Với người mắc ung thư, đặc biệt ở giai đoạn cuối, cơn đau thường kéo dài và ảnh hưởng đến thể chất cũng như tinh thần. Bài viết dưới đây của thạc sĩ bác sĩ Nguyễn Tiến Sỹ, Khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa Khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ giới thiệu một số phương pháp giảm đau cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối giúp mang lại cảm giác dễ chịu và sống nhẹ nhàng hơn.
Đau thân thể là cảm giác đau nhức xuất hiện ở các vùng như da, cơ, khớp hoặc xương. Người bệnh thường cảm thấy đau nhói bất chợt hoặc âm ỉ kéo dài với nhiều mức độ khác nhau. Tình trạng này thường xảy ra khi khối u lan rộng, xâm lấn vào các mô xung quanh và gây viêm. Khi ung thư phá hủy xương cũ và kích thích tạo xương mới, quá trình này cũng kích hoạt các dây thần kinh cảm nhận đau, đặc biệt ở những vùng như màng xương – nơi có nhiều dây thần kinh. Một trong những biểu hiện điển hình là đau nhức xương do ung thư di căn.
Ngoài ra, các chất do tế bào ung thư tiết ra cũng khiến vùng tổn thương nhạy cảm hơn, làm cho cơn đau trở nên dữ dội hơn.
Đau nội tạng là tình trạng đau xuất phát từ các cơ quan bên trong cơ thể như phổi, gan hay dạ dày, thường do ung thư gây tổn thương. Người bệnh khó xác định chính xác vị trí hoặc mô tả rõ ràng cảm giác đau. Ở giai đoạn cuối, cơn đau thường xuất hiện khi khối u chèn ép hoặc gây căng giãn, tắc nghẽn các cơ quan trong lồng ngực hay bụng. (1)
Cảm giác đau thường sâu bên trong, âm ỉ hoặc quặn thắt, đôi khi lan ra vùng da gần đó. Điều này xảy ra do các dây thần kinh ở nội tạng và da có chung đường dẫn truyền, khiến người bệnh cảm thấy đau ở nơi khác với vị trí tổn thương thực sự, ví dụ như đau vai khi cơ hoành bị kích thích.
Đau thần kinh ở người ung thư giai đoạn cuối xảy ra khi khối u xâm lấn hoặc ảnh hưởng đến các dây thần kinh, hoặc do biến chứng từ điều trị. Khi dây thần kinh bị tổn thương, chúng có thể gửi tín hiệu đau sai lệch, khiến người bệnh cảm thấy đau nhức, bỏng rát, tê hoặc như bị điện giật, dù không có tác động gì rõ ràng. Tình trạng này thường xảy ra khi ung thư lan đến những vùng chứa nhiều dây thần kinh như cột sống, vùng xương cụt, nách hay bẹn,…
Việc dùng thuốc là phương pháp phổ biến để giúp người bệnh bớt đau. Thuốc có thể được dùng bằng nhiều cách như uống, tiêm, truyền dịch hoặc dán lên da.
Phẫu thuật ung thư giai đoạn cuối tuy không thể loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư, nhưng hỗ trợ điều trị và giảm nhẹ triệu chứng cho người bệnh. Việc can thiệp phẫu thuật có thể giúp lấy bớt phần khối u ra khỏi những vùng bị ảnh hưởng, từ đó giảm áp lực lên các cơ quan hoặc dây thần kinh, giúp làm dịu cơn đau và cải thiện khả năng hoạt động của cơ thể.
Ngoài ra, bác sĩ có thể thực hiện các thủ thuật nhỏ để làm giảm sự tắc nghẽn trong cơ thể, chẳng hạn như đặt ống dẫn, cắt đường truyền thần kinh hoặc tạo đường thoát cho chất thải ra ngoài cơ thể (như làm hậu môn nhân tạo, mở thận ra da, mở bàng quang ra da) giúp người bệnh dễ chịu hơn trong quá trình chăm sóc giảm nhẹ.
Xạ trị sử dụng tia phóng xạ chiếu trực tiếp vào khối u nhằm tiêu diệt tế bào ung thư, giúp làm chậm quá trình phát triển và lan rộng của bệnh. Phương pháp này có thể làm nhỏ khối u, giảm đau, hạn chế chảy máu và cải thiện nhiều triệu chứng khó chịu, đặc biệt hiệu quả khi ung thư đã lan đến xương hoặc gây loét, đau dữ dội. (3)
Tuy nhiên xạ trị cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ, nhưng thường ở mức độ nhẹ. Người bệnh có thể cảm thấy mệt, buồn nôn, tiêu chảy hay khó chịu ở vùng da được chiếu xạ và đôi khi cảm giác đau có thể tăng lên trong vài ngày đầu sau điều trị.
Trong số ít trường hợp, nếu xạ trị gần tủy xương, người bệnh có thể giảm nhẹ các tế bào máu bạch cầu hoặc tiểu cầu. Về lâu dài, những ảnh hưởng nghiêm trọng như xơ hóa mô, suy tủy cục bộ hay gãy xương do yếu xương có thể xảy ra nếu xạ trị lặp lại nhiều lần hoặc với liều cao.
Trong điều trị giảm đau, bác sĩ thường sử dụng phác đồ liều thấp, liệu trình ngắn, nên phần lớn người bệnh có thể dung nạp tốt, chất lượng sống được cải thiện hơn sau điều trị.
Khi bị đau, người bệnh thường ngại vận động, lâu dần khiến cơ yếu và khớp cứng, làm đau càng nặng hơn khi cử động. Tập thể dục nhẹ nhàng theo sự hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu có thể giúp thư giãn cơ, tăng khả năng vận động và kích thích cơ thể tạo ra endorphin – loại hormone giúp giảm đau tự nhiên.
Thiền giúp người bệnh thư giãn, kiểm soát nhịp thở, giảm lo âu – những yếu tố có thể làm trầm trọng cảm giác đau.. Khi thiền đều đặn, người bệnh dễ tập trung hơn, cảm nhận rõ cơ thể mình và cảm thấy chủ động hơn trong việc đối phó với cơn đau. (4)
Nhiều nghiên cứu cho thấy thiền chánh niệm có thể giúp giảm cảm giác đau, cải thiện giấc ngủ, tâm trạng và chất lượng sống, đặc biệt ở người bệnh K giai đoạn cuối. Dù không thay thế các phương pháp điều trị khác nhưng thiền hỗ trợ hiệu quả, ít tác dụng phụ, dễ thực hiện và có thể tập tại nhà với sự hướng dẫn từ chuyên gia.
Liệu pháp massage nhẹ nhàng có thể giúp người bệnh thư giãn, cải thiện tâm trạng và hỗ trợ giảm đau. Khi thực hiện, cần chọn bác sĩ trị liệu có kinh nghiệm để điều chỉnh lực phù hợp và tránh các vùng có khối u.
Châm cứu có thể giúp giảm đau nhờ kích thích cơ thể sản xuất endorphin – chất giảm đau tự nhiên. Phương pháp này dùng những kim rất nhỏ đặt nhẹ nhàng dưới da nên hầu như không gây đau. Thông thường, châm cứu an toàn và ít khi xảy ra tác dụng phụ. Tuy nhiên, nếu bạn đang hóa trị hoặc có các vấn đề như phù bạch huyết, cần cẩn thận và tránh châm cứu ở những vùng bị tổn thương. Trước khi áp dụng, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để đảm bảo phù hợp với tình trạng sức khỏe.
Trong quá trình sống chung với ung thư, người bệnh dễ rơi vào trạng thái lo lắng, buồn bã. Đây là điều thường xảy ra khi phải đối mặt với bệnh tật kéo dài. Sự đồng hành của người thân, bác sĩ, chuyên gia tâm lý và cộng đồng sẽ giúp người bệnh cảm thấy được chia sẻ, có thêm sức mạnh tinh thần để vượt qua khó khăn.
Ngoài việc điều trị y tế, người bệnh cũng có thể gặp khó khăn về tài chính, không có người chăm sóc hoặc cảm thấy cô đơn. Những vấn đề này cũng quan trọng và cần được quan tâm. Sự hỗ trợ từ nhân viên xã hội, các tổ chức hoặc cộng đồng có thể giúp người bệnh vượt qua những rào cản trong cuộc sống.
Khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là một trong những trung tâm điều trị ung thư tiên tiến, được xây dựng và phát triển theo tiêu chuẩn quốc tế. Với phương châm mang đến dịch vụ chăm sóc sức khỏe tối ưu, khoa áp dụng mô hình điều trị đa mô thức kết hợp với phác đồ cá thể hóa, giúp tối ưu hóa hiệu quả điều trị cho người bệnh.
Bệnh viện quy tụ đội ngũ y bác sĩ giàu chuyên môn và sở hữu hệ thống trang thiết bị hiện đại, luôn sẵn sàng hỗ trợ người bệnh tiếp cận các phương pháp tiên tiến nhất bao gồm hóa trị, điều trị đích, liệu pháp miễn dịch.
Đặc biệt, đối với ung thư giai đoạn muộn, cần chú trọng điều trị đau và chăm sóc giảm nhẹ nhằm nâng cao chất lượng sống, giúp người bệnh vượt qua giai đoạn khó khăn này.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về những cách giảm đau cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối. Kết hợp giữa dùng thuốc, chăm sóc tinh thần và các phương pháp hỗ trợ khác có thể giúp người bệnh bớt đau đớn, cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải tình trạng này, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và xây dựng kế hoạch giảm đau phù hợp, an toàn và hiệu quả nhất.
