnh Glocom thứ phát được thực hiện như sau:
Các phương pháp điều trị glocom thứ phát thường bao gồm: Sử dụng thuốc, liệu pháp laser, điều trị phẫu thuật [2].
>> Tham khảo thêm về: Bệnh glocom có chữa được không?
Thuốc co đồng tử thuộc nhóm cholinergic thường được sử dụng trong điều trị và quản lý tất cả các loại bệnh tăng nhãn áp. Thuốc có tác dụng kích thích sự co bóp của đồng tử khiến mống mắt bị kéo ra khỏi mạng lưới phân tử. Điều này giúp ích cho quá trình thoát nước của thủy dịch trở nên dễ dàng, đồng thời làm giảm nhãn áp. Thuốc còn có tác dụng làm giảm sự giải phóng sắc tố trong điều trị bệnh tăng nhãn áp sắc tố.
Thuốc ức chế sản xuất thủy dịch bao gồm: thuốc chẹn beta, chất chủ vận alpha và chất ức chế anhydrase carbonic. Thuốc hiệu quả trong điều trị điều trị corticosteroid, uveitic, aphakic, pseudophakic và bệnh tăng nhãn áp sau chấn thương.
Thuốc ức chế miễn dịch đôi khi kết hợp cùng corticosteroid ứng dụng trong điều trị bệnh tăng nhãn áp viêm màng bồ đào. Ngoài ra, với những bệnh tăng nhãn áp do viêm, bác sĩ có thể điều trị bằng cách sử dụng thuốc liệt thể mi
Phẫu thuật cắt mống mắt ngoại biên và tạo hình trabeculoplasty bằng laser là những thủ thuật phổ biến trong điều trị bệnh glocom thứ phát. Cả hai phương pháp đều giúp tạo ra các kênh thoát nước để thủy dịch chảy ra ngoài và giúp làm giảm áp lực cho mắt.
Phẫu thuật cắt mống mắt ngoại biên bằng laser có hiệu quả cao trong điều trị bệnh tăng nhãn áp sắc tố. Còn tạo hình trabeculoplasty bằng laser Argon có hiệu quả trong việc kiểm soát bệnh tăng nhãn áp do corticosteroid và sắc tố. Đối với bệnh tăng nhãn áp màng bồ đào, điều trị bằng phẫu thuật tạo hình trabeculoplasty laser chọn lọc có ít tác dụng phụ và tỷ lệ thành công cao.
Người mắc bệnh glocom thứ phát trong trường hợp điều trị bằng thuốc không thành công hoặc không phù hợp. Điều trị phẫu thuật sẽ là lựa chọn lúc này. Một số phẫu thuật được thực hiện nhằm tạo ra kênh thoát nước mới để thủy dịch chảy ra khỏi mắt.
Để đặt lịch khám bệnh với chuyên gia, bác sĩ nhãn khoa tại Trung tâm Mắt Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hoặc cần tư vấn các vấn đề liên quan đến bệnh glocom hay các bệnh lý về mắt khác, quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Glocom thứ phát là bệnh lý nguy hiểm, nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể dẫn đến mù lòa. Theo đó, mỗi chúng ta nên có biện pháp phòng ngừa và thường xuyên thăm khám mắt định kỳ tại bệnh viện để giảm nguy cơ mắc bệnh và tránh những biến chứng về mắt sau này.
