7 biến chứng hen phế quản ở trẻ em có thể bạn chưa biết

Hen phế quản là tình trạng viêm mãn tính tại đường thở. Đây là bệnh lý viêm mạn tính thường gặp nhất ở trẻ em. Biến chứng hen phế quản ở trẻ em có rất nhiều và khác nhau, tuy nhiên suy hô hấp là biến chứng thường gặp gây nguy hiểm có thể đe dọa đến tính mạng của trẻ nếu không được xử trí và điều trị kịp thời. Cùng tìm hiểu rõ hơn về mức độ nguy hiểm của bệnh và những biến chứng có thể xảy ra khi trẻ bị hen phế quản qua bài viết.

Hen phế quản ở trẻ em có nguy hiểm không?

Hen phế quản ở trẻ em là bệnh nguy hiểm có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Theo thống kê của WHO, mỗi năm trên thế giới có hơn 300 triệu người mắc bệnh hen. Hơn 50% trẻ em bị hen phế quản có thể khởi phát cơn hen cấp và có tới 20% trẻ hen phải nhập viện cấp cứu ít nhất một lần mỗi năm. Theo báo cáo của Global Burden of Disease, hen phế quản gây ra khoảng 420.000 ca tử vong hàng năm trên toàn thế giới.

>>>Xem chi tiết về vấn đề hen phế quản ở trẻ em có nguy hiểm không tại đây!

Biến chứng hen phế quản ở trẻ em

Bệnh nếu không được kiểm soát tốt có thể dẫn đến nhiều biến chứng hen phế quản ở trẻ em nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

1. Suy hô hấp

Trẻ mắc hen không được phát hiện, chẩn đoán, điều trị dự phòng có nguy cơ khởi phát cơn hen cấp nặng. Cơn hen cấp ở trẻ được chia làm 4 mức độ từ nhẹ, trung bình, nặng đến nguy kịch. Trẻ thường thở nhanh, co kéo cơ hô hấp, mức độ nặng trẻ có thể li bì, tím tái, thông khí phổi kém. Tình trạng co thắt phế quản làm hạn chế không khí đi vào phổi, ứ khí tại phế nang làm giảm tình trạng trao đổi khí, các mô tế bào không được cung cấp đủ oxy gây khó thở và thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu khẩn cấp. (1)

Suy hô hấp cấp là một trong những biến chứng hen phế quản ở trẻ em thường gặp nhất. Khi được xử trí đúng và kịp thời, trẻ có thể hồi phục nhanh.

2. Nhiễm khuẩn đường hô hấp

Hen phế quản có tình trạng tắc nghẽn ứ đọng đờm dễ tạo điều kiện cho virus hoặc vi khuẩn gây nhiễm khuẩn tại đường thở. Hen có thể khiến việc kiểm soát các bệnh nhiễm trùng và bệnh đường hô hấp trở nên phức tạp hơn. Các nhiễm khuẩn thường gặp trong đợt hen cấp là viêm phế quản phổi hoặc viêm phế quản. Ngoài ra, ở trẻ em, các đợt cấp hen phế quản thường khởi phát sau nhiễm trùng đường hô hấp do virus Cúm, RSV, một số vi khuẩn không điển hình như Mycoplasma.

3. Tràn khí màng phổi, tràn khí trung thất

Tràn khí màng phổi xảy ra do trong cơn hen phế quản có một số phế nang bị căng đầy không khí vỡ ra, khí thoát vào màng phổi. Đột nhiên bệnh nhân đau ngực dữ dội với các triệu chứng lâm sàng rất nguy kịch biểu hiện dấu hiệu phổi gõ quá trong, rung thanh giảm và mất hẳn tiếng rì rào phế nang. Tuy nhiên nhiều khi các dấu hiệu trên không rõ rệt, khó phát hiện do bị các triệu chứng của cơn hen phế quản che lấp, cần chụp X-quang phổi mới thấy rõ. Biến chứng tràn khí màng phổi thường xảy ra sau những cơn ho rũ rượi, khó thở nhiều.

Trẻ thường có tình trạng ngủ kém và mệt mỏi: tình trạng ho về đêm kéo dài, thức giấc đêm do khó thở kéo dài dẫn đến thiếu ngủ, làm trẻ cảm thấy mệt mỏi, giảm mức độ tập trung.

4. Chậm phát triển thể chất

Hen phế quản, đặc biệt là các trường hợp hen nặng dai dẳng và không được kiểm soát, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất của trẻ. Sự chậm phát triển thể chất do tình trạng thiếu oxy kéo dài, trẻ mất ngủ thường xuyên do ho, khó thở về đêm làm giảm bài tiết hormon tăng trưởng ở trẻ em.

5. Tái cấu trúc đường thở

Một số trường hợp hen tiến triển liên tục làm thay đổi cấu trúc đường thở dẫn đến mất chức năng của phổi, ho mạn tính, dầy thành đường thở, tăng tiết chất nhầy và tăng các tuyến nhầy, tăng cung cấp máu tại đường thở.

6. Biến dạng lồng ngực

Theo thống kê trong số những trẻ em bị hen phế quản, có khoảng 3% trẻ bị biến dạng ngực. Biến dạng ngực có liên quan đến sự tắc nghẽn đường thở với các xét nghiệm thông khí thay đổi, gây ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển của trẻ.

7. Biến chứng khi điều trị bằng thuốc

Khi điều trị hen phế quản ở trẻ em bằng thuốc, nếu không được kiểm soát và sử dụng đúng cách, trẻ có thể gặp phải một số biến chứng do tác dụng phụ của thuốc. Dưới đây là những biến chứng hen phế quản ở trẻ em có thể gặp phải: (2)

• Sử dụng LTRA kéo dài có thể xuất hiện các triệu chứng như kích động, trầm cảm, mất ngủ…
• Khàn giọng hoặc nấm miệng do sử dụng ICS.
• Có thể gặp suy tuyến thượng thận do sử dụng ICS, trường hợp này hiếm gặp,
• Giảm tốc độ tăng trưởng chiều cao so với trẻ em cùng lứa tuổi.
• Bệnh tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể, suy tuyến thượng thận và tăng đường huyết do sử dụng corticoid đường uống kéo dài
• Giảm kali, phosphat và magiê trong máu và tăng glucose máu liên quan đến albuterol
• Bệnh cơ tim do căng thẳng liên quan đến việc điều trị hen.

Cách phòng ngừa hen phế quản ở trẻ em

Để ngăn ngừa hen phế quản ở trẻ, cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp sau: (3)

• Trẻ bị hen phế quản cần tránh tiếp xúc với những tác nhân gây dị ứng như: mạt nhà, phấn hoa, bụi bẩn, một số thực phẩm, chất tẩy rửa, hóa chất….
• Bệnh nhân hen phế quản cần tránh tiếp xúc trực tiếp với khói thuốc lá, thuốc lá điện tử/thuốc lá điện tử dạng xịt… do chất nicotin và các thành phần hóa chất trong thuốc lá điện làm tổn thương các tế bào tại đường thở làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen phế quản và bệnh phổi. Khói thuốc lá cũng làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư.
• Tránh ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời. Ô nhiễm không khí có thể gây kích ứng đường thở và có thể gây ra các triệu chứng hen phế quản.
• Tiêm vắc-xin: Điều đặc biệt quan trọng đối với trẻ em và thanh thiếu niên bị hen phế quản là phải tiêm vắc-xin đầy đủ. Vắc-xin giúp hệ thống miễn dịch được kích hoạt và sản xuất kháng thể giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh. Tiêm đầy đủ các mũi tiêm phòng cúm cũng như các loại vắc-xin thông thường khác có thể giúp phòng ngừa tình trạng hen phế quản chuyển nặng.
• Cần đảm bảo luôn có các loại thuốc điều trị hen phế quản do bác sĩ kê đơn dự phòng tại nhà để khắc phục kịp thời khi xuất hiện triệu chứng của cơn hen phế quản cấp.

Khi nào cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ?

Trong trường hợp có các triệu chứng của bệnh hen, trẻ em cần được chăm sóc y tế rất nhanh chóng. Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào sau đây ở con mình, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ Tâm Anh ngay để được điều trị kịp thời:

• Trẻ ho dai dẳng kéo dài, thường ho nhiều về đêm, nhiều đợt khò khè, thở rít trong năm. (Tiền sử trẻ có cơ địa dị ứng như viêm da cơ địa, viêm mũi dị ứng, dị ứng thuốc hoặc dị ứng thức ăn. Hoặc trong gia đình có bố mẹ, anh chị em ruột đã có người mắc hen phế quản)
• Trẻ có tình trạng ho hoặc khó thở sau khi vận động mạnh hoặc hoạt động thể dục thể thao.
• Trẻ có tình trạng khó thở như thở nhanh, có sự co kéo cơ hô hấp như lõm ở vùng hõm ức, trẻ nhỏ có rút lõm lồng ngực. Tình trạng ý thức của trẻ quấy khóc, kích thích, nguy kịch trẻ có thể li bì.

Nếu có thêm những thắc mắc liên quan đến những biến chứng hen phế quản ở trẻ em hoặc gặp phải các vấn đề liên quan đến hô hấp cần được hỗ trợ có thể liên hệ đến BVĐK Tâm Anh theo phương thức:

Bên trên là thông tin về những biến chứng hen phế quản ở trẻ em có thể xảy ra và cách phòng bệnh. Hy vọng, qua những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mức độ nguy hiểm của tình trạng này và đưa trẻ đến gặp bác sĩ kịp thời khi trẻ rơi vào tình trạng cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.