Cấy ghép tế bào gốc trưởng thành sử dụng các tế bào gốc chưa biệt hóa, có khả năng tái tạo và phục hồi tế bào tổn thương. Vậy quy trình cấy ghép tế bào gốc trưởng thành diễn ra như thế nào?
Cấy ghép tế bào gốc trưởng thành là phương pháp đưa tế bào gốc trưởng thành (Adult Stem Cells – ASC) khỏe mạnh vào cơ thể người bệnh. Nếu được ghép tế bào gốc, bác sĩ có thể sử dụng tế bào gốc của chính bản thân người bệnh hoặc tế bào gốc được hiến tặng để ghép. (1)
Phương pháp cấy ghép tế bào gốc trưởng thành hiện đang được nghiên cứu, thử nghiệm và ứng dụng điều trị các bệnh lý:
Tủy xương chứa được sử dụng trong điều trị dựa vào hoạt tính của 2 loại tế bào gốc, gồm: (2)
Tế bào gốc trưởng thành từ nguồn tủy xương có thể được thu thập bằng cách chọc hút từ mào xương chậu.
Tế bào gốc tạo máu có thể được thu thập bằng điều trị huy động tế bào gốc từ tủy xương ra máu ngoại vi và gạn tách tế bào máu từ máu ngoại vi. Chuyên gia sẽ lấy máu toàn phần từ người hiến rồi đưa vào một thiết bị phân tách các thành phần máu. Qua đó giữ lại các tế bào máu đơn nhân và truyền trả phần còn lại cho người hiến.
Tế bào gốc máu cuống rốn sở hữu khả năng tăng sinh cao. Tính sinh miễn dịch của máu cuống rốn thấp và tỷ lệ hội chứng mảnh ghép chống chủ (GVHD) khi ghép khối tế bào gốc tạo máu cuống rốn thấp hơn đáng kể so với nguồn tế bào gốc tạo máu từ nguồn tủy xương hay máu ngoại vi có cùng độ hòa hợp HLA. Đặc biệt, quá trình thu thập đơn giản và không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người hiến.
Đây là một trong những phương pháp ghép tế bào gốc trưởng thành phổ biến. Tế bào gốc được thu thập từ chính cơ thể người bệnh, sau đó tiến hành phân tách, có thể lưu trữ và tăng sinh rồi truyền lại cho người bệnh khi cần. Nhờ sử dụng tế bào của người bệnh nên không có rủi ro gây ra hiện tượng ghép chống chủ (GVHD). Vì vậy, cấy ghép tế bào gốc tự thân được đánh giá cao về mức độ an toàn. (3)
Cấy ghép dị thân (hay cấy ghép tế bào gốc đồng loài) là phương pháp sử dụng tế bào gốc từ người hiến tặng (người thân hoặc người không cùng huyết thống) đáp ứng những yêu cầu nhất định. Người bệnh sẽ được chỉ định thực hiện các xét nghiệm như siêu âm tim, xét nghiệm công thức máu, sinh thiết… nhằm đảm bảo khả năng tương thích với tế bào được truyền vào cơ thể, hạn chế tối đa tình trạng ghép chống chủ.
Đây là một dạng cấy ghép dị thân sử dụng tế bào gốc lấy từ anh/chị/em sinh đôi hoặc sinh ba cùng trứng của người bệnh. Nhờ vậy mô của hiến và người nhận sẽ trùng khớp 100%, giúp cơ thể dễ dàng tiếp nhận tế bào mới và loại bỏ nguy cơ ghép chống chủ. Tuy nhiên, người hiến phải trải qua quy trình sàng lọc nghiêm ngặt nhằm xác định không chứa tế bào ung thư, đảm bảo an toàn khi thực hiện. (4)
Người bệnh và người hiến tế bào gốc trưởng thành sẽ được chỉ định thực hiện những xét nghiệm như siêu âm tim, chụp cắt lớp vi tính (CT), xét nghiệm máu toàn bộ (CBC), điện tâm đồ (EKG), sinh thiết…
Đối với thu nhận tế bào gốc tạo máu từ máu ngoại vi, bác sĩ sẽ tiêm một số loại thuốc hỗ trợ huy động tế bào gốc tạo máu nhằm tăng số lượng tế bào gốc thu được từ người cho mẫu. Kế đến, các tế bào này sẽ được thu thập thông qua ống truyền tĩnh mạch hoặc catheter đặt tại vein lớn ở ngực (đối với trẻ em hiến).
Đối với thu nhận tế bào gốc từ tủy xương, dịch tủy xương được thu từ xương mào chậu và bổ sung chất chống đông. Đối với thu nhận tế bào gốc từ máu cuống rốn, máu sẽ được thu thập tại thời điểm sinh, trước khi bé được cắt rốn.
Ở bước này, người bệnh sẽ trải qua quá trình điều trị điều kiện theo phác đồ do bác sĩ xây dựng. Có thể sử dụng hóa trị hoặc xạ trị để tiêu diệt tế bào ung thư và toàn bộ hệ máu và miễn dịch, tạo điều kiện thuận lợi để đưa một khối tế bào gốc tạo máu mới vào thay thế.
Đối với ghép tế bào gốc tạo máu, người bệnh sẽ được truyền tế bào gốc vào máu thông qua catheter ghép. Thời gian thực hiện mỗi lần truyền khoảng 30 phút và có thể phải truyền nhiều hơn 1 lần.
Đối với bệnh nhân tiếp nhận điều trị điều kiện và ghép tế bào gốc tạo máu, bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh sử dụng một số loại kháng sinh và thuốc ức chế miễn dịch (nếu nhận tế bào gốc tạo máu từ người khác). Ngoài ra, một vài trường hợp cũng được truyền máu vào cơ thể để bù đắp lượng máu mất đi trong quá trình điều trị điều kiện.
Giai đoạn phục hồi của bệnh nhân nhận tế bào gốc tạo máu thường kéo dài khoảng 2 tuần trước khi mảnh ghép mọc thành công. Để đảm bảo an toàn, người bệnh cần tránh các tác nhân gây nhiễm trùng. Vì vậy, người bệnh phải ở trong phòng bệnh vô khuẩn.
Như những phương pháp khác, quy trình cấy ghép tế bào gốc trưởng thành có thể gây ra một số rủi ro hay tác dụng phụ như: (5)
Mức độ nghiêm trọng của các tác dụng phụ kể trên phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tương thích của tế bào gốc với cơ thể, loại và liều lượng thuốc hóa trị, sức khỏe tổng thể, tuổi tác, điều trị kèm theo… Do vậy, theo dõi chăm sóc sau khi ghép tế bào gốc trưởng thành rất quan trọng để được điều trị kịp thời nếu xảy ra tác dụng phụ.
Trước khi ghép tế bào gốc trưởng thành, bác sĩ sẽ đánh giá sức khỏe tổng quát và chỉ định một vài xét nghiệm để đánh giá khả năng phù hợp của người bệnh với phương pháp này. Sau khi điều trị, người bệnh sẽ được bác sĩ theo dõi thường xuyên nhằm kiểm tra quá trình hồi phục, đồng thời phát hiện tác dụng ngoài ý muốn (nếu có) và đưa ra phương án xử trí kịp thời.
Chi phí cấy ghép tế bào gốc trưởng thành phụ thuộc vào nhiều yếu tố gồm:
Để biết mức giá chính xác nhất, người bệnh nên liên hệ đến bệnh viện uy tín, được Bộ Y tế cấp phép nghiên cứu, lưu trữ và ứng dụng tế bào gốc trong điều trị bệnh.
Cấy ghép tế bào gốc trưởng thành là phương pháp đòi hỏi kỹ thuật hiện đại cùng quy trình nghiêm ngặt. Do đó, người bệnh nên lựa chọn những bệnh viện uy tín, được cơ quan chức năng cấp phép chuyên môn về cấy ghép tế bào gốc, đặc biệt là cho việc điều trị từng bệnh lý cụ thể. Bệnh viện cần có chuyên khoa Tế bào gốc, quy tụ đội ngũ bác sĩ và kỹ thuật viên có chuyên môn cao, trang thiết bị và máy móc chuyên dụng.
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bài viết đã cung cấp các thông tin giúp giải đáp các thắc mắc về vấn đề cấy ghép tế bào gốc trưởng thành. Trung tâm Tế bào gốc và Ngân hàng mô, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là một trong số ít đơn vị tại Việt Nam tiên phong về công nghệ nghiên cứu, lưu trữ và trị liệu bằng tế bào gốc. Nếu có nhu cầu, người dân có thể liên hệ đến Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được tư vấn.
