Vai trò của chụp cộng hưởng từ trong chấn thương sọ não

Chụp cộng hưởng từ trong chấn thương sọ não (chụp MRI) là công cụ chẩn đoán hiện đại, giúp phát hiện cả các tổn thương nhỏ mà các phương pháp khác có thể bỏ sót. Vậy chụp MRI trong chấn thương sọ não mang đến lợi ích gì?

Vì sao người bị chấn thương sọ não thường được chỉ định chụp cộng hưởng từ?

Trong chấn thương sọ não, chụp cắt lớp vi tính (CT scan) thường là kỹ thuật hình ảnh được chỉ định đầu tiên. Phương pháp này sẵn có ở hầu hết các bệnh viện, cho phép khảo sát nhanh các tổn thương cấp tính như: tụ máu nội sọ, xuất huyết khoang dưới nhện, gãy lún xương sọ trong. Nhờ đó, bác sĩ có thể chỉ định can thiệp kịp thời, cứu sống người bệnh.

Người bệnh có thể được chỉ định chụp MRI khi hình ảnh chụp CT không giải thích được đầy đủ triệu chứng lâm sàng hoặc bác sĩ cần đánh giá chi tiết hơn về mô não, mạch máu não, các bó sợi thần kinh…, chẳng hạn trong tổn thương sợi trục lan tỏa (DAI) – xảy ra khi các sợi thần kinh nhỏ bị kéo giãn hoặc đứt, khó nhìn thấy trên hình chụp CT. Chụp MRI mang đến hình ảnh chi tiết hơn, có thể phát hiện xuất huyết nhỏ chỉ vài milimet mà kỹ thuật chụp CT có thể bỏ sót.

Chụp MRI còn giúp phân biệt chấn thương sọ não với các bệnh lý thần kinh khác có triệu chứng tương tự, chẳng hạn như đột quỵ gây té ngã. Chụp MRI cũng là ‘tiêu chuẩn vàng’ để đánh giá tổn thương bán cấp và mạn tính sau chấn thương. Khi cần khảo sát sâu hơn về thần kinh thị giác, ổ mắt hoặc thân não, bác sĩ thường kết hợp kỹ thuật chụp MRI với chụp CT để có chẩn đoán toàn diện và chính xác.

Lợi ích của chụp cộng hưởng từ trong chấn thương sọ não

Chụp MRI mang lại nhiều lợi ích trong việc chẩn đoán và theo dõi người bị chấn thương sọ não. Ví dụ như:

1. Phát hiện chấn thương

MRI giúp phát hiện nhiều dạng tổn thương não:

• Xuất huyết nhỏ trong não (vi xuất huyết – microhemorrhage): Là những điểm chảy máu rất nhỏ, do tổn thương ở mạch máu não gây ra. MRI có thể phát hiện được các vi xuất huyết nếu người bệnh được chụp sớm, đặc biệt là ngay sau chấn thương sọ não. Việc phát hiện sớm giúp bác sĩ đánh giá chính xác mức độ tổn thương và ngăn ngừa biến chứng như đột quỵ hoặc phù não. Theo dõi sự thay đổi của các vi xuất huyết còn giúp bác sĩ hiểu rõ quá trình hồi phục hoặc tiến triển của bệnh.
• Vết bầm nhỏ trong não (contusion): Là vùng mô não bị bầm và sưng, tương tự như vết bầm tím ở các vùng khác trên cơ thể. Dưới kính hiển vi, khu vực này thường có máu rò rỉ từ các tĩnh mạch, động mạch, mao mạch.
• Sẹo thần kinh (gliosis): Là phản ứng của hệ thần kinh trung ương khi tủy sống hoặc não bị tổn thương. Hiện tượng này thường xuất hiện vài tuần sau chấn thương. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, đối với những quân nhân bị chấn thương sọ não nhẹ do các vụ nổ, chụp MRI đã phát hiện ra nhiều tổn thương mà chụp CT scan không thể nhìn thấy được, chẳng hạn như: bất thường ở tuyến yên, bất thường ở chất trắng và những vết “sẹo” thần kinh trong não. (1)

2. Phát hiện những thay đổi trong chức năng não hoặc teo não

Các loại máy chụp MRI chuyên dụng và hiện đại có khả năng khảo sát cấu trúc và đo lường chức năng não bộ chi tiết. Nhờ vậy, MRI não có thể phát hiện cả hiện tượng teo não (brain atrophy) xảy ra sau chấn thương sọ não.

Teo não là quá trình các mô não bị tổn thương hoặc đã chết được cơ thể hấp thụ lại. Chính vì mô não bị thương không thể hồi phục hoàn toàn sau chấn thương sọ não (TBI), nên các bác sĩ thường phát hiện những thay đổi liên quan đến TBI nhiều năm sau đó.

3. Dự đoán các vấn đề thần kinh mạn tính

Theo kết quả một thử nghiệm lâm sàng, kỹ thuật chụp MRI có thể vượt trội hơn chụp CT trong việc dự đoán nguy cơ gặp các vấn đề thần kinh mạn tính sau chấn thương sọ não nhẹ. Khoảng 15% người bị chấn thương sọ não nhẹ vẫn gặp vấn đề về thần kinh trong khoảng một năm sau đó. Tuy vậy, các bác sĩ hiện chưa có phương pháp để dự đoán trước được tình trạng của người bệnh. (2)

Nhằm tìm ra giải pháp, các nhà nghiên cứu đã thử dùng kỹ thuật chụp cộng hưởng từ trong chấn thương sọ não để xem xét liệu có thể giúp dự đoán sớm kết quả hồi phục hay không. Các nhà nghiên cứu theo dõi trên 135 người bị chấn thương đầu và phát hiện rằng, chụp MRI có thể giúp đánh giá tiên lượng lâu dài của người bệnh chấn thương sọ não nhẹ hiệu quả.

Các lưu ý khi chụp cộng hưởng từ chấn thương sọ não

Người bệnh cần thay đồ và mặc áo choàng bệnh viện trước khi tiến hành chụp MRI. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể phải tiêm thuốc cản quang – một hợp chất giúp tăng độ tương phản của mô hoặc mạch máu bị tổn thương. Nếu người bệnh có tiền sử dị ứng với thuốc, mắc bệnh thận nặng (suy thận giai đoạn cuối), hoặc khả năng cao đang mang thai, cần thông báo khẩn cấp cho bác sĩ để cân nhắc kỹ lưỡng có nên chỉ định chụp hay không; bác sĩ có thể áp dụng phương án thay thế an toàn hơn.

Tháo bỏ các vật dụng cá nhân như trang sức, đồng hồ, chìa khóa, kẹp tóc. Tuyệt đối không được phép mang kim loại hoặc thiết bị điện tử vào phòng chụp. Từ trường cao của máy có thể khiến các vật liệu từ tính này bị hỏng hoặc gây nguy hiểm. Người bệnh cần thông báo ngay cho nhân viên y tế nếu có các vật liệu cấy ghép trong cơ thể, có thể gồm:

• Máy tạo nhịp tim hoặc máy khử rung.
• Vật liệu cấy ghép ốc tai điện tử.
• Các clip (kẹp) kim loại để xử lý phình mạch não.
• Dị vật kim loại (mảnh đạn, mảnh bom) nằm sâu trong cơ thể hoặc hốc mắt.

Trong suốt quá trình chụp, người bệnh phải nằm im tuyệt đối, thư giãn và thực hiện theo hướng dẫn của kỹ thuật viên để tránh hình ảnh bị mờ. Máy chụp MRI có thể phát ra tiếng ồn. Đây là hiện tượng bình thường. Người bệnh có thể được cung cấp nút tai chống ồn chuyên dụng.

Chụp cộng hưởng từ trong chấn thương sọ não nên được thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín. Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tự hào sở hữu các hệ thống máy chụp cộng hưởng từ (MRI) 1,5 và 3 Tesla thế hệ mới, tích hợp công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), mang lại chất lượng hình ảnh sắc nét và độ phân giải cao vượt trội.

Hệ thống này giúp rút ngắn đáng kể thời gian chụp (giảm 30 – 50% thời gian chụp) so với các dòng máy khác, đồng thời hỗ trợ chẩn đoán chính xác các tổn thương phức tạp xảy ra ở mô mềm, mạch máu, thần kinh. Đây là công cụ đắc lực trong việc tầm soát sớm các bệnh lý nguy hiểm như đột quỵ, ung thư, và các chấn thương chuyên sâu như chấn thương sọ não.

Tóm lại, chụp cộng hưởng từ trong chấn thương sọ não đóng vai trò quan trọng, góp phần hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán chính xác các bất thường liên quan trong não. Từ đó, bác sĩ có thể lập phác đồ điều trị phù hợp, hiệu quả, kịp thời.