Phổi bao gồm năm thuỳ phổi nằm ở hai bên tim. Chức năng quan trọng nhất của phổi là vận chuyển oxy từ môi trường vào máu và giải phóng carbon dioxide từ máu ra bên ngoài. Cùng tìm hiểu rõ hơn về cấu tạo, chức năng của thùy phổi, các bệnh ảnh hưởng đến phổi và cách duy trì phổi khỏe mạnh qua bài viết này.
Thùy phổi (lobe of the lung) là các phần chia nhỏ của phổi, được ngăn cách với nhau bởi các rãnh liên thùy. Phổi phải có ba thùy và phổi trái có hai thùy. Các thùy phổi được chia thành các phân thùy phổi rồi thành các tiểu thùy, là các phần hình lục giác của phổi.
Thùy phổi phải bao gồm thùy trên thuỳ giữa và thuỳ dưới, ngăn cách nhau bởi các rãnh liên thuỳ. Thùy phổi trái được chia thành hai thùy, thùy trên và thùy dưới được ngăn cách bởi rãnh liên thuỳ. (1)
Trong cơ thể người có hai lá phổi (phải và trái), nhưng chúng có kích thước khác nhau. Phổi phải lớn hơn và được chia thành ba thùy (ngăn cách bởi các khe), trong khi thùy trái nhỏ hơn bao gồm hai thùy. Thùy trái cũng nhỏ hơn vì nó phải nhường chỗ cho tim.
Phổi trái và phải được treo bởi cuống phổi và được ngăn cách với nhau bởi trung thất. Mỗi phổi có ba bề mặt là bề mặt trung thất, bề mặt cơ hoành và bề mặt sườn. Phổi được bảo vệ bởi màng phổi, một lớp mô mỏng cung cấp một lượng nhỏ chất lỏng để giúp phổi thở dễ dàng.
Bên trong phổi là các phế quản, chúng được phân nhánh thành các ống nhỏ hơn gọi là tiểu phế quản giúp không khí đến được phế nang – là các túi khí nhỏ trong mỗi lá phổi. Có khoảng 30.000 tiểu phế quản và 600 triệu phế nang trong mỗi lá phổi.
Phổi cũng bao gồm các động mạch phổi, tĩnh mạch phổi, động mạch phế quản và các hạch bạch huyết. Máu khử oxy được gửi từ tâm thất phải của tim đến phổi qua động mạch phổi. Máu được oxy hóa trong phổi và thoát ra qua tĩnh mạch phổi đến bên trái của tim, nơi nó được bơm ra để lưu thông khắp cơ thể. Động mạch phế quản, bắt nguồn từ động mạch chủ, nhận nguồn cung cấp máu để cung cấp cho các khu vực như phế quản, rễ phổi và các cấu trúc xung quanh.
Phổi được bảo vệ bởi lồng ngực và nằm ngay phía trên cơ hoành. Mỗi thuỳ phổi sẽ nằm gần các cơ quan khác nhau trong cơ thể. Các thuỳ phổi trái nằm gần tim, động mạch chủ ngực và thực quản, trong khi đó các thuỳ phổi phải lại nằm gần thực quản, tim, cả tĩnh mạch chủ (dưới và trên) và tĩnh mạch đơn.
Nhìn vào các thuỳ phổi từ phía chính diện, chúng nằm ngay phía trên xương đòn và đi xuống giữa lồng ngực. Phần sau của phổi dài hơn một chút, kết thúc ngay phía trên xương sườn cuối cùng. Màng phổi kéo dài xuống toàn bộ lồng ngực. Cùng với tim, phổi chiếm gần như toàn bộ chiều rộng của lồng ngực.
Phổi cung cấp oxy cho cơ thể và loại bỏ các khí carbon dioxide ra khỏi cơ thể. Quá trình này diễn ra từ 12 đến 20 lần mỗi phút. Khi hít vào bằng mũi hoặc miệng, không khí sẽ đi xuống hầu (phía sau cổ họng), đi qua thanh quản và vào khí quản. (2)
Khí quản được chia thành hai đường dẫn khí gọi là ống phế quản. Một ống phế quản dẫn đến phổi trái, ống còn lại dẫn đến phổi phải. Để phổi hoạt động tốt nhất, đường thở cần phải mở khi hít vào và thở ra. Chúng cũng cần phải không bị viêm (sưng) và lượng chất nhầy bất thường.
Ống phế quản dẫn đến các đường dẫn khí nhỏ hơn gọi là phế quản, rồi vào tiểu phế quản. Các tiểu phế quản kết thúc bằng các túi khí nhỏ gọi là phế nang, nơi oxy được chuyển từ không khí hít vào vào máu. Phế nang trông giống như các cụm quả tròn nhỏ.
Sau khi hấp thụ oxy, máu rời khỏi phổi và được đưa đến tim. Từ đó, máu được bơm qua cơ thể để cung cấp oxy cho các tế bào của mô và cơ quan.
Khi các tế bào sử dụng oxy, chúng tạo ra carbon dioxide và chuyển nó vào máu của cơ thể. Máu của cơ thể mang carbon dioxide trở lại phổi và chúng sẽ được loại bỏ khi thở ra.
Hệ hô hấp sẽ ngăn chặn các chất có hại xâm nhập vào phổi bằng cách sử dụng:
Phân chia thùy phổi dựa trên cấu trúc giải phẫu của hai lá phổi, được chia thành các thùy bởi các rãnh liên thùy. Dưới đây là chi tiết về cách phân chia như sau:
Thùy trên của phổi trái chứa các phân thùy phế quản phổi trước và sau. Vị trí thùy trên phổi trái nằm phía trên khe chéo và được chia thành 5 phân thùy phổi phế quản, phân thuỳ 4 và 5 gọi là thuỳ lưỡi (Lingular). Phế quản thùy trên bên trái xuất phát từ thành trên của phế quản chính trái để đi qua rốn phổi trái vào thuỳ trên phổi trái.
Thùy dưới phổi trái nằm ở phía sau và phía dưới của nửa ngực trái, được tách khỏi thùy trên trái bởi khe chéo trái và được chia thành bốn phân đoạn phế quản phổi. Phổi trái thường không có phân thuỳ số 7
Ngoài ra, thuỳ dưới phổi trái có thêm phần lưỡi, được xem là phần bù đắp cho sự vắng mặt của thuỳ giữa.
Thùy trên là thùy lớn nhất của phổi phải. Nó kéo dài từ đỉnh phổi xuống các khe ngang và khe xiên. Nó mang các phân đoạn phế quản phổi đỉnh, trước và sau.
Giống như tất cả các thùy phổi, thuỳ trên phổi phải được lót bởi màng phổi tạng ở rốn phổi nơi nó liên tiếp với màng phổi thành. Thùy trên phải được ngăn cách với thùy dưới phải ở phía dưới và phía sau bởi khe xiên và với thùy giữa ở phía dưới và phía trước bởi khe ngang.
Thùy giữa là thùy nhỏ nhất của phổi phải. Thùy này được tách khỏi thùy trên phải ở trên bởi khe ngang và thùy dưới phải ở dưới bởi khe chéo phải và được chia thành hai phân đoạn phế quản phổi ở giữa và bên. Phế quản thùy giữa phải xuất phát từ thành bên của phế quản trung gian để đi qua rốn phổi phải vào thùy giữa phải.
Thùy dưới phổi phải được tách ra khỏi thùy trên phải ở phía trên và thùy giữa ở phía trước bởi khe chéo phải và mang các phân thùy phế quản phổi ở giữa, bên, trên, trước và sau. Phế quản thùy dưới phải phát sinh như một phần tiếp theo trực tiếp của phế quản trung gian để đi qua rốn phổi phải vào thùy dưới phải.
Có thể. Phẫu thuật là phương pháp điều trị quan trọng cho những người mắc ung thư phổi giai đoạn sớm. Trong trường hợp này, cắt thùy phổi được xem là phương pháp điều trị duy nhất có thể mang lại cơ hội chữa khỏi bệnh cao. Nhưng phẫu thuật cắt thùy phổi không có chỉ định khi ung thư phổi giai đoạn muộn (sau giai đoạn IIIB) .
Cắt thùy phổi là một phương pháp phẫu thuật loại bỏ một thùy của phổi. Đây là một can thiệp quan trọng trong điều trị nhiều bệnh lý liên quan đến phổi. Dưới đây là các chỉ định chính của việc cắt thùy phổi:
Sau phẫu thuật cắt thuỳ phổi cơ thể người bệnh đang trong trạng thái rất yếu, cần lưu ý một số điều sau:
Ngoài ra, nếu sau phẫu thuật xuất hiện những dấu hiệu bất thường như: bỏ hoặc sưng ở vết mổ, máu hoặc chất lỏng khác chảy ra từ vết mổ, đau xung quanh vết mổ ngày càng tệ hơn, khó thở, đau khi thở, đau ngực, ho… cần phải liên hệ đến bác sĩ chuyên khoa để kịp thời khắc phục.
Để giữ phổi khỏe mạnh, bạn cần thực hiện các biện pháp bảo vệ và chăm sóc đúng cách. Dưới đây là một số biện pháp bảo vệ hệ hô hấp hiệu quả:
Khi cần biết thêm thông tin gì liên quan đến thùy phổi hoặc gặp các vấn đề về phổi cần các bác sĩ chuyên khoa Hô hấp tư vấn, thăm khám quý khách có thể liên hệ đến BVĐK Tâm Anh qua phương thức:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Qua những chia sẻ về thùy phổi trong bài viết có thể thấy phổi là cơ quan có vai trò quan trọng và chiếm phần lớn trong hệ hô hấp. Do đó, để phổi luôn khỏe mạnh cần lưu ý thiết lập chế độ dinh dưỡng, thói quen tốt cho phổi. Đặc biệt, khi có các dấu hiệu về bệnh phổi cần liên hệ ngay đến BVĐK Tâm Anh để được tư vấn, khắc phục kịp thời.
