6 phương pháp điều trị cholesterol cao giúp ổn định sức khỏe

Cholesterol cao là tiền căn gây nên các bệnh lý nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tăng huyết áp, suy giảm chức năng gan… Vậy có những biện pháp nào giúp điều trị cholesterol cao an toàn và hiệu quả? ThS.BS.CKII Nguyễn Lê My, bác sĩ Nội Tim mạch Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 sẽ hướng dẫn bạn đọc chi tiết những cách giúp đưa cholesterol trong máu về mức phù hợp và duy trì chỉ số này ổn định.

Chỉ số cholesterol bao nhiêu được xem là cao?

Cholesterol là chất béo (lipid) được tìm thấy trong tế bào của cơ thể và có vai trò quan trọng trong việc tạo ra hormone, vitamin D và các axit mật giúp tiêu hóa thức ăn. Mặc dù cần thiết cho cơ thể, nhưng khi lượng cholesterol trong máu quá cao sẽ gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Chỉ số cholesterol trong máu được tính bằng đơn vị miligam trên decilit (mg/dL) hoặc milimol trên lít (mmol/l). ThS.BS.CKII Nguyễn Lê My cho biết, phạm vi mức cholesterol cao ở người trưởng thành là:

Tăng cholesterol huyết tương

• Bình thường: Cholesterol trong máu < 5,2 mmol/L (< 200 mg/dL).
• Tăng giới hạn: Cholesterol trong máu từ 5,2 đến 6,2 mmol/L (200 – 239 mg/dL).
• Tăng cholesterol máu khi > 6,2 mmol/L (> 240 mg/dL).

Tăng TG (triglycerid) trong máu

• Bình thường: TG máu < 2,26 mmol/L (< 200 mg/dL).
• Tăng giới hạn: TG từ 2,26 – 4,5 mmol/L (200 – 400 mg/dL).
• Tăng TG: TG từ 4,5 – 11,3 mmol/L (400 – 1000 mg/dL).
• Rất tăng: TG máu > 11,3 mmol/L (> 1000 mg/dL).

Giảm HDL-C (High Density Lipoprotein Cholesterol)

• HDL-C là một lipoprotein có tính bảo vệ thành mạch. Khác với LDL-C, nếu giảm HDL-C là có nguy cơ cao với xơ vữa động mạch.
• Bình thường HDL-C trong máu > 0,9 mmol/L.
• Khi HDL-C máu < 0,9 mmol/L (< 35 mg/dL) là giảm.

Tăng LDL–C (Low Density Lipoprotein Cholesterol)

• Bình thường: LDL-C trong máu < 3,4 mmol/L (< 130 mg/dL).
• Tăng giới hạn: 3,4 – 4,1 mmol/L (130 – 159 mg/dL).
• Tăng nhiều khi: > 4,1 mmol/L (> 160 mg/dL).

Rối loạn lipid máu kiểu hỗn hợp

• Khi cholesterol > 6,2 mmol/L và TG trong khoảng 2,26 – 4,5 mmol/L.

Tác hại của cholesterol cao đối với sức khỏe

Cholesterol cao thường không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng. Khi mức cholesterol trong máu quá cao, có thể gây tích tụ mảng bám trên thành động mạch, làm tắc nghẽn lưu lượng máu qua động mạch, dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe như: (1)

1. Nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ

Khi cholesterol tích tụ trong thành động mạch sẽ tạo thành các mảng bám gây hẹp lòng mạch, làm cản trở lưu thông máu đến tim, não và các cơ quan khác. Tình trạng này làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, có thể gây tắc nghẽn hoàn toàn động mạch vành dẫn đến nhồi máu cơ tim. Nếu cục máu đông di chuyển lên não sẽ gây ra đột quỵ, một trong những nguyên nhân gây tử vong và tàn tật hàng đầu trên thế giới hiện nay.

2. Ảnh hưởng đến chức năng gan và mạch máu

Gan là cơ quan chịu trách nhiệm chính sản xuất và chuyển hóa cholesterol. Nếu chỉ số cholesterol cao kéo dài sẽ làm gia tăng gánh nặng cho gan, khiến gan phải làm việc quá tải để loại bỏ cholesterol dư thừa, dẫn đến nguy cơ gan nhiễm mỡ và suy giảm chức năng gan.

Cholesterol cao còn làm giảm tính đàn hồi của mạch máu, khiến mạch máu trở nên cứng và kém linh hoạt. Tình trạng này làm tăng áp lực lên tim, buộc tim phải bơm máu mạnh hơn để đẩy máu qua các mạch máu bị hẹp và cứng, dẫn đến tăng huyết áp.

3. Tăng nguy cơ xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch là quá trình tích tụ cholesterol và các chất béo khác trong thành động mạch, tạo thành các mảng xơ vữa. Khi cholesterol trong máu cao sẽ thúc đẩy quá trình hình thành mảng xơ vữa diễn ra nhanh hơn. Theo thời gian, các mảng xơ vữa có thể làm hẹp lòng động mạch, cản trở lưu thông máu hoặc vỡ ra, hình thành cục máu đông, gây tắc nghẽn mạch máu.

Các phương pháp điều trị cholesterol cao

Để điều trị cholesterol cao hiệu quả, cần có sự kết hợp giữa duy trì lối sống khoa học và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ khi chỉ số cholesterol quá cao hoặc người bệnh có nguy cơ tim mạch cao. (2)

1. Giảm chất béo, tăng chất xơ

Điều chỉnh chế độ ăn là bước đầu tiên và quan trọng giúp kiểm soát cholesterol cao. Người có chỉ số cholesterol cao nên có chế độ ăn uống khoa học như sau:

• Ưu tiên các loại chất béo lành mạnh từ dầu ô liu, cá béo, quả bơ và các loại hạt;
• Tăng cường tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt;
• Hạn chế thực phẩm giàu chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa như thịt đỏ, thịt chế biến, bơ, phô mai và thực phẩm chiên rán.

>>> Xem chi tiết: Bị cholesterol cao nên ăn gì và kiêng gì? 15 thực phẩm cần nhớ

2. Tập thể dục

Tập luyện thường xuyên giúp tăng nồng độ cholesterol HDL (cholesterol tốt) và giảm cholesterol LDL (cholesterol xấu) trong máu, đồng thời cải thiện sức khỏe tim mạch tổng thể. Người bệnh nên duy trì thói quen tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày, với 5 buổi/tuần bằng các hoạt động vừa sức như bộ nhanh, bơi lội, đạp xe hoặc các bài tập aerobic. Kết hợp tập luyện sức bền với các bài tập tăng cường cơ bắp sẽ mang lại hiệu quả tối ưu trong việc cải thiện chỉ số cholesterol và sức khỏe tim mạch.

3. Giảm cân nếu thừa cân, béo phì

Thừa cân, béo phì là yếu tố làm tăng nguy cơ cholesterol cao và các bệnh tim mạch. Giảm cân hiệu quả có thể giúp cải thiện chỉ số cholesterol trong máu, đặc biệt là giảm cholesterol LDL và tăng cholesterol HDL. Tuy nhiên, cần giảm cân khoa học theo hướng dẫn của bác sĩ, thực hiện từ từ và bền vững thông qua kết hợp chế độ ăn lành mạnh và tập thể dục đều đặn.

4. Không uống rượu, bia

Tiêu thụ rượu bia quá mức có thể làm tăng triglyceride trong máu và tăng huyết áp, từ đó làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch. Nếu đang điều trị cholesterol cao, người bệnh nên hạn chế hoặc tốt nhất là không uống rượu bia. Thay vào đó nên dùng các loại đồ uống lành mạnh như nước lọc, trà xanh không đường hoặc nước ép trái cây tự nhiên sẽ góp phần cải thiện sức khỏe tim mạch và kiểm soát cholesterol hiệu quả.

5. Không hút thuốc lá

Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và làm giảm cholesterol HDL (cholesterol tốt) trong máu. Khói thuốc lá chứa nhiều độc tố gây tổn thương nội mạc mạch máu, tạo điều kiện cho cholesterol tích tụ và hình thành mảng xơ vữa. Vì vậy, bỏ hút thuốc lá không chỉ giúp cải thiện chỉ số cholesterol mà còn làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ và nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.

6. Thuốc hạ cholesterol (theo chỉ định của bác sĩ)

Khi người bệnh đã áp dụng lối sống lành mạnh như không đủ để kiểm soát cholesterol cao hoặc người bệnh có nguy cơ tim mạch cao, bác sĩ có thể chỉ định thuốc hỗ trợ giảm cholesterol cao trong máu bao gồm:

• Statin là nhóm thuốc phổ biến nhất được sử dụng để điều trị cholesterol trong máu cao, giúp giảm sản xuất cholesterol trong gan và tăng cường loại bỏ LDL ra khỏi máu;
• Ezetimibe giảm hấp thu cholesterol từ thực phẩm trong đường tiêu hóa;
• Thuốc liên kết axit mật giúp làm giảm cholesterol gián tiếp bằng cách liên kết với axit mật.
• Các dẫn xuất fibrat (acid fibric), Gemfibrozil (Lopid); fenofibrat (Lipanthyl, Tricor); bezafibrat (Benzalip).
• Bempedoic Acide, ức chế PCSK-9, ức chế tổng hợp PCSK-9 ( Inclisiran) nhằm đạt mục tiêu điều trị.

Theo dõi và kiểm soát cholesterol sau điều trị

Để kiểm soát tốt chỉ số cholesterol, người bệnh cần có sự kiên trì áp dụng dụng lối sống khoa học, dùng thuốc đúng chỉ định của bác sĩ nếu có và thăm khám sức khỏe định kỳ. Theo khuyến cáo từ Hiệp hội Tim mạch Mỹ ((AHA), người từ 20 tuổi trở lên nên kiểm tra cholesterol định kỳ ít nhất 4-6 năm/lần. Đối với người có các yếu tố nguy cơ, người đã mắc bệnh tim mạch hoặc có các bệnh lý liên quan đến cholesterol cao, nên tái khám theo đúng lịch hẹn của bác sĩ. (3)

Lưu ý khi điều trị cholesterol cao

Quá trình điều trị cholesterol cao đòi hỏi người bệnh cần có sự kiên trì và tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị của bác sĩ. Người bệnh nên lưu ý một số điều sau để giúp kiểm soát tốt chỉ số cholesterol trong máu:

• Không tự ý ngưng hoặc thay đổi liều thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ, ngay cả khi chỉ số cholesterol đã cải thiện;
• Thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc, thực phẩm chức năng và thảo dược đang sử dụng để tránh tương tác;
• Trong quá trình điều trị cholesterol cao bằng thuốc, người bệnh vẫn cần duy trì chế độ ăn lành mạnh, vận động thường xuyên, kiểm soát cân nặng;
• Ngưng hút thuốc lá và giảm tiêu thụ rượu bia;
• Theo dõi chỉ số cholesterol định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh phương pháp nếu cần.

Câu hỏi thường gặp

1. Cholesterol cao có chữa khỏi được không?

Cholesterol cao thường có thể được kiểm soát hiệu quả bằng sự kết hợp giữa thay đổi lối sống và điều trị bằng thuốc nếu cần nhưng không chữa khỏi hoàn toàn được. Nhiều người có thể đưa mức cholesterol về ngưỡng bình thường và duy trì ở mức này bằng cách áp dụng lối sống khoa học. Tuy nhiên, một số trường hợp như tăng cholesterol máu gia đình có thể cần điều trị thuốc suốt đời.

2. Người trẻ có cần lo lắng về cholesterol cao không?

Theo Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA), mức cholesterol trong máu bắt đầu tăng dần ở độ tuổi 20. Quá trình xơ vữa động mạch có thể bắt đầu từ thời thơ ấu hoặc thanh thiếu niên và phát triển chậm trong nhiều năm trước khi gây ra các vấn đề sức khỏe rõ ràng. Vì vậy, người trẻ làm xét nghiệm cholesterol trong máu định kỳ để kiểm tra mức cholesterol và biện pháp kiểm soát sớm.

Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:

Để điều trị cholesterol cao hiệu quả, người bệnh cần kiên trì áp dụng lối sống khoa học bằng cách có chế độ dinh dưỡng phù hợp, vận động thường xuyên, bỏ thuốc lá và giảm rượu bia. Đồng thời, tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và tái khám định kỳ tại bệnh viện để bác sĩ theo dõi hiệu quả điều trị.