Chụp CT toàn thân: Ai cần, quy trình, ưu nhược điểm của kỹ thuật?

Chụp CT toàn thân thường được chỉ định ở người bệnh trên 50 tuổi, người bị chấn thương, tai nạn nghiêm trọng, giúp phát hiện và chẩn đoán sớm các tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Thời gian thực hiện ngắn nhưng đem lại hiệu quả tối ưu.

Chụp CT toàn thân là gì?

Chụp CT toàn thân là phương pháp chẩn đoán được sử dụng đối với các bệnh nhân bị đa chấn thương sau tai nạn nghiêm trọng. Thông qua hình ảnh chụp, bác sĩ có thể nhìn rõ cấu trúc bên trong cơ thể, giúp chẩn đoán sớm tổn thương gặp phải và dự đoán tỷ lệ sống sót. Phương pháp này không được chỉ định ở bệnh nhân bị chấn thương nhẹ hoặc chấn thương tại một cơ quan.

Ai nên chụp cắt lớp toàn thân?

Chụp CT toàn thân được ứng dụng rộng rãi trên toàn thế giới, chỉ định và chống chỉ định như sau:

1. Chỉ định chụp CT toàn thân

Chụp CT toàn thân được chỉ định cho những bệnh nhân bị đa chấn thương với mức độ nghiêm trọng:

• Va chạm xe cơ giới tốc độ cao
• Va chạm xe máy nghiêm trọng
• Bệnh nhân có nghi ngờ tử vong ngay tại hiện trường
• Bị rơi từ độ cao trên 2 m
• Chụp X-quang ngực hoặc xương chậu cho thấy có dấu hiệu bất thường hoặc tổn thương
• Dấu hiệu sinh tồn bất thường

Nhiều khối u cũng có thể được phát hiện khi chụp CT toàn thân, đôi khi là những vết loét không liên quan đến bất kỳ bệnh lý nào, khối u lành tính, mô sẹo, khối u ác tính hoặc tàn tích của nhiễm trùng trước đó.

Chụp CT toàn thân có thể giúp xác định bệnh (chẳng hạn như ung thư giai đoạn đầu), từ đó có phương án điều trị kịp thời và cải thiện tiên lượng bệnh. Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong sàng lọc các bệnh lý không có dấu hiệu hoặc triệu chứng nghi ngờ.

2. Chống chỉ định

Chụp CT toàn thân được chống chỉ định với những bệnh nhân dưới 50 tuổi hoặc người bị chấn thương nhẹ/ chấn thương một hệ thống.

Khi nào cần chụp CT toàn thân?

Chụp CT toàn thân được khuyến khích thực hiện đối với bệnh nhân bị đa chấn thương sau tai nạn nghiêm trọng, hoặc những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh với các triệu chứng nghi ngờ liên quan đến: nồng độ cholesterol và đường huyết trong máu, cân nặng, chế độ ăn uống, thói quen hút thuốc, di truyền…

Không thể phủ nhận, chụp CT toàn thân mang đến hiệu quả chẩn đoán cao, nhưng phương pháp này không thể thay thế cho các xét nghiệm sàng lọc khác, chẳng hạn như: chụp X-quang tuyến vú định kỳ (phát hiện ung thư vú), xét nghiệm phết tế bào cổ tử cung (phát hiện ung thư cổ tử cung), đo mật độ xương (phát hiện bệnh loãng xương), xét nghiệm máu (phát hiện ung thư tuyến tiền liệt và tiểu đường), xét nghiệm tim mạch, huyết áp… Dù kết quả chụp CT giúp phát hiện ung thư đại tràng nhưng không thể thay thế cho các kỹ thuật nội soi đại tràng sigma, nội soi truyền thống… (1)

Ưu nhược điểm kỹ thuật CT toàn thân

Kỹ thuật chụp CT toàn thân sở hữu đồng thời các ưu, nhược điểm như sau:

1. Ưu điểm chụp cắt lớp toàn thân

Chụp CT toàn thân được công nhận là một kỹ thuật y tế quan trọng trong chẩn đoán bệnh, chấn thương hoặc các bất thường ở bệnh nhân có dấu hiệu/ triệu chứng nghi ngờ. Phương pháp này đồng thời cũng được sử dụng để lập phác đồ điều trị và theo dõi hiệu quả điều trị. Hiện nay, chụp CT toàn thân còn được xem là một biện pháp chăm sóc sức khỏe chủ động cho người bình thường, không có triệu chứng bệnh.

2. Nhược điểm chụp cắt lớp vi tính toàn thân

Chụp CT toàn thân mang lại hiệu quả cao trong chẩn đoán các tình trạng/ bệnh lý có khả năng gây tử vong. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn tồn tại một số nhược điểm như sau:

• Bệnh nhân khỏe mạnh sau khi chụp CT biết về tình trạng sức khỏe tích cực của mình có thể bắt đầu sống buông thả, ít quan tâm sức khỏe hay kiểm tra sức khỏe, sàng lọc thường xuyên. Ở người khỏe mạnh, khoảng 80% các bất thường được phát hiện trên chụp CT đều là vô hại, chẳng hạn như mô sẹo do nhiễm trùng trước đó, khối u không phải ung thư…
• Báo cáo năm 2000 của Ủy ban Khoa học Liên Hợp Quốc về Tác động của Bức xạ Nguyên tử (UNSCEAR) đã xác định rằng, chụp CT toàn thân làm cho người bệnh phải tiếp xúc với liều bức xạ lớn, chiếm đến 40% tổng liều bức xạ từ tất cả các phương pháp chẩn đoán bằng tia X. Trong mỗi lần chụp CT toàn thân, cơ thể phải tiếp xúc khoảng từ 4 – 24 milisievert (mSv), trong khi chụp X-quang ngực chỉ 0,04 mSv.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) được đánh giá là một phương pháp thay thế tiềm năng cho chụp CT toàn thân trong trường hợp cần thiết. Chi phí chụp MRI thường đắt hơn CT nhưng lượng bức xạ ion hoá ít hơn.

Quy trình chụp CT toàn thân

Quy trình chụp CT toàn thân diễn ra như sau:

1. Chuẩn bị gì?

Quá trình chuẩn bị trước khi chụp CT toàn thân cũng rất đơn giản và nhanh chóng, bao gồm:

• Không ăn hoặc uống bất cứ thực phẩm/ đồ uống gì trong vài giờ trước khi làm thủ thuật, thông thường là 2 hoặc 6 giờ, tùy thuộc vào tình trạng cần kiểm tra.
• Người bệnh mặc áo choàng bệnh viện và không mang theo tất cả các dụng có thể ảnh hưởng đến kết quả chẩn đoán, chẳng hạn như đồ trang sức, kính, răng giả…
• Người bệnh uống chất cản quang để làm nổi bật hình ảnh các cơ quan, mô cơ và mạch máu trên phim chụp, đôi khi được truyền qua đường tiêm để đảm bảo hiệu quả cao đối với việc chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến gan, túi mật, mạch máu…
• Xét nghiệm nồng độ creatine đối với bệnh nhân từ 55 tuổi trở lên.

2. Thực hiện CT

Quá trình CT toàn thân thường diễn ra nhanh chóng và không gây đau đớn. Người bệnh sẽ nằm trên một chiếc bàn di động, di chuyển trượt qua máy chụp CT một cách chậm rãi. Khi cơ thể trượt qua, máy quét sẽ bắt đầu chụp ảnh cơ thể và phát ra âm thanh vo ve.

Thời gian chụp CT toàn thân thường mất tối đa 30 phút, tùy thuộc vào yêu cầu của bác sĩ. Trong trường hợp cần kiểm tra kỹ một số bộ phận trên cơ thể, quá trình chụp có thể kéo dài hơn nhưng không đáng kể.

Khi chụp CT toàn thân, người bệnh được yêu cầu nằm yên hoàn toàn và nín thở vào một số thời điểm nhất định (đối với chụp CT phổi) để tránh ảnh hưởng đến kết quả chụp.

3. Sau khi CT

Sau khi hoàn tất quá trình chụp CT toàn thân, người bệnh sẽ được chỉ định uống nhiều nước để giúp thận loại bỏ chất cản quang ra khỏi hệ thống.

Những lưu ý sau khi CT toàn thân

Dưới đây là một số lưu ý quan trọng cần nắm khi chụp CT toàn thân:

• Phương pháp này chỉ nên được thực hiện như một phần của đánh giá toàn diện, bao gồm kiểm tra thể chất, tiền sử bệnh và không thể thay thế hoàn toàn các xét nghiệm khác.
• Không khuyến khích thực hiện với những bệnh nhân dưới 50 tuổi vì có nguy cơ mắc bệnh ung thư.
• Cần tìm hiểu về rủi ro liên quan đến phương pháp chẩn đoán này.
• Cần được sự đồng ý của bác sĩ trước khi chụp CT toàn thân.
• Đối với chụp CT bụng, nên sử dụng chất cản quang để phân biệt giữa các mô bình thường và bất thường, nhằm tránh bỏ qua các tổn thương nhỏ ở gan, thận và tuyến tụy.

Thắc mắc hay gặp

Dưới đây là phần giải đáp một số thắc mắc thường gặp liên quan đến chụp CT toàn thân:

1. Có nên chụp CT toàn thân để tầm soát ung thư?

Chụp CT toàn thân là phương pháp kiểm tra sức khỏe và tầm soát ung thư hiệu quả nhưng chỉ được thực hiện với những đối tượng được chỉ định. Phương pháp này đặc biệt chống chỉ định với người bệnh dưới 50 tuổi vì làm tăng nguy cơ mắc ung thư.

2. Chụp CT toàn thân mất bao lâu?

Thời gian chụp CT toàn thân thường mất tối đa 30 phút, tùy vào yêu cầu của bác sĩ. Trường hợp cần kiểm tra kỹ một số bộ phận trên cơ thể, thời gian chụp có thể kéo dài hơn.

3. Chụp CT toàn thân giá bao nhiêu?

Hiện nay, chi phí chụp CT toàn thân có sự chênh lệch ở các cơ sở y tế. Mức giá có thể thay đổi theo thời gian và tùy thuộc vào từng chẩn đoán, hệ thống máy móc, trình độ của bác sĩ, chất lượng dịch vụ… Do đó, nếu có nhu cầu, người bệnh nên liên hệ trực tiếp với bệnh viện để nhận được báo giá chính xác.

4. Chụp CT toàn thân ở đâu tốt?

Trung tâm Chẩn đoán Hình ảnh và Điện quang Can thiệp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ uy tín về dịch vụ chụp CT toàn thân. Bệnh viện quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi, chuyên môn cao, co nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh. Đặc biệt, hệ thống máy móc, thiết bị được trang bị vô cùng hiện đại, tiên tiến, phải kể đến như hệ thống chụp CT 1975 hiện đại đầu tiên tại Đông Nam Á, hệ thống cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira Biomatrix (Siemens, Đức), hệ thống CT 768 lát cắt Somatom Drive (Siemens, Đức)…

Gần đây, hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là đơn vị đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á sở hữu dòng máy CT 1975 lát cắt cao cấp. Thiết bị này là dòng máy Revolution Apex Elite, được sản xuất bởi tập đoàn công nghệ y tế hàng đầu thế giới GE Healthcare (Mỹ).

Máy CT 1975 lát cắt sở hữu số lượng lát cắt lên đến 1975 lát cắt, tốc độ chụp nhanh nhất thế giới (0,23 giây/độ phân giải thời gian 19,5 mili giây), đồng thời ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ phát hiện nhanh, chẩn đoán sớm các tổn thương siêu nhỏ đến 0,23 mm. Đặc biệt, thiết bị còn có khả năng giảm liều xạ lên đến 96%, giúp đảm bảo an toàn cho người bệnh, kể cả trẻ em trong quá trình thực hiện.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Trên đây là bài viết tổng hợp thông tin liên quan đến chụp CT toàn thân, chỉ định, chống chỉ định, ưu nhược điểm và quy trình thực hiện. Hy vọng qua những chia sẻ trên, người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật mới liên quan đến kiến thức chăm sóc sức khỏe.