Hướng dẫn cách cấp cứu tràn khí màng phổi hiệu quả và đơn giản

Tình trạng tràn khí màng phổi có thể khởi phát bất ngờ và dẫn đến suy hô hấp nghiêm trọng nếu không được can thiệp đúng lúc.. Trường hợp khí tràn nhiều có thể khiến người bệnh đối mặt với nguy cơ tử vong. Vậy làm thế nào để có thể nhận biết bệnh? Đâu là cách cấp cứu tràn khí màng phổi hiệu quả, an toàn và đơn giản?

Phân loại tràn khí màng phổi

Tràn khí màng phổi xảy ra khi không khí lọt vào khoang màng phổi, làm xẹp phổi một phần hoặc hoàn toàn, cản trở quá trình hô hấp. Xét theo nguyên nhân khởi phát và cơ chế, bệnh tràn khí màng phổi được chia thành các dạng sau: (1)

1. Tràn khí màng phổi tự phát

Tràn khí màng phổi tự phát được chia làm 2 loại chính:

• Tràn khí màng phổi tự phát nguyên phát: Tình trạng này xảy ra ở những người không có tiền sử bệnh phổi, không bị chấn thương và chưa từng can thiệp phẫu thuật liên quan đến phổi. Nguyên nhân có thể do bất thường trao đổi khí hoặc tổn thương đột ngột làm rách màng phổi, làm không khí xâm nhập vào khoang màng phổi. Các yếu tố liên quan đến tình trạng này có thể kế đến như: bệnh mô liên kết, nghiện thuốc lá, thường xuyên tiếp xúc/làm việc ở môi trường áp suất thay đổi đột ngột (trên máy bay, dưới biển,…).
• Tràn khí màng phổi tự phát thứ phát: Hình thành một cách tự phát hoặc thứ phát ở những người có bệnh phổi nền như phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), lao phổi, viêm phổi áp xe hóa,… khiến cấu trúc phổi bị suy yếu, tạo điều kiện cho không khí rò rỉ vào khoang màng phổi.

2. Tràn khí màng phổi do chấn thương

Những tác động mạnh lên vùng ngực, chẳng hạn như tai nạn giao thông, chấn thương thể thao hoặc va đập nghiêm trọng, có thể gây tràn khí màng phổi. Trong nhiều trường hợp, xương sườn bị gãy hoặc vết thương xuyên thấu do vật sắc nhọn làm rách màng phổi, tạo điều kiện cho không khí tràn vào khoang màng phổi và khiến phổi bị xẹp một phần hoặc hoàn toàn. Trường hợp này cần được khẩn trương đưa vào viện để xử trí cấp cứu tràn khí màng phổi.

3. Tràn khí màng phổi do can thiệp y khoa

Tràn khí màng phổi có thể xảy ra như một biến chứng sau các thủ thuật y khoa, bao gồm sinh thiết xuyên thành ngực, chọc hút dịch màng phổi, đặt ống dẫn lưu màng phổi hoặc hồi sức tim phổi. Những can thiệp này có nguy cơ làm tổn thương màng phổi, tạo lỗ rò khí và khiến không khí tràn vào khoang màng phổi.

4. Tràn khí màng phổi áp lực

Tràn khí màng phổi áp lực hay còn gọi là tràn khí màng phổi có van. Bệnh xảy ra khi không khí liên tục đi vào khoang màng phổi qua lỗ thủng nhỏ trên màng phổi nhưng không thể thoát ra ngoài; dẫn đến tình trạng áp lực trong khoang màng phổi tăng dần, chèn ép vào bên phổi còn lại, làm suy tuần hoàn và suy hô hấp nghiêm trọng. Đây là tình trạng cần điều trị cấp cứu tràn khí màng phổi.

Cách xử trí cấp cứu tràn khí màng phổi

Tràn khí màng phổi có thể gây suy hô hấp và đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời. Việc cấp cứu tràn khí màng phổi phụ thuộc vào mức độ tràn khí và tình trạng lâm sàng của bệnh nhân, từ theo dõi đơn thuần đến can thiệp xâm lấn. Dưới đây là các nguyên tắc và hướng dẫn xử trí theo từng mức độ bệnh.

1. Nguyên tắc chung

Quá trình điều trị tràn khí màng phổi tập trung vào việc loại bỏ hoàn toàn lượng khí trong khoang màng phổi, giúp phổi phục hồi chức năng trao đổi khí. Đồng thời, các biện pháp dự phòng cũng được áp dụng để giảm nguy cơ tái phát trong tương lai.

2. Cấp cứu theo mức độ

Những trường hợp nhẹ có thể chỉ cần theo dõi, trong khi đó, các trường hợp nặng hơn đòi hỏi can thiệp y khoa để tránh biến chứng.

2.1. Tràn khí màng phổi mức độ nhẹ

Đối với trường hợp tràn khí màng phổi ít, bệnh nhân thường có triệu chứng nhẹ hoặc không rõ ràng. Việc xử trí lúc này chủ yếu là theo dõi và sử dụng các biện pháp hỗ trợ thở nếu cần. Bệnh nhân có thể không phải nằm viện, bác sĩ sẽ hướng dẫn điều trị tại nhà kèm theo các lưu ý. Trong quá trình điều trị tại nhà, bệnh nhân cần được nghỉ ngơi, tránh hoạt động quá sức; nếu có hiện tượng đau ngực, khó thở tăng dần phải liên hệ với bác sĩ ngay để được hỗ trợ và đưa ra phương án điều trị.

2.2. Tràn khí màng phổi trung bình – nặng

Khi lượng khí trong khoang màng phổi nhiều hơn, bệnh nhân có thể khó thở nhiều, đau ngực dữ dội và có dấu hiệu suy hô hấp, thiếu oxy trong máu. Lúc này, cần các biện pháp can thiệp tích cực hơn như:

• Đặt dẫn lưu màng phổi và hút khí liên tục.
• Thở oxy.

Một số trường hợp có thể cần can thiệp phẫu thuật nếu tình trạng tràn khí tái phát nhiều lần hoặc có nguyên nhân bệnh lý khác đi kèm.

Lưu ý: Bệnh nhân cần được bác sĩ thăm khám để đánh giá chính xác mức độ tổn thương. Tuyệt đối không tự chẩn đoán hoặc xem nhẹ các triệu chứng bất thường, vì việc trì hoãn có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm. Liên hệ website Tâm Anh đễ được tư vấn chi tiết!

3. Tràn khí màng phổi áp lực

Như đã đề cập ở trên, đây là tình trạng cấp cứu khẩn cấp khi áp lực trong khoang màng phổi tăng nhanh, chèn ép phổi và tim, dẫn đến suy hô hấp, suy tuần hoàn. Bệnh nhân lúc này cần được can thiệp ngay, ưu tiên chọc hút khí khẩn cấp và đặt ống dẫn lưu màng phổi trong khi bác sĩ xem xét phương án phẫu thuật phù hợp.

Biến chứng của tràn khí màng phổi

Biến chứng tràn khí màng phổi phụ thuộc vào mức độ tổn thương, nguyên nhân và phương pháp điều trị:

• Phù phổi do tái giãn nở phổi.
• Nhiễm trùng hoặc tổn thương do thủ thuật.
• Suy hô hấp, suy tuần hoàn.
• Tràn khí dưới da, tràn khí trung thất chèn ép tim.
• Tắc nghẽn mạch do khí, đột quỵ não.

Nếu không được can thiệp kịp thời, các biến chứng này có thể đe dọa tính mạng người bệnh.

Biện pháp phòng ngừa tràn khí màng phổi

Để ngăn ngừa tràn khí màng phổi và giảm nguy cơ tái phát, người bệnh nên:

• Bỏ thuốc lá, hạn chế tiếp xúc với khói thuốc.
• Tránh các hoạt động thay đổi áp suất đột ngột như lặn sâu, đi máy bay.
• Khám sức khỏe định kỳ để theo dõi tình trạng phổi.
• Duy trì không gian sống thoáng đãng.
• Nếu có điều kiện có thể sử dụng máy lọc không khí trong phòng để giảm ô nhiễm.
• Xây dựng lối sống lành mạnh như ăn uống khoa học, tập luyện điều độ để tăng sức đề kháng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các triệu chứng cảnh báo bệnh bạn cần đến gặp bác sĩ: đau ngực dữ dội, đột ngột khi hít sâu hoặc sau vận động; khó thở, thở gấp, cảm giác hụt hơi; ho dữ dội; nhịp tim tăng, choáng váng; môi, mặt, đầu ngón tay, da thâm tím, xanh xao báo hiệu thiếu oxy. Như đã đề cập, bệnh có thể xảy ra ở cả người khỏe mạnh lẫn người có bệnh phổi nền. Do vậy, nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào về hô hấp hãy đi khám ngay để tránh biến chứng nguy hiểm.

Tràn khí màng phổi là tình trạng nguy hiểm, cần được phát hiện và xử trí kịp thời để tránh biến chứng nghiêm trọng. Việc cấp cứu tràn khí màng phổi đúng cách, điều trị phù hợp và phòng ngừa tái phát đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe phổi. Duy trì lối sống lành mạnh, tránh các yếu tố nguy cơ và thăm khám định kỳ sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống.