Bị điện giật là gì? Nguyên nhân và triệu chứng nhận biết

Điện giật có thể gây ra những thương tích với nhiều mức độ khác nhau từ những biểu hiện không phát hiện được bằng mắt cho tới nặng nhất là tử vong.

Điện giật là gì?

Điện giật là tình trạng dòng điện tác động qua cơ thể. Việc này có thể đốt cháy mô bên trong và cả bên ngoài cũng như gây tổn thương tới nội tạng. Bất cứ ai cũng có nguy cơ bị giật điện nếu không có ý thức thực hiện các biện pháp an toàn điện.

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của thương tích do điện giật, bao gồm:

• Cường độ dòng điện
• Loại dòng điện: dòng điện xoay chiều (AC) hay dòng điện một chiều (DC)
• Dòng điện đi qua bộ phận nào trong cơ thể
• Thời gian tiếp xúc với dòng điện
• Điện trở dòng điện

Nguyên nhân bị điện giật

Nguyên nhân gây tai nạn giật điện bao gồm: (1)

1. Tiếp xúc trực tiếp với nguồn điện

Nguyên nhân trực tiếp là do nạn nhân sơ suất tiếp xúc vào nguồn điện hoặc vật mang điện, xảy ra trong nhiều trường hợp như:

• Tiếp xúc với đường dây điện bị đứt rơi/ hạ xuống đường
• Tiếp xúc với môi trường nước bị nhiễm điện
• Không giữ khoảng cách an toàn với trạm biến thế điện cao thế. Lúc này dù không có đụng chạm trực tiếp nhưng điện vẫn có thể phóng qua không khí gây giật.

2. Tiếp xúc gián tiếp với nguồn điện

Nguyên nhân bị điện giật do đường tiếp xúc gián tiếp xảy ra khi 1 vật cách điện lại trở thành vật dẫn điện do lý do hư hỏng hoặc lỗi kỹ thuật như:

• Thiết bị điện bị lỗi
• Dây điện hoặc dây nối dài bị hỏng hoặc sờn cũ gây rò rỉ điện
• Hệ thống dây điện gia dụng lắp đặt không phù hợp, bị hỏng hoặc xuống cấp

3. Sét đánh

Sét đánh là yếu tố thời tiết có khả năng gây tai nạn điện. Sét đánh có thể gây hư hỏng, cháy nổ đường dây điện, các thiết bị điện trong nhà. Nếu có tiếp xúc không an toàn thì rất dễ có nguy cơ điện giật. Ngoài ra sét đánh trúng người cũng là một dạng điện giật khi dòng điện cao của sét sẽ gây thương tích nặng (bỏng, co rút cơ bắp, gây đau đớn) khiến nạn nhân khó thở hoặc rối loạn nhịp tim. Nếu bị nặng thì sẽ ngưng tim, ngừng tuần hoàn gây tử vong.

Các triệu chứng điện giật

Các triệu chứng bị điện giật phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tai nạn. Người bị điện giật có thể không có/ có rất ít dấu hiệu bên ngoài cơ thể nhưng vẫn có khả năng có thương tích nặng nề; thậm chí là ngừng tim. Một số người có thể nhận thấy cảm giác khó chịu nhưng không có tổn thương vật lý rõ ràng, trong khi những người khác có thể cảm thấy đau nhiều và nhận rõ tổn thương mô.

Các triệu chứng thường gặp của tai nạn này bao gồm:

• Mất ý thức, co thắt cơ
• Tê hoặc ngứa ran
• Gặp vấn đề về hô hấp
• Đau đầu, suy giảm thị lực hoặc thính giác
• Bỏng
• Co giật
• Rối loạn nhịp tim

Những ảnh hưởng khi bị giật điện

Chấn thương do điện áp thấp rất có thể chỉ là thương tích nông, trong khi tiếp xúc lâu dài với dòng điện có thể gây bỏng sâu, nặng nhất là tử vong. (2)

1. Các tổn thương khi bị điện giật

Khi bị điện giật: Toàn bộ các cơ của bệnh nhân bị co giật mạnh gây 02 tình huống

• Nạn nhân bị bắn ra xa vài mét, có thể bị chấn thương.
• Nạn nhân nhân bị dính chặt vào nơi bị truyền điện cần đề phòng bệnh nhân ngã ra gây thêm các chấn thương khi cắt điện.

2. Tai biến tức khắc

• Ngưng tim phổi: bệnh nhân có thể ngừng thở trước rồi ngưng tim sau, ngừng tim thường do rung thất.
• Bỏng: bỏng là thương tích phổ biến, thường thể hiện rõ nhất ở các điểm tiếp xúc với nguồn điện và mặt đất như tay, gót chân, đầu, môi (thường ở trẻ em do thói quen ngậm vật lạ). Vùng da bỏng điện có màu đỏ hoặc đỏ hoặc đen, cháy xém. Ngoài ra nạn nhân có thể bị bỏng do dòng hiệu điện thế cao. Trường hợp này đôi khi rất nặng nếu điện thế càng cao và thời gian tiếp xúc càng dài. Vết bỏng không đau, không chảy máu, không chảy nước, không làm mủ, nơi đi vào thường có ranh giới rõ hình tròn hoặc oval. Bỏng đôi khi do sự di chuyển của dòng điện, gây bỏng sâu, khó đánh giá khi nhìn từ bên ngoài.
• Gãy xương: Giật điện cũng có nguy cơ gây gãy xương hoặc dị dạng một số bộ phận cơ thể khi nạn nhân bị hất văng ra khỏi nguồn điện do tình trạng co cơ mạnh – đặc biệt tác động đến cột sống và ngực.

3. Tai biến muộn

• Choáng giảm thể tích: do tăng tính thấm thành mạch, tổn thương tế bào.
• Phù não gây tăng áp lực nội sọ.
• Chèn ép khoang: do hoại tử và phù nề mô, nhất là tứ chi. Hội chứng này không dễ xuất hiện ngay sau khi bị điện giật, cần mất thời gian theo dõi cẳng tay và cẳng chân mới có thể nhận thấy được.
• Suy thận cấp: Do hoại tử cơ. Vài giờ sau khi bị giật điện, bệnh nhân đã tỉnh bỗng nhiên đái ra nước tiểu đỏ sẩm và sau đó vô niệu. Xét nghiệm máu, nước tiểu có thể có Myoglobin, là chất có thể làm tắc ống thận gây suy thận cấp.
• Tim: ngoại tâm thu nhĩ và thất, loạn nhịp hoàn toàn, đau thắt ngực.
• Tâm thần kinh: liệt nửa người, hội chứng ngoại tháp, bệnh thần kinh ngoại biên: (liệt, đau, tê da), rối loạn điện não.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Trong mọi trường hợp, bất cứ ai bị điện giật thì vẫn nên gọi cấp cứu và tới các cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị chuyên sâu hơn nếu cần – ngay cả khi không có dấu hiệu bất thường nào xuất hiện.

• Đối với trường hợp điện giật không gây bỏng, hãy đến gặp bác sĩ trong vòng 48 tiếng. Đây là khoảng thời gian mà các phương pháp điều trị giật điện có hiệu quả tối ưu nhất.
• Trường hợp gây bỏng, hãy lập tức đến trung tâm cấp cứu gần nhất; không nên tự ý điều trị vết bỏng tại nhà.

Cần làm gì khi phát hiện người bị điện giật?

Khi thấy người bị điện giật, chúng ta thường có tâm lý hoang mang dễ xảy ra những sai sót ảnh hưởng đến tính mạng của nạn nhân thậm chí là khiến bản thân mình bị giật theo. Trước khi tiến hành các cách sơ cứu, cần lưu ý những điều dưới đây: (3)

• Kiểm tra xung quanh, đảm bảo bạn, người bị nạn và những người khác được an toàn
• Khẩn trương ngắt cầu dao điện hoặc lấy thanh tre, thanh gỗ kéo dây điện ra khỏi người nạn nhân. Khi ngắt điện, cần đề phòng nạn nhân bị ngã gây chấn thương khiến tai nạn nặng thêm.
• Kiểm tra mức độ chấn thương và kiểm tra xem nạn nhân còn tỉnh táo không. Hãy gọi tên và chờ xem nạn nhân có trả lời hay không.
• Nếu nạn nhân hôn mê, ngưng tim, ngưng thở: Tiến hành sơ cứu

Sơ cứu tai nạn này như thế nào?

Các bước sơ cứu cơ bản cho người bị giật điện như sau:

• Đưa nạn nhân ra khu vực thoáng khí, để nạn nhân nằm ngửa, nới lỏng quần áo, xoa bóp tim trong lúc gọi và chờ cứu thương đến.
• Thực hiện hô hấp nhân tạo nếu nạn nhân bất tỉnh với tần suất thổi hơi 10-12 lần/ phút.
• Tiến hành ép tim ngoài lồng ngực 100-120 lần/phút. Thực hiện song song với thổi ngạt với chu kỳ 30 lần ép tim và 2 lần thổi ngạt

Lưu ý:

• Khi ngắt điện, cần đề phòng nạn nhân bị ngã gây chấn thương khiến tai nạn nặng thêm.
• Người vào cứu tuyệt đối không dùng tay để kéo nạn nhân ra khi nguồn điện chưa được cắt để tránh bị điện giật.
• Nếu nạn nhân tỉnh táo và bỏng nhẹ, hãy rửa vết bỏng dưới vòi nước mát.
• Nếu vết thương bị chảy máu, hãy sử dụng băng gạc đắp lên để cầm máu.
• Không được cạo gió, thoa dầu hay đổ nước vào người nạn nhân.
• Giữ ấm người nạn nhân, nên sử dụng vải sạch hoặc băng gạc phủ lên vết thương bị bỏng.
• Việc sơ cứu nhanh chóng và kịp thời rất quan trọng, tuy nhiên nên ưu tiên gọi cấp cứu ngay khi vừa tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện. Hoặc ngay khi thấy nạn nhân bị giật điện hãy nhờ những người xung quanh gọi cấp cứu.
• Chỉ chuyển nạn nhân đến các cơ sở y tế để cấp cứu hồi sức khi bệnh nhân đã tự thở lại và lấy được mạch.
• Trên đường chuyển nạn nhân đến bệnh viện, vẫn phải tiếp tục công việc cấp cứu, theo dõi sát sao để phát hiện và điều trị kịp thời các biến chứng./.

Chẩn đoán tình trạng giật điện tại phòng cấp cứu

Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ tiến hành các bước chẩn đoán sức khỏe toàn diện nhằm đánh giá mức độ thương tổn ở bên ngoài và tiềm ẩn bên trong cơ thể thông qua các xét nghiệm như sau:

• Điện tâm đồ (EKG) nhằm kiểm tra nhịp tim
• Xét nghiệm thai kỳ – dành cho phụ nữ mang thai – để đánh giá liệu có tác động nào đến thai nhi hay không
• Chụp CT kiểm tra tình trạng não, cột sống và ngực
• Xét nghiệm máu và xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra các enzyme cơ – nhằm đánh giá mức độ chấn thương cơ nếu có
• Xét nghiệm hình ảnh: Ví dụ như chụp X-quang, chụp CT hoặc chụp MRI để kiểm tra xem có xương gãy hoặc trật khớp không.

Biện pháp điều trị

Phương pháp điều trị phụ thuộc vào nguồn điện giật và mức độ nghiêm trọng của vết thương; có thể bao gồm:

• Thuốc giảm đau
• Truyền dịch tĩnh mạch
• Các phương pháp điều trị bỏng không phẫu thuật (như thuốc mỡ kháng sinh và băng)
• Ghép da phẫu thuật (đối với vết bỏng nặng)

Những cách phòng tránh hiện tượng điện giật

Dưới đây là các biện pháp phòng tránh điện giật, giữ an toàn điện mà mọi người nên lưu ý, đặc biệt khi gia đình có trẻ nhỏ.

• Người lớn cần luôn cảnh giác trong việc loại bỏ các yếu tố nguy hiểm gây điện giật ở thiết bị điện, hệ thống đường điện, dây điện, phích cắm,… bị hư hỏng.
• Không để bất kỳ thiết bị điện nào ở gần/ ở trong môi trường tiếp xúc với nước. Thay thế các ổ cắm gần bất kỳ nước nào (bồn rửa, bồn tắm) bằng các ổ cắm có cầu chì (GFCI).
• Không sử dụng dây điện sờn cũ hoặc bị đứt.
• Không nên để dòng điện vượt qua ampe tối đa của dây điện.
• Không bao giờ sử dụng phích cắm điện có chấu thứ ba (là chốt nối đất) đã bị tháo ra.
• Luôn sử dụng bóng đèn có công suất phù hợp trong các thiết bị chiếu sáng.
• Dùng cầu dao và cầu chì của bạn có kích thước phù hợp và định mức dòng điện phù hợp cho mạch điện của chúng.
• Không sử dụng nhiều thiết bị điện tại cùng 1 ổ cắm để tránh quá tải
• Dạy cho trẻ về mới nguy hiểm của điện – chỉ người lớn mới được phép sử dụng điện.
• Gia đình có trẻ em cần trang bị đồ bảo hộ che kín các ổ cắm điện/ che phích cắm điện.
• Tránh sử dụng điện thoại, máy tính và các thiết bị điện khác khi trời mưa gió vì chúng có thể trở thành đồ dẫn sét.
• Không ở ngoài trời lúc giông bão, cần tìm chỗ trú sớm khi mưa giông.
• Luôn kiểm tra và tắt nguồn điện trước khi sửa chữa điện.
• Cẩn thận tránh xa đường dây điện khi cắt tỉa cây cối, sửa chữa nhà cửa.

Câu hỏi thường gặp

1. Nguồn điện bao nhiêu thì giật chết người?

Mức điện áp bằng hoặc lớn hơn 40V đã được xem là nguy hiểm. Thực tế, hiệu điện thế từ 24V cùng cường độ 10MA đã có thể ảnh hưởng tới tính mạng. Ngoài ra nếu vùng cơ thể tiếp xúc với điện bị ẩm ướt thì nguy cơ tử vong còn tăng cao và diễn ra nhanh hơn nữa.

2. Bà bầu bị điện giật nhẹ có sao không?

Ở mức độ nhẹ chỉ gây cảm giác hơi tê và biến mất sau vài giây thì nguy cơ ảnh hưởng tới thai nhi là khá thấp. Nếu xảy ra tình trạng này, mẹ bầu cần nghỉ ngơi và theo dõi những bất thường (nếu có). Tốt hơn hết là vẫn nên đi gặp bác sĩ để có kết quả kiểm tra cụ thể giúp an tâm hơn.

3. Các lưu ý khi trẻ bị điện giật là gì?

• Thực hiện các biện pháp an toàn để ngắt nguồn điện và đưa trẻ ra nơi an toàn.
• Thực hiện biện pháp hồi sức CPR trong khoảng 2 phút ngay cho trẻ nếu thấy trẻ không có mạch cổ/ mạch bẹn; sau đó nhanh chóng gọi cấp cứu.

Với những hậu quả nặng nề xảy ra khi bị giật điện, việc phòng ngừa và trang bị kiến thức sơ cứu người bị điện giật là kỹ năng sống cần thiết mỗi người cần có.