Mối liên hệ giữa béo phì và gan nhiễm mỡ có thể bạn chưa biết

Khoảng 50%-90% người mắc béo phì bị ảnh hưởng bởi gan nhiễm mỡ [1]. Vậy béo phì và gan nhiễm mỡ có mối liên hệ như thế nào? Vì sao béo phì làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ? Hãy cùng tìm hiểu qua chia sẻ của tiến sĩ bác sĩ Lâm Văn Hoàng, Trưởng khoa Nội tiết – Đái tháo đường, BVĐK Tâm Anh TP.HCM.

Tình trạng béo phì và gan nhiễm mỡ có liên quan gì đến nhau?

Béo phì và gan nhiễm mỡ có quan hệ mật thiết với nhau, cụ thể, béo phì đã được các nghiên cứu y học chứng minh làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ không do rượu (nonalcoholic fatty liver disease – NAFLD). Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ chiếm từ 5% trọng lượng gan trở lên (tỷ lệ bình thường 2%-4%).

Ở giai đoạn đầu (trong gan có 5%-10% mỡ), bệnh thường không có triệu chứng hay ảnh hưởng đến sức khỏe rõ ràng. Ở giai đoạn nặng hơn, gan nhiễm mỡ có thể gây suy giảm chức năng gan, viêm gan, xơ gan, thậm chí dẫn đến ung thư gan. Nguyên nhân do gan nhiễm mỡ dễ bị viêm, các mô viêm sẽ hình thành mô xơ sẹo, những mô xơ sẹo này khi lành cũng mất đi chức năng làm việc của gan (xơ gan).

>> Tham khảo thêm: Béo phì gây ra những bệnh gì?

Cơ chế tác động của béo phì lên gan nhiễm mỡ

Tiếp theo, hãy cùng tìm hiểu các cơ chế tác động qua lại giữa béo phì và gan nhiễm mỡ.

• Đầu tiên, béo phì làm tăng acid béo tự do trong máu đến gan, khi gan không thể chuyển hóa hết chất béo, lượng dư thừa sẽ được tích tụ trong các tế bào gan, dẫn đến gan nhiễm mỡ. Người béo phì cũng thường gặp tình trạng rối loạn chuyển hóa lipid, khiến cơ thể không thể dùng hay chuyển hóa hiệu quả chất béo, từ đó làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ.
• Tình trạng kháng insulin ở người béo phì cũng làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ. Khoảng 70% người béo phì kháng insulin [2], nguyên nhân do chế độ ăn nhiều carbohydrate (tinh bột, đường), lối sống ít vận động… Insulin là hormone giúp kiểm soát đường huyết bằng cách ức chế sản xuất glucose ở gan. Khi kháng insulin, gan sản xuất nhiều glucose quá mức, lượng glucose dư thừa được chuyển hóa thành chất béo trong tế bào gan, gây gan nhiễm mỡ.
• Ngược lại, gan nhiễm mỡ lại làm trầm trọng hơn tình trạng kháng insulin, tạo thành vòng lặp không hồi kết. Có thể thấy, béo phì và gan nhiễm mỡ có mối liên hệ mật thiết. Do đó, người béo phì cần được điều trị, kiểm soát tình trạng gan nhiễm mỡ ngay từ khi được chẩn đoán.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ do béo phì

Béo phì thường dẫn đến nhiều bệnh mạn tính khác như tiểu đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, gan nhiễm mỡ… Các bệnh này cũng khiến sức khỏe người bệnh suy giảm nghiêm trọng hơn. Dưới đây là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ ở người béo phì:

• BMI (chỉ số khối cơ thể) càng cao, càng dễ mắc gan nhiễm mỡ. Ước tính khoảng 65% người có BMI từ 30-39,9kg/m², đặc biệt, 85% người có BMI trên 40kg/m² mắc gan nhiễm mỡ.
• Rối loạn chuyển hóa lipid khiến cơ thể chuyển hóa và dùng chất béo không hiệu quả, tích tụ mỡ ở gan nhiều hơn.
• Kháng insulin ở người bệnh tiểu đường type 2 khiến gan sản xuất glucose quá mức, tích lũy dưới dạng mỡ trong gan.
• Lượng mỡ ngoài gan, đặc biệt mỡ nội tạng, làm tăng sức ép khiến gan hấp thụ thêm chất béo.
• Tình trạng viêm mạn tính liên quan đến béo phì làm tổn thương tế bào gan, khiến gan tích tụ nhiễm mỡ và dễ viêm, xơ hơn.

Phương pháp điều trị béo phì giúp kiểm soát tình trạng gan nhiễm mỡ

Để hạn chế nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ cũng như nhiều bệnh nguy hiểm khác, người béo phì cần tích cực điều trị và thay đổi lối sống để giảm cân. Chỉ cần giảm 5%-10% trọng lượng cơ thể sẽ giúp cải thiện chức năng gan, tình trạng kháng insulin, rối loạn chuyển hóa lipid rõ rệt.

1. Chế độ ăn uống lành mạnh

Để giảm cân, yếu tố tiên quyết là thay đổi chế độ dinh dưỡng và mức năng lượng nạp vào cơ thể. Ngoài ra, chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ mắc cả béo phì và gan nhiễm mỡ. Dưới đây là một số lưu ý đơn giản về chế độ ăn uống lành mạnh cho người giảm cân:

• Nên tạo thâm hụt calo trong chế độ ăn uống, tức calo ăn vào ít hơn lượng mà cơ thể dùng mỗi ngày.
• Hạn chế việc chỉ ăn thực phẩm nhiều đường, tinh bột, chất béo. Người đang giảm cân nên duy trì tỷ lệ dinh dưỡng như sau [3]:
  • Lipid (chất béo): dưới 30% tổng năng lượng (calo).
  • Protid (protein hay chất đạm): chiếm 15%-20% tổng năng lượng.
  • Glucid (carbohydrate hay chất bột đường): 50%-55% tổng năng lượng.
• Bổ sung nhiều chất xơ trong chế độ ăn uống để tăng cảm giác no, hạn chế hấp thụ đường trong quá trình tiêu hóa, cải thiện sức khỏe đường ruột, tim mạch.
• Uống nhiều nước (khoảng 2 lít/ngày ở người trưởng thành) để làm tăng cảm giác no, duy trì các hoạt động trao đổi chất bình thường của cơ thể.
• Hạn chế ăn các thực phẩm chứa nhiều carbs tinh chế đã loại bỏ hầu hết chất xơ, các vitamin, khoáng chất thiết yếu như bánh kẹo, thức ăn đóng hộp, chế biến sẵn…
• Hạn chế thực phẩm có chất béo xấu, chế biến nhiệt độ cao như thực phẩm chiên, rán, xào với nhiều dầu mỡ. Ưu tiên các loại chất béo tốt như cá béo, dầu olive, quả bơ…

2. Tập luyện thể dục thường xuyên

Tập luyện thể dục giúp tăng năng lượng mà cơ thể sử dụng, từ đó giúp quá trình giảm cân hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, tập thể dục còn giúp tăng cường sức khỏe, cơ bắp, sức đề kháng… Để giảm cân, người béo phì nên tập luyện các bài tập có cường độ thấp hoặc trung bình trong thời gian dài để cơ thể đốt mỡ hiệu quả hơn, ví dụ: đi bộ, chạy độ, đạp xe, leo cầu thang, bơi lội…

3. Sinh hoạt lành mạnh

Lối sống lành mạnh giúp việc giảm cân dễ dàng hơn, tránh được nhiều bệnh nguy hiểm. Dưới đây là một số lưu ý về thói quen sống mà người bị béo phì cần lưu ý:

• Uống đủ nước theo nhu cầu của cơ thể.
• Hạn chế uống rượu bia, không dùng thuốc lá, chất kích thích.
• Không ngồi, nằm lâu 1 chỗ.
• Tập thể dục tối thiểu 150 phút, chia cho 3-5 buổi mỗi tuần.
• Ngủ đủ giấc.
• Tránh để bản thân gặp tình trạng stress kéo dài.

4. Kiểm soát bệnh nền

Người béo phì thường gặp nhiều vấn đề sức khỏe liên quan như cao huyết áp, tiểu đường type 2, rối loạn chuyển hóa lipid… các bệnh nền này đều có thể góp phần làm trầm trọng hơn tình trạng gan nhiễm mỡ, xơ gan ở người béo phì. Do đó, người bệnh cần điều trị kiểm soát các bệnh nền cùng lúc với việc giảm cân để hạn chế nguy cơ mắc béo phì và gan nhiễm mỡ.

5. Áp dụng công nghệ cao

Các phương pháp công nghệ cao có thể giúp giảm mỡ dưới da hiệu quả, mang lại giá trị về mặt sức khỏe, thẩm mỹ hình thể cho người đang giảm cân, giảm mỡ. Hiện có nhiều phương pháp dùng công nghệ cao để giảm mỡ, tuy nhiên, nổi bật có thể kể đến đông hủy mỡ (cryolipolysis). Đây là phương pháp dùng nhiệt độ lạnh (-5 đến -10 độ C) để đưa tế bào mỡ vào trạng thái “chết” và đào thải tự nhiên, an toàn, không xâm lấn.

6. Đến tư vấn tại các bệnh viện uy tín

Nếu giảm cân tại nhà không hiệu quả hoặc người bệnh đang điều trị các vấn đề sức khỏe khác nhưng vẫn muốn giảm cân an toàn, hiệu quả, hãy đến Tâm Anh để được các bác sĩ tư vấn và điều trị.

Nơi đây có đầy đủ các phương pháp điều trị giảm cân, giảm mỡ hiệu quả nhất hiện nay như:

• Xây dựng chế độ ăn giảm cân phù hợp với sở thích ăn uống của khách hàng.
• Dùng các loại thuốc được Bộ Y tế cấp phép trong điều trị giảm cân, giảm mỡ với nhiều cơ chế như hạn chế hấp thụ chất béo từ thực phẩm, tăng đào thải mỡ, duy trì cảm giác no, hỗ trợ kiểm soát đường huyết…
• Thiết kế bài tập vận động đơn giản, dễ thực hiện nhưng vẫn hiệu quả theo thể trạng khách hàng.
• Dùng các máy móc công nghệ cao để điều trị mỡ thừa, giảm mỡ theo vùng hiệu quả, không xâm lấn, ví dụ công nghệ đông hủy mỡ.
• Phẫu thuật trong trường hợp đặc biệt, giúp người béo phì giảm cân hiệu quả hơn bằng các phương pháp như thu nhỏ dạ dày, đặt bóng dạ dày, cắt 1 phần dạ dày… để hạn chế thực phẩm ăn vào.

Làm sao để phòng ngừa tình trạng béo phì và bệnh gan nhiễm mỡ?

Dưới đây là một số cách giúp hạn chế nguy cơ mắc béo phì và gan nhiễm mỡ:

• Kiểm soát cân nặng, duy trì BMI ổn định dưới 23kg/m².
• Điều trị kiểm soát các bệnh như tiểu đường, rối loạn chuyển hóa lipid, mỡ máu cao…
• Không dùng rượu bia, nước có cồn cũng như đồ uống nhiều đường, calo.
• Duy trì các thói quen sống lành mạnh như thường xuyên tập thể dục, ngủ đủ giấc, uống nhiều nước…
• Tham khảo ý kiến bác sĩ và lưu ý khi dùng một số thuốc có tác dụng phụ gây thèm ăn, tăng cân, ảnh hưởng quá trình chuyển hóa lipoprotein…
• Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, carbs tinh chế.

>> Tham khảo thêm: Phương pháp giảm cân cho người đau dạ dày an toàn và một số lưu ý

Trên đây là bài viết giải thích về mối liên hệ giữa béo phì và gan nhiễm mỡ. Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ bởi nhiều yếu tố cùng lúc làm tăng áp lực chuyển hóa và tích lũy chất béo trong gan. Việc giảm cân có thể giúp kiểm soát, thậm chí chấm dứt tình trạng gan nhiễm mỡ. Tâm Anh là địa chỉ giảm cân, giảm mỡ uy tín, ứng dụng những phác đồ hiện đại chuẩn quốc tế vào điều trị giảm mỡ cũng như kiểm soát các biến chứng của thừa cân, béo phì như gan nhiễm mỡ.