5 cách giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon, sâu giấc vào ban đêm bạn có biết

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ và tinh thần của trẻ sơ sinh. Vì vậy, trong giai đoạn đầu đời, trẻ dành phần lớn thời gian để ngủ, bất kể là ngày hay đêm. Tuy nhiên, không phải trẻ nào cũng ngủ ngon; một số trẻ gặp phải tình trạng khó ngủ hoặc ngủ không sâu, đặc biệt là vào ban đêm. Bài viết dưới đây sẽ giúp bố mẹ hiểu rõ hơn về giấc ngủ của trẻ sơ sinh cũng như nắm được cách giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon.

Các giai đoạn giấc ngủ của trẻ sơ sinh

Trung bình, trẻ sơ sinh dành khoảng 16-18 giờ/ngày để ngủ, mỗi giấc ngủ kéo dài trong khoảng 1-2 giờ. Khác với người lớn, giấc ngủ ở trẻ sơ sinh được chia làm hai loại:

• Giấc ngủ cử động mắt nhanh (REM-rapid eye movement);
• Giấc ngủ không cử động mắt nhanh (Non-REM).

Theo Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), một chu kỳ giấc ngủ của trẻ sơ sinh gồm 5 giai đoạn:

• Giai đoạn 1 – Buồn ngủ: Trẻ cảm thấy buồn ngủ, ngủ gà ngủ gật.
• Giai đoạn 2 – Ngủ thật sự: Trẻ bắt đầu đi vào giấc ngủ REM – giấc ngủ nông. Mắt trẻ sẽ chuyển liên tục bên dưới mi mắt nhắm và có thể kèm theo cái cử động như vặn mình, giật mình. Nhịp thở của trẻ không đều, theo chu kỳ ngưng thở 5-10 giây rồi thở nhanh 50-60 lần/phút trong 10-15 giây.
• Giai đoạn 3: Trẻ thở đều, nhẹ nhàng và ít cử động.
• Giai đoạn 4 và 5 – Giấc ngủ im lặng: Trẻ ngủ sâu và rất sâu (Non-REM), nằm yên, không cử động, khó đánh thức.

Các giai đoạn tỉnh giấc của trẻ sơ sinh

Bên cạnh các giai đoạn giấc ngủ, trẻ sơ sinh còn trãi qua những giai đoạn tỉnh giấc, gồm: (1)

• Giai đoạn yên lặng (Quiet alert): Trẻ tỉnh táo, mở mắt, ít hoặc không cử động, chăm chú lắng nghe và quan sát xung quanh.
• Giai đoạn hoạt động (Active alert): Trẻ tỉnh táo, bắt đầu cử động tay chân nhiều hơn, nhạy cảm hơn với âm thanh và ánh sáng.
• Giai đoạn khóc (Crying): Trẻ quấy khóc, mặt đỏ, cử động mạnh tay chân. Đây là trạng thái kích thích mạnh nhất, có thể do đói, ướt tã, mệt mỏi, khó chịu, hoặc muốn được bế.

Nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ ở trẻ sơ sinh

Ngủ đủ và sâu giấc giúp trẻ phát triển não bộ tối đa, củng cố trí nhớ, tăng cường hệ miễn dịch và phát triển sức khỏe. Nếu thiếu ngủ, trẻ rất dễ trở nên cáu gắt, ít lanh lợi, bất an và khó giữ cơ thể cân bằng. Vậy những nguyên nhân nào khiến trẻ bị rối loạn giấc ngủ, khó ngủ?

• Nguyên nhân sinh lý: Trong giai đoạn REM, nhịp tim và nhịp thở tăng, trẻ có thể bị đánh thức bởi bất kỳ âm thanh hay tác động nhẹ nào. Hơn nữa, chu kỳ giấc ngủ của trẻ ngắn, trung bình khoảng 50 phút nên rất dễ bị thức giấc và thức dậy thường xuyên hơn.
• Nguyên nhân bệnh lý: Trẻ sơ sinh khó ngủ, ngủ không sâu giấc có thể là dấu hiệu của một bệnh lý như nhiễm khuẩn đường hô hấp, béo phì, còi xương, thiếu vi chất (vitamin D, canxi, sắt) viêm tai giữa, trào ngược dạ dày, các vấn đề thần kinh…
• Bé khó vào giấc đêm do ngủ nhiều vào ban ngày: Nếu trẻ đã ngủ quá nhiều vào ban ngày, ban đêm trẻ có thể khó ngủ và thức giấc thường xuyên hơn.
• Do môi trường xung quanh: Môi trường xung quanh ồn ào, quá nhiều ánh sáng, nhiệt độ phòng quá lạnh hoặc quá nóng, sử dụng các thiết bị điện tử (điện thoại, máy tính bảng, máy tính…)… là những yếu tố gây tác động xấu đến giấc ngủ của trẻ, khiến trẻ khó ngủ hơn.
• Đói bụng, tã ướt, khó chịu: Đói bụng, tã ướt, quần áo không sạch sẽ sẽ khiến trẻ cảm thấy khó chịu và khó ngủ hơn.

Ngoài ra, trẻ sơ sinh khó ngủ có thể do một số nguyên nhân khác như: cho trẻ ngủ trên võng, nôi điện hoặc bồng bế quá nhiều khiến trẻ bị phụ thuộc; trẻ có thể nhạy cảm, hiếu động hoặc khó chịu hơn bình thường; ảnh hưởng từ thói quen của mẹ trong thai kỳ, đặc biệt là giấc ngủ, mức độ căng thẳng, có thể ảnh hưởng đến nhịp sinh học của trẻ; trẻ bị kích thích nhiều trước giờ ngủ, do chơi đùa, nghe âm thanh lớn; cho trẻ ngủ sai cách…

Hướng dẫn cách giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon và sâu giấc mỗi ngày

Bố mẹ có thể giúp trẻ cải thiện giấc ngủ, giúp trẻ ngủ ngon và sâu giấc bằng các biện pháp dưới đây:

1. Thiết lập trình tự trước khi ngủ

Thiết lập trình tự trước khi ngủ giúp tạo thói quen và cảm giác an toàn cho trẻ. Trước khi cho trẻ ngủ, bố mẹ thực hiện chuỗi hoạt động nhẹ nhàng như: tắm nước ấm, massage thư giãn, cho trẻ bú, đọc truyện hoặc hát ru. Khi được lặp lại mỗi ngày, những hành động này sẽ thành “tín hiệu” giúp trẻ nhận biết đã đến giờ đi ngủ, từ đó hình thành nhịp sinh học ổn định và trẻ ngủ sâu giấc hơn. (2)

2. Đặt bé ngủ đúng nhịp sinh học

Cho trẻ ngủ đúng nhịp sinh học là yếu tố quan trọng giúp trẻ dễ đi vào giấc ngủ một cách tự nhiên, ngủ ngon và sâu giấc hơn. Bố mẹ nên cho trẻ ngủ trong cùng một khung giờ mỗi ngày, đặc biệt là khi bé vừa xuất hiện dấu hiệu buồn ngủ như ngáp, dụi mắt, uể oải… Việc nắm đúng “cửa sổ giấc ngủ” giúp trẻ ngủ nhanh hơn, sâu hơn, ít quấy khóc, góp phần duy trì nhịp sinh học ổn định và khỏe mạnh cho trẻ ngay từ giai đoạn sơ sinh. (3)

3. Tạo môi trường ngủ lý tưởng

Bố mẹ nên tạo không gian ngủ yên tĩnh, có nhiệt độ phù hợp, ánh sáng dịu nhẹ hoặc tối hoàn toàn vào ban đêm để trẻ dễ ngủ. Nôi hoặc giường của trẻ cần được dọn dẹp sạch sẽ, chắc chắn, không đặt gối mềm, thú nhồi bông hay cho trẻ đắp chăn dày để đảm bảo an toàn khi ngủ. Ngoài ra, việc dùng máy tạo tiếng ồn trắng nhẹ nhàng cũng có thể giúp bé thư giãn và dễ chìm vào giấc ngủ hơn.

4. Giúp bé tự ngủ

Khi được hỗ trợ đúng cách, trẻ sơ sinh có thể tự đi ngủ một cách dễ dàng và tự nhiên hơn. Trẻ nên được đặt xuống giường khi còn đang buồn ngủ nhưng chưa ngủ hẳn nhằm giúp trẻ học cách tự trấn an và dần dần tự chìm vào giấc ngủ mà không cần phải bế hoặc ru nhiều.

5. Áp dụng kỹ thuật ru ngủ đúng cách

Sử dụng âm thanh và các cử chỉ hoạt động quen thuộc sẽ tạo cho trẻ cảm giác ấm áp và an toàn, từ đó giúp trẻ dễ ngủ và ngủ sâu giấc hơn. Một số kỹ thuật ru ngủ đúng cách ở trẻ sơ sinh:

• Quấn khăn: Quấn khăn đúng cách giúp trẻ có cảm giác an toàn như khi còn trong bụng mẹ, hạn chế phản xạ giật mình khiến bé thức giấc giữa chừng.
• Vỗ về nhẹ nhàng vào mông, lưng: Nhịp vỗ đều đặn, êm ái có tác dụng xoa dịu, giúp trẻ thư giãn và cảm thấy yên tâm hơn khi đi vào giấc ngủ.
• Cho trẻ ngậm ti giả nếu cần: Ngậm ti giả là một cách giúp trẻ cảm thấy thoải mái và dễ ngủ hơn. Tuy nhiên, bố mẹ cần sử dụng đúng cách và thường xuyên tiệt trùng ti giả để đảm bảo an toàn vệ sinh. (4)
• Nằm kén: Khi cơ thể trẻ được bao bọc trong kén, trẻ sẽ có cảm giác an toàn hơn.

Những sai lầm khiến trẻ sơ sinh khó ngủ

Dưới đây là một số sai lầm trong chăm sóc trẻ sơ sinh khiến trẻ khó ngủ hơn:

• Để em bé ngủ trong tiếng ồn lớn, ánh sáng mạnh: Ánh sáng mạnh, tiếng ồn đột ngột có thể khiến trẻ khó ngủ, bị giật mình và tỉnh giấc.
• Dỗ em bé ngủ bằng thiết bị điện tử: Ánh sáng xanh từ các thiết bị điện tử có thể gây ức chế sản sinh hormone Melatonin – hormone điều tiết nhịp độ sinh học, khiến trẻ khó ngủ, dễ bị ngủ giật mình. Ngoài ra, âm thanh và hình ảnh chuyển động liên tục trên màn hình dễ kích thích não bộ của trẻ, khiến trẻ trở nên tỉnh táo thay vì buồn ngủ.
• Ép bé ngủ khi không buồn ngủ: Khi bị ép ngủ trong khi cơ thể chưa sẵn sàng, trẻ sẽ cảm thấy khó chịu, có xu hướng chống đối, quấy khóc, trằn trọc hoặc ngủ không sâu, dễ tỉnh giấc. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ mà còn khiến bé hình thành cảm giác tiêu cực với việc đi ngủ.
• Đổi lịch sinh hoạt liên tục: Thay đổi lịch sinh hoạt thường xuyên khiến trẻ khó làm quen và không hình thành thói quen ngủ đúng giờ.

Khi nào nên đưa trẻ đi khám nếu trẻ ngủ không ngon?

Nếu tình trạng khó ngủ kéo dài, trẻ ngủ không sâu giấc, ngủ ít bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ khám và tư vấn phù hợp. Đặc biệt, trẻ cần được khám sớm nếu có các triệu chứng bất thường kèm theo như:

• Quấy khóc liên tục, cáu gắt nhiều;
• Khó dỗ, thường xuyên thức dậy giữa đêm;
• Co giật, rung tay chân khi ngủ;
• Ngưng thở khi ngủ hoặc khò khè liên tục;
• Chậm tăng trưởng, bú kém, lừ đừ, ít linh hoạt.

Hy vọng với những thông tin trên, quý phụ huynh đã hiểu rõ hơn về giấc ngủ của trẻ sơ sinh cũng như nắm được cách giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon, sâu giấc. Nếu đã áp dụng các biện pháp được kể trên nhưng trẻ vẫn khó ngủ hoặc có các bất thường kèm theo, bố mẹ nên đưa trẻ đến gặp các chuyên gia, bác sĩ Sơ sinh để được khám và tư vấn phù hợp nhằm phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý tiềm ẩn nếu có, đảm bảo sự phát triển tối ưu cho trẻ.