9 dấu hiệu đa nang buồng trứng điển hình phụ nữ nên đọc hiểu kỹ

Hội chứng đa nang buồng trứng là tình trạng rối loạn nội tiết tố thường gặp ở nữ giới, cũng là một trong những nguyên nhân có thể dẫn đến vô sinh. Các dấu hiệu đa nang buồng trứng có thể là rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, rậm lông, tăng cân, nhiều mụn trứng cá… Thậm chí nhiều trường hợp không có dấu hiệu nhận biết đa nang buồng trứng rõ ràng, chỉ phát hiện bệnh khi kiểm tra sức khỏe sinh sản.

Đa nang buồng trứng có thể tiến triển mà không có biểu hiện nào không?

Hội chứng buồng trứng đa nang (polycystic ovary syndrome – PCOS) là tình trạng rối loạn nội tiết thường gặp ở phụ nữ. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng vô sinh, nguy cơ thai nghén thất bại sớm.

Đa nang buồng trứng có thể tiến triển âm thầm, không có bất kỳ biểu hiện nào rõ ràng. Theo ThS.BS Huỳnh Kha, hội chứng buồng trứng đa nang ảnh hưởng khoảng 10-15% phụ nữ độ tuổi sinh sản. Tuy nhiên nhiều bệnh nhân không biết bản thân mắc bệnh do không có triệu chứng điển hình. Bệnh chỉ được phát hiện khi vợ chồng kiểm tra sức khỏe sinh sản sau một thời gian dài cố gắng thụ thai không thành công.

Những dấu hiệu đa nang buồng trứng thường gặp ở phụ nữ

Các triệu chứng buồng trứng đa nang điển hình thường xuất hiện ở giai đoạn dậy thì và trầm trọng hơn theo thời gian. Rối loạn chức năng phóng noãn xuất hiện ở tuổi dậy thì có thể dẫn đến vô kinh nguyên phát. Trong khi đó thực tế nhiều trường hợp không biết mắc hội chứng đa nang buồng trứng cho đến khi thất bại khi cố gắng mang thai tự nhiên. ThS. BS Huỳnh Kha cho biết các dấu hiệu hội chứng buồng trứng đa nang bao gồm:

1. Chu kỳ kinh nguyệt không đều

Rối loạn kinh nguyệt là dấu hiệu đa nang buồng trứng điển hình. Triệu chứng kinh nguyệt không đều bao gồm chu kỳ kinh nguyệt kéo dài hơn bình thường, hoặc vô kinh. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng bất thường chu kỳ do quá trình rụng trứng gặp trục trặc, lớp niêm mạc tử cung không bong ra hàng tháng nên không xảy ra xuất huyết.

Đồng thời, lớp niêm mạc được hình thành và phát triển trong thời gian dài, khi bong niêm mạc dẫn đến lượng máu trong chu kỳ kinh nhiều hơn. Hệ quả là chu kỳ thường kéo dài và lượng máu cũng nhiều hơn bình thường.

2. Siêu âm và hình ảnh buồng trứng đa nang

Có khoảng 20-33% phụ nữ dân số chung có hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm qua ngả âm đạo.

Hình ảnh buồng trứng đa nang là một trong ba tiêu chuẩn chẩn đoán của hội chứng buồng trứng đa nang, tiêu chí này dựa vào số lượng nang noãn trên mỗi buồng trứng, số lượng nang noãn trên mỗi mặt cắt, hoặc thể tích buồng trứng.

Ở người bệnh hội chứng buồng trứng đa nang, hình ảnh nhiều nang noãn xuất hiện chủ yếu là các nang noãn nhỏ, thứ cấp, chưa đủ trưởng thành, chính vì số lượng nang noãn nhỏ nhiều đã góp phần cản trở quá trình phát triển và hình thành nang vượt trội để rụng trứng, điều này gây ra tình trạng rối loạn chu kỳ kinh nguyệt.

>> Xem thêm: Siêu âm có phát hiện buồng trứng đa nang không? [GIẢI ĐÁP A-Z]

3. Tăng cân, đặc biệt vùng bụng

Khoảng 40-50% trường hợp mắc hội chứng buồng trứng đa nang bị thừa cân, béo phì và gặp khó khăn trong việc duy trì cân nặng bình thường. (1)

Nguyên nhân khiến việc béo phì, kiểm soát cân nặng khó khăn là do tình trạng tăng đề kháng insulin ở phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang. Mỡ thường tập trung nhiều vùng bụng, mông, đùi ảnh hưởng đến vóc dáng và tâm lý người phụ nữ.

4. Lông rậm ở tay, ngực hoặc bụng

Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang thường phát triển lông sậm màu ở môi trên, cằm, ngực, vùng bụng, cánh tay, đùi và vùng lưng.

5. Mụn trứng cá

Hội chứng buồng trứng đa nang có thể gây ra mụn trứng cá, đặc biệt ở vùng lưng, ngực và mặt. Nguyên nhân do nồng độ androgen tiết ra nhiều hơn bình thường khiến tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ, tiết ra nhiều dầu thừa kết hợp tế bào chết, bụi bẩn từ môi trường tạo ra mụn trứng cá. Mụn trứng cá có thể kéo dài và khó điều trị dứt điểm.

6. Da sẫm màu

Nhiều vùng da sẫm màu hay còn gọi là dấu gai đen xuất hiện trên cơ thể, đặc biệt ở những vùng có nếp gấp như nách, sau gáy, cổ, vùng dưới vú, bẹn… có thể là một trong những dấu hiệu của đa nang buồng trứng. Nguyên nhân bắt nguồn từ tình trạng tăng đề kháng insulin.

7. Tóc mỏng đi và rụng nhiều, hói đầu kiểu nữ

Một số trường hợp có dấu hiệu nam hóa, ví dụ như tóc mỏng vùng thái dương hoặc tóc rụng nhiều, dẫn đến mỏng tóc, hói đầu…

8. Thay đổi tâm lý

Người bệnh có thể lo lắng về khả năng mang thai, ngoại hình (do nhiều mụn, tóc rụng nhiều, tăng cân, rậm lông)… Sự thay đổi tâm trạng thất thường có thể dẫn đến thất vọng, âu sầu, thậm chí trầm cảm.

9. Hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn

Người bệnh hội chứng buồng trứng đa nang thường có nguy cơ cao mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, triệu chứng dễ nhận biết là tình trạng ngáy kèm theo cảm giác sau khi thức dậy thường uể oải, buồn ngủ vào ban ngày hoặc cảm giác mệt mỏi. Hội chứng này có thể đi kèm tình trạng thừa cân, béo phì; hoặc thậm chí độc lập với BMI.

Có thể gợi ý hội chứng buồng trứng đa nang dựa vào các triệu chứng phát hiện sớm của bệnh hay không?

Hội chứng đa nang buồng trứng có thể có nhiều căn nguyên phối hợp cũng như các biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng phức tạp. Ước tính tại Việt Nam có thể có khoảng 2 triệu phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang với nhiều mức độ khác nhau. Nhiều chị em chưa được chẩn đoán, theo dõi và có phương án điều trị đúng cách.

Khi có những dấu hiệu như kinh nguyệt không đều, vài tháng mới ra kinh một lần, kèm theo tình trạng rậm lông, tăng cân nhanh, khó giảm cân, mụn trứng cá… chị em cần đến bệnh viện thăm khám, chẩn đoán xác định bệnh.

Việc đưa ra kết luận chẩn đoán hội chứng đa nang buồng trứng là một quá trình kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và thực hiện các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng. Thực tế nhiều trường hợp chị em sớm phát hiện các dấu hiệu đa nang buồng trứng, song do chủ quan hoặc thiếu kiến thức nên bỏ qua và chỉ thăm khám khi các triệu chứng trở nặng.

Phương pháp chẩn đoán buồng trứng đa nang

Các biểu hiện của đa nang buồng trứng có thể rõ ràng, song cũng có thể diễn ra âm thầm, thường bị nhầm lẫn với các rối loạn khác. Để chẩn đoán hội chứng buồng trứng đa nang, chị em cần thực hiện một số xét nghiệm kiểm tra, phương pháp chẩn đoán cần thiết khác để đánh giá.

1. Thăm khám lâm sàng

Đầu tiên, bác sĩ sẽ thăm hỏi thông tin các triệu chứng, tần suất kinh nguyệt, tiền sử bệnh lý bản thân và gia đình, tình trạng sức khỏe sinh sản. Các câu hỏi tập trung vào chu kỳ kinh nguyệt, sự thay đổi khối lượng cơ thể trong khoảng thời gian nhất định.

Ngoài ra, bác sĩ sẽ xem xét các dấu hiệu của bệnh đa nang buồng trứng khác (nếu có) như mụn trứng cá, tình trạng kháng insulin, sự phát triển của râu, lông và những dấu hiệu nghi ngờ khác ở người bệnh. Dựa trên các kết quả kiểm tra lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp chẩn đoán phù hợp như xét nghiệm máu, siêu âm. (2)

2. Xét nghiệm máu

Nếu chị em bị chậm kinh hoặc ngừng kinh, xét nghiệm máu đo nồng độ beta hCG được thực hiện đầu tiên nhằm loại trừ nguyên nhân gây mất kinh do mang thai.

Sau khi kết quả hCG âm tính (đồng nghĩa không có thai), bác sĩ sẽ chỉ định làm các xét nghiệm máu để xác định bệnh nhân có bị buồng trứng đa nang hay không. Xét nghiệm máu bao gồm kiểm tra nồng độ một số nội tiết, chỉ số chuyển hóa, đường huyết… nhằm loại trừ trường hợp bệnh nhân bị rối loạn kinh nguyệt không liên quan đến hội chứng buồng trứng đa nang.

Phụ nữ có buồng trứng đa nang thường có kinh nguyệt không đều nên bác sĩ sẽ chỉ định thời điểm ngẫu nhiên để tiến hành xét nghiệm. Xét nghiệm nội tiết không yêu cầu nhịn ăn, tuy nhiên nếu xét nghiệm đường huyết đói, chị em nên ngừng ăn ít nhất 8 tiếng trước xét nghiệm.

>> Xem thêm: Buồng trứng đa nang ở tuổi dậy thì.

3. Siêu âm

Siêu âm là phương pháp chẩn đoán được sử dụng thường quy trong việc xác định phụ nữ bị buồng trứng đa nang hay không. Hình ảnh trên siêu âm sẽ được kết hợp với các triệu chứng khác để đưa ra kết luận chẩn đoán.

ThS.BS Huỳnh Kha cho biết các tiêu chuẩn trong chẩn đoán hội chứng buồng trứng đa nang bao gồm:

1. Kinh thưa hoặc vô kinh, chu kỳ kinh kéo dài hơn 35 ngày hoặc <8 chu kỳ/năm, vô kinh hơn 6 tháng.
2. Cường Androgen với các biểu hiện rậm lông, mụn trứng cá.
3. Hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm. Siêu âm ngày thứ 2-5 chu kỳ kinh nguyệt hoặc vào ngày thứ 3 vòng kinh nhân tạo, có ≥ 20 nang ở mỗi buồng trứng hoặc ≥ 10 nang trứng trên mỗi mặt cắt siêu âm hoặc tăng thể tích buồng trứng ≥ 10 ml, thể hiện ít nhất ở một bên buồng trứng.

Khi kết quả cho thấy xuất hiện 2 trên 3 tiêu chuẩn trên thì bệnh nhân được chẩn đoán mắc hội chứng buồng trứng đa nang.

>> Xem thêm: Buồng trứng đa nang có rụng trứng không? Ảnh hưởng ra sao?

Điều trị đa nang buồng trứng sớm giúp tăng hiệu quả

Mặc dù tên gọi của hội chứng đề cập về buồng trứng nhưng thực tế buồng trứng chỉ là một trong nhiều cơ quan trong cơ thể chịu ảnh hưởng của hội chứng này. PCOS được biết đến là một hội chứng gồm các rối loạn về chuyển hóa và nội tiết toàn thân.

Nếu không được quản lý tốt, người mắc hội chứng đa nang buồng trứng có thể bị đái tháo đường tuýp 2, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, xơ vữa động mạch, ung thư nội mạc tử cung, đái tháo đường thai kỳ, vô sinh. Vì vậy các phương pháp điều trị có thể khác nhau tùy thuộc mục đích, thời điểm và trường hợp cụ thể.

Hiệu quả điều trị đa nang buồng trứng sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Những yếu tố này bao gồm tuổi tác, mức độ nghiêm trọng các triệu chứng, tổng trạng sức khỏe của chị em. Ngoài ra phương án điều trị cũng phụ thuộc vào số con mong muốn trong tương lai của gia đình người bệnh. Nhìn chung, điều trị đa nang buồng trứng sớm ngay từ khi phát hiện các dấu hiệu bất thường có thể ảnh hưởng tích cực đến kết cục điều trị. (3)

Theo ThS.BS Huỳnh Kha, với phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang đang mong con, phương pháp điều trị có thể được áp dụng:

• Thay đổi lối sống, cân bằng chế độ dinh dưỡng: Điều trị thay đổi lối sống là điều trị cốt lõi của hội chứng buồng trứng đa nang. Thiết lập chế độ ăn uống cân đối, hoạt động thể chất lành mạnh, duy trì cân nặng phù hợp có thể giúp giảm tình trạng đề kháng insulin, giảm lượng đường trong máu, giúp kích thích quá trình rụng trứng. Những nghiên cứu gần đây đều có thấy bệnh nhân chỉ cần giảm tối thiểu 5% cân nặng đã được cho là có tác động tích cực đến hiệu quả điều trị cũng như giảm các triệu chứng của hội chứng buồng trứng đa nang.
• Điều trị nội khoa: Mục đích điều trị là gây được phóng noãn. Bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc phù hợp để tái lập chu kỳ bình thường, tăng khả năng rụng trứng và có thai, giảm nồng độ Androgen trong máu, giảm nguy cơ đái tháo đường, cải thiện chu kỳ kinh nguyệt, cải thiệu triệu chứng của cường androgen.
• Làm thụ tinh ống nghiệm: Đối với các trường hợp mắc hội chứng đa nang buồng trứng điều trị không mang lại hiệu quả, bác sĩ sẽ tư vấn vợ chồng có con bằng kỹ thuật IVF.
• Điều trị ngoại khoa bằng phẫu thuật nội soi đốt điểm buồng trứng: Đây là phương pháp đứng hàng thứ hai sau khi điều trị nội thất bại ở các bệnh nhân hiếm muộn. Tuy nhiên phương pháp này không phổ biến do chi phí điều trị cao, cần các chuyên gia kinh nghiệm, nguy cơ các biến chứng xảy ra trong và sau khi phẫu thuật.

>> Xem thêm: Đa nang buồng trứng có thai được không? Làm gì để sớm có con?

Trong trường hợp chị em không mong muốn có thêm con trong tương lai, lựa chọn điều trị có thể là:

• Cân bằng lối sống và dinh dưỡng: Chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh kết hợp các hoạt động thể chất giúp giảm cân hiệu quả, hỗ trợ giảm thiểu các triệu chứng, giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả, giảm đường trong máu, quá trình rụng trứng diễn ra đều hơn.
• Điều trị ngoại khoa: Một số kỹ thuật có thể được áp dụng như đốt điểm buồng trứng qua phẫu thuật nội soi. Mặc dù vậy đây là phương pháp có tính xâm lấn, tiềm ẩn nguy cơ biến chứng trong và sau phẫu thuật.
• Sử dụng thuốc nội tiết tránh thai phối hợp: Thuốc có tác dụng kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt, giảm nồng độ Androgen giúp giảm mụn trứng cá.
• Thuốc điều trị tăng nhạy cảm insulin: Thuốc được chỉ định nhằm giảm tình trạng kháng insulin ở bệnh nhân bị hội chứng đa nang buồng trứng. Thuốc cũng có thể giúp giảm nồng độ Androgen, hỗ trợ rụng trứng đều đặn.

Biện pháp ngăn ngừa đa nang buồng trứng tiến triển nặng

Mặc dù nguyên nhân gây đa nang buồng trứng ở phụ nữ chưa được xác định chính xác, có nhiều biện pháp giúp chị em có thể giảm khả năng bệnh tiến triển nặng. Các yếu tố giúp hạn chế hội chứng buồng trứng tiến triển nặng có thể là:

Duy trì cân nặng hợp lý: Phụ nữ thừa cân, béo phì nên giảm cân, giảm mỡ và duy trì cân nặng phù hợp. Điều này không chỉ có ý nghĩa tích cực trong quá trình điều trị hội chứng đa nang buồng trứng mà còn tác động tích cực đến sức khỏe toàn diện, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa…

Thiết lập lối sống lành mạnh, ăn uống khoa học: Chị em cần thiết lập chế độ ăn uống đa dạng, khoa học, bổ sung thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, chất xơ, protein. Hạn chế tiêu thụ thực phẩm nhiều chất béo bão hòa, thực phẩm chứa carbohydrate.

Tập thể dục đều đặn: Các bài luyện tập thể thao phù hợp và thường xuyên giúp kiểm soát cân nặng, giảm tình trạng kháng insulin, phòng tránh đái tháo đường…

Thăm khám phụ khoa định kỳ: Bác sĩ khuyến nghị chị em nên thăm khám sức khỏe, đặc biệt sức khỏe sinh sản mỗi 6-12 tháng/lần nhằm phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, tiếp cận điều trị phù hợp.

Để đặt lịch tư vấn các dấu hiệu đa nang buồng trứng tại BVĐK Tâm Anh, quý khách hàng có thể liên hệ:

Hội chứng đa nang buồng trứng là một trong những nguyên nhân gây vô sinh – hiếm muộn. Vì vậy việc phát hiện bệnh thông qua các dấu hiệu đa nang buồng trứng sớm, áp dụng các phương pháp điều trị kịp thời và phù hợp góp phần giảm thiểu nguy cơ biến chứng lâu dài, đảm bảo sức khỏe sinh sản cho chị em.