8 cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt tại nhà an toàn và khỏe mạnh

Sốt là một phản ứng tự nhiên của cơ thể khi hệ miễn dịch đang chống lại nhiễm trùng, nhưng đối với trẻ sơ sinh, đây có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe cần được theo dõi chặt chẽ. Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và tránh các biến chứng nguy hiểm. Vậy cần làm gì khi bé bị sốt? Bài viết này sẽ hướng dẫn cha mẹ những biện pháp khoa học giúp hạ sốt an toàn và chăm sóc trẻ hiệu quả ngay tại nhà.

Dấu hiệu nhận biết trẻ sơ sinh bị sốt

Sốt là một phản ứng tự nhiên của cơ thể khi hệ miễn dịch hoạt động để chống lại tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, ở trẻ sơ sinh, cơ chế điều hòa thân nhiệt chưa hoàn thiện, khiến cha mẹ khó nhận biết chính xác liệu bé có thực sự bị sốt hay không. (1)

Theo các chuyên gia, trẻ sơ sinh được coi là sốt khi nhiệt độ cơ thể từ 38°C trở lên nếu đo ở trực tràng (hậu môn) – phương pháp chính xác nhất. Nếu đo ở nách, sốt được xác định khi nhiệt độ vượt quá 37.5°C, còn khi đo ở tai hoặc trán, ngưỡng sốt thường là 38°C trở lên. (2)

Bên cạnh nhiệt độ cơ thể, cha mẹ cũng có thể nhận biết trẻ bị sốt qua các dấu hiệu sau:

• Cơ thể nóng hơn bình thường, đặc biệt ở trán, lưng và bụng.
• Quấy khóc, ngủ không ngon giấc, dễ giật mình hơn so với bình thường.
• Bỏ bú hoặc bú ít, có dấu hiệu mệt mỏi, lừ đừ.
• Da đỏ bừng, mặt nóng nhưng tay chân có thể lạnh.
• Một số trẻ có thể thở nhanh hơn hoặc thở hổn hển.

Hướng dẫn cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt tại nhà

Sốt ở trẻ sơ sinh là tình trạng khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng. Nhưng nếu chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt đúng cách, bé có thể hạ sốt an toàn và nhanh chóng hồi phục mà không cần nhập viện. Vậy cha mẹ nên làm gì khi bé sơ sinh bị sốt? Dưới đây là những hướng dẫn chi tiết từ bác sĩ giúp cha mẹ xử lý đúng cách, giảm khó chịu cho bé và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

1. Cho trẻ uống thuốc hạ sốt

Trong trường hợp trẻ sốt trên 38.5°C, cha mẹ có thể sử dụng thuốc hạ sốt Paracetamol theo đúng liều lượng khuyến cáo: 10-15 mg/kg cân nặng/lần, mỗi lần cách nhau 4-6 giờ nếu cần thiết. Tuyệt đối không tự ý dùng Ibuprofen cho trẻ dưới 6 tháng tuổi và không sử dụng Aspirin vì có thể gây tác dụng phụ nguy hiểm. Nếu bé có tiền sử co giật do sốt, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc.

>>>Có thể bạn chưa biết: Cách cho trẻ sơ sinh uống thuốc không bị nôn và an toàn

2. Đo nhiệt độ đúng cách

Theo dõi nhiệt độ thường xuyên giúp cha mẹ đánh giá tình trạng sốt của bé và có hướng xử lý kịp thời. Với trẻ dưới 3 tháng tuổi, phương pháp đo trực tràng (hậu môn) là chính xác nhất. Trẻ lớn hơn có thể đo nhiệt độ ở nách, tai hoặc trán, nhưng cần lưu ý đo đúng cách để tránh sai số. Nên kiểm tra nhiệt độ 2-3 giờ/lần, đặc biệt là vào ban đêm, để đảm bảo trẻ không sốt quá cao mà cha mẹ không kịp phát hiện.

3. Lau mát cho trẻ

Lau mát bằng nước ấm là một phương pháp hạ sốt tự nhiên, giúp bé dễ chịu hơn mà không cần dùng nhiều thuốc. Cha mẹ nên dùng khăn mềm nhúng nước ấm khoảng 37°C để lau các vị trí như trán, nách, bẹn – những khu vực có nhiều mạch máu giúp tản nhiệt nhanh. Tuyệt đối không dùng nước lạnh, cồn hoặc giấm vì có thể gây co mạch đột ngột, khiến nhiệt độ cơ thể bé tăng cao hơn.

4. Cho trẻ mặc đồ thoáng mát

Nhiều cha mẹ có thói quen mặc nhiều lớp quần áo hoặc đắp chăn dày khi bé bị sốt, nhưng điều này có thể làm thân nhiệt bé tăng cao hơn. Tốt nhất, nên cho bé mặc quần áo mỏng, rộng rãi, thấm hút mồ hôi tốt, ưu tiên chất liệu cotton mềm mại để giúp cơ thể tỏa nhiệt dễ dàng. Nếu trẻ bị lạnh tay chân nhưng nhiệt độ cơ thể vẫn cao, cha mẹ có thể đắp một chiếc khăn mỏng thay vì quấn chăn dày.

5. Điều chỉnh nhiệt độ môi trường

Không khí xung quanh ảnh hưởng lớn đến quá trình hạ sốt của trẻ. Phòng của bé nên duy trì nhiệt độ ở mức 26-28°C, thoáng mát nhưng không có gió lùa trực tiếp vào người bé. Nếu dùng điều hòa, nên để chế độ gió nhẹ và tránh hướng thổi trực tiếp vào trẻ. Khi thời tiết nóng, có thể đặt một chậu nước nhỏ trong phòng hoặc sử dụng máy tạo độ ẩm để tránh làm khô da bé.

6. Bổ sung nước

Sốt có thể khiến bé bị mất nước, vì vậy cần đảm bảo bé được bổ sung đủ nước để duy trì cân bằng điện giải. Với trẻ dưới 6 tháng tuổi, cách tốt nhất là cho bú mẹ nhiều hơn vì sữa mẹ không chỉ cung cấp nước mà còn giúp bé tăng cường đề kháng. Với trẻ trên 6 tháng tuổi, ngoài sữa mẹ, có thể cho bé uống thêm nước lọc, nước cam pha loãng hoặc dung dịch bù nước theo hướng dẫn của bác sĩ. (3)

7. Bổ sung vitamin C

Vitamin C đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường hệ miễn dịch, giúp bé nhanh hồi phục hơn. Đối với trẻ sơ sinh, sữa mẹ là nguồn vitamin C tốt nhất. Nếu bé đã ăn dặm, cha mẹ có thể bổ sung vitamin C từ thực phẩm như cam, quýt, bưởi, đu đủ dưới dạng nước ép pha loãng hoặc xay nhuyễn. Tuy nhiên, không nên cho trẻ ăn trực tiếp các loại trái cây có vị chua mạnh vì có thể gây kích ứng dạ dày.

8. Bổ sung canxi

Canxi không chỉ giúp xương chắc khỏe mà còn hỗ trợ hệ miễn dịch, giảm nguy cơ co giật do sốt cao. Đối với trẻ sơ sinh, sữa mẹ là nguồn canxi quan trọng nhất. Nếu bé đã bắt đầu ăn dặm, cha mẹ có thể bổ sung canxi từ sữa công thức, sữa chua, phô mai hoặc các loại rau xanh đậm như cải bó xôi, bông cải xanh. Tuy nhiên, việc bổ sung canxi nên được thực hiện theo khuyến nghị của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho bé.

Lưu ý khi chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt

Để đảm bảo an toàn cho bé trong quá trình hạ sốt và phục hồi sức khỏe, cha mẹ cần ghi nhớ những điều quan trọng sau:

• Không tự ý dùng thuốc kháng sinh: Sốt không phải lúc nào cũng do nhiễm khuẩn, nên việc dùng kháng sinh bừa bãi có thể gây tác dụng phụ và làm tăng nguy cơ kháng thuốc. Chỉ sử dụng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ.
• Không lạm dụng thuốc hạ sốt: Chỉ cho bé uống thuốc khi nhiệt độ từ 38.5°C trở lên và tuân thủ đúng liều lượng. Không tự ý kết hợp nhiều loại thuốc hạ sốt vì có thể gây quá liều, ảnh hưởng đến gan và thận của bé.
• Không đắp chăn dày hoặc mặc quá nhiều quần áo: Điều này có thể khiến nhiệt độ cơ thể bé tăng cao hơn, gây nguy cơ sốt co giật. Hãy mặc cho bé quần áo mỏng, thoáng mát, thấm hút mồ hôi để giúp tản nhiệt tốt hơn.
• Không dùng nước lạnh, cồn hoặc giấm để lau mát: Những phương pháp này có thể gây co mạch đột ngột, khiến bé rét run và làm nhiệt độ bên trong cơ thể tăng cao hơn. Chỉ nên lau người bé bằng nước ấm khoảng 37°C.
• Theo dõi sát các dấu hiệu bất thường: Nếu bé có dấu hiệu li bì, bỏ bú, thở nhanh, tím tái, co giật hoặc sốt không giảm sau khi dùng các biện pháp hạ sốt , hãy đưa bé đến bệnh viện ngay để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
• Duy trì bú mẹ thường xuyên: Sữa mẹ không chỉ cung cấp nước mà còn chứa kháng thể giúp bé tăng cường đề kháng, hỗ trợ cơ thể chống lại bệnh tật tốt hơn.
• Tuyệt đối không dùng mẹo dân gian chưa được kiểm chứng: Một số phương pháp như đắp lá, nặn chanh vào thóp, cạo gió… có thể gây nguy hiểm và không giúp bé hạ sốt hiệu quả.

Trẻ sơ sinh bị sốt tắm được không?

Nhiều cha mẹ lo lắng rằng tắm khi bé bị sốt có thể khiến tình trạng nặng hơn, nhưng thực tế, trẻ sơ sinh vẫn có thể tắm nếu được thực hiện đúng cách. Việc tắm với nước ấm có thể giúp bé cảm thấy thoải mái, làm sạch mồ hôi và hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn da. Tuy nhiên, chỉ nên tắm khi bé sốt nhẹ (dưới 38.5°C), vẫn tỉnh táo, bú tốt và không có dấu hiệu mệt lả. Nếu bé sốt cao, run rẩy, co giật hoặc quá yếu, cha mẹ nên lau người bằng nước ấm thay vì tắm để tránh làm thân nhiệt bé thay đổi đột ngột.

Khi tắm cho trẻ sơ sinh bị sốt, cha mẹ cần dùng nước ấm khoảng 37-38°C, không sử dụng nước lạnh vì có thể gây co mạch, khiến nhiệt độ cơ thể tăng cao hơn. Thời gian tắm nên ngắn, khoảng 5-7 phút, trong phòng kín gió và có nhiệt độ ổn định (26-28°C). Sau khi tắm, cần lau khô bé ngay lập tức và mặc quần áo mỏng, thoáng mát để giúp cơ thể dễ dàng tỏa nhiệt. Nếu bé không thể tắm, cha mẹ có thể lau người tập trung vào các vùng trán, nách, bẹn để hỗ trợ hạ sốt.

Trẻ sơ sinh bị sốt có cần cách ly không?

Việc cách ly trẻ sơ sinh khi bị sốt phụ thuộc vào nguyên nhân gây sốt và tình trạng sức khỏe của bé. Nếu sốt do tiêm phòng, mọc răng hoặc thay đổi thời tiết, bé không cần cách ly mà chỉ cần được chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt cẩn thận tại nhà. Tuy nhiên, nếu sốt do nhiễm virus hoặc vi khuẩn, đặc biệt là các bệnh truyền nhiễm như cúm, sốt siêu vi, tay chân miệng, cha mẹ nên hạn chế tiếp xúc của bé với người khác, đặc biệt là trẻ nhỏ, người già hoặc người có bệnh lý nền để tránh lây lan.

Trong trường hợp bé sốt kèm theo các triệu chứng như ho, sổ mũi, phát ban, tiêu chảy, cha mẹ cần giữ vệ sinh sạch sẽ, thường xuyên rửa tay trước khi chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt, khử trùng các vật dụng bé sử dụng và tránh để bé tiếp xúc gần với người có nguy cơ lây nhiễm cao. Nếu trong gia đình có người bị cảm cúm hoặc bệnh truyền nhiễm, cần hạn chế tiếp xúc với bé và đeo khẩu trang khi chăm sóc.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Mặc dù hầu hết các trường hợp sốt ở trẻ sơ sinh có thể được kiểm soát tại nhà, nhưng cha mẹ cần đặc biệt lưu ý một số dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm. Hãy đưa bé đến bệnh viện ngay nếu:

• Trẻ dưới 3 tháng tuổi sốt trên 38°C, dù chưa có dấu hiệu bất thường khác, vì hệ miễn dịch của bé còn non nớt và dễ gặp biến chứng.
• Sốt cao liên tục trên 39°C, không giảm sau khi dùng thuốc hạ sốt hoặc sốt kéo dài hơn 48 giờ.
• Trẻ bỏ bú, không chịu uống nước, môi khô, mắt trũng, tiểu ít – dấu hiệu mất nước nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bé.
• Bé có biểu hiện co giật, li bì, ngủ khó đánh thức, thở nhanh hoặc rút lõm lồng ngực.
• Trẻ bị nôn nhiều, tiêu chảy kéo dài, không bú được hoặc bỏ bú hoàn toàn, dấu hiệu mất nước như môi khô, mắt trũng, tiểu ít.
• Xuất hiện phát ban lạ, tím tái, chân tay lạnh hoặc có dấu hiệu bất thường khác mà cha mẹ không rõ nguyên nhân.

Nếu bé có dấu hiệu sốt kéo dài, quấy khóc, bỏ bú hoặc bất kỳ triệu chứng bất thường nào, cha mẹ không nên chủ quan. Hãy đưa bé đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được các bác sĩ chuyên khoa Nhi thăm khám, chẩn đoán chính xác và tư vấn phương pháp chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt hiệu quả. Đặt lịch khám ngay hôm nay để trẻ được chăm sóc y tế tốt nhất:

Bên trên là những thông tin chia sẻ về cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt tại nhà an toàn, khỏe mạnh cùng một số lưu ý liên quan. Qua đây có thể thấy, sốt ở trẻ sơ sinh là một phản ứng của cơ thể khi chống lại tác nhân gây bệnh, nhưng nếu không được theo dõi và xử trí đúng cách, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Cha mẹ cần áp dụng các biện pháp chăm sóc khoa học để bé có thể phát triển khỏe mạnh.