Tế bào Leydig là loại tế bào quan trọng nằm trong tinh hoàn, đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất hormone testosterone. Tế bào này nằm giữa các ống sinh tinh, cùng với tế bào Sertoli và tế bào mầm, tạo nên hệ thống duy trì quá trình sinh tinh, điều hòa nội tiết tố và phát triển đặc tính nam như giọng trầm, cơ bắp phát triển, rậm lông…
Tế bào Leydig là loại tế bào nằm trong mô kẽ của tinh hoàn, nằm giữa các ống sinh tinh, có chức năng sản xuất hormone androgen (chủ yếu là testosterone và androstenedione). Đây là những hormone quan trọng điều hòa sự phát triển của cơ quan sinh dục nam, duy trì hoạt động sinh tinh và hình thành các đặc tính nam gồm giọng nói trầm, phát triển cơ bắp, rậm lông… (1)
Tế bào này nằm quanh ống sinh tinh, thường tập hợp thành từng nhóm nhỏ 5 đến 10 tế bào. Dưới kính hiển vi, tế bào có hình đa giác, bào tương ưa eosin, nhân tròn lớn với hạch nhân nổi bật. Bào tương chứa nhiều giọt lipid, phản ánh hoạt động tổng hợp steroid mạnh mẽ.
Trong bào tương của tế bào kẽ tinh hoàn thường thấy các hạt sắc tố lipofuscin, xuất hiện dưới dạng các thể tròn hoặc không đều, là kết quả của việc tích tụ các gịot lipid trong lysosome. Một đặc điểm đặc hiệu khác là sự hiện diện của tinh thể Reinke. Đây là các bao thể sáng màu trong bào tương, có dạng hình que hoặc hình trụ, thường sắp xếp theo hàng thẳng. Hiện nay, chức năng của tinh thể Reinke chưa xác định. Một số nghiên cứu cho rằng chúng là sản phẩm phụ của quá trình tổng hợp testosterone và chuyển hóa steroid trong tinh hoàn. (2)
Nguồn gốc tế bào Leydig vẫn chưa được xác định. Một số giả thuyết cho rằng tế bào này có thể phát sinh từ các mô có nguồn gốc ngoại bì phôi (coelomic epithelium), mô trung thận (mesonephros) hoặc từ cả hai mô trên. Tuy nhiên một số nghiên cứu lại chỉ ra rằng các tế bào này có khả năng biệt hóa ngay trong tinh hoàn từ các tế bào sẵn có.
Tế bào kẽ tinh hoàn đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone sinh dục nam testosterone. Testosterone không chỉ tham gia quá trình biệt hóa và phát triển cơ quan sinh dục nam, mà còn ảnh hưởng đến chức năng sinh sản và đặc tính nam giới như giọng trầm, khối cơ cơ, ham muốn tình dục…
Ngoài vai trò sản xuất testosterone, tế bào kẽ tinh hoàn còn tác động gián tiếp lên các tế bào xung quanh ống sinh tinh, điều hòa hoạt động của tế bào cơ trơn và thụ thể androgen, đồng thời kích thích tiết cytokine. Quá trình này giúp thúc đẩy quá trình vận chuyển tinh trùng, đảm bảo khả năng sinh sản của nam giới.
Hơn nữa, tế bào này còn tiết ra IGF-1 – yếu tố quan trọng trong quá trình sinh tinh. Thụ thể của IGF1 được biểu hiện ở hầu hết các loại tế bào tinh hoàn. Khi mất thụ thể IGF-1 ở tế bào Sertoli, tinh hoàn có xu hướng nhỏ lại, ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh; trong thi mất thụ thể IGF-1 ở tế bào kẽ sẽ dẫn đến sự suy giảm tổng hợp steroid, kéo theo suy giảm chức năng sinh tinh.
Các yếu tố do tế bào Leydig tiết ra còn tác động đến số lượng tế bào Sertoli và đại thực bào tinh hoàn, góp phần điều hòa môi trường vi mô trong tinh hoàn, duy trì sự ổn định của quá trình sản xuất tinh trùng.
Tế bào Leydig tham gia vào quá trình hình thành và phát triển cơ quan sinh dục nam như quá trình tinh hoàn hạ xuống bìu, phát triển các cơ quan sinh dục ngoài như tuyến tiền liệt, bìu, dương vật. Ngoài ra tế bào này sản xuất androgen thúc đẩy sự phát triển của ống Wolff thành các cấu trúc tiết niệu, sinh dục nam. Kết hợp với tế bào Sertoli sản xuất hormone anti-Mullerian (hCG), ngăn cản sự phát triển của cấu trúc sinh dục nữ.
Trong tinh hoàn có hai loại tế bào mô kẽ được phân biệt theo thời gian xuất hiện:
Bác sĩ Trương Nguyễn Minh Tuấn cho biết hai nhóm tế bào này có sự khác biệt về biểu hiện gen, cho thấy có thể xuất phát từ các tiền thân khác nhau. Trong khi đó, một số nghiên cứu chỉ ra rằng cả hai có thể xuất phát từ cùng một dòng tế bào gốc nằm trong tinh hoàn, hoạt động trở lại khi trẻ nam bước vào tuổi dậy thì. Do đó vấn đề này còn vướng nhiều tranh luận.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tế bào Leydig đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe sinh sản và nội tiết của nam giới. Sự hoạt động ổn định của tế bào này giúp cơ thể người nam cân bằng hormone, duy trì khả năng sinh lý và chức năng sinh sản. Để bảo vệ sức khỏe tinh hoàn, nam giới cần duy trì lối sống lành mạnh, hạn chế tổn thương vùng bìu và thăm khám sức khỏe sinh sản định kỳ tại bệnh viện.
