Viêm gân chân ngỗng không chỉ là nỗi ám ảnh của các vận động viên mà còn có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai. Với vị trí đặc biệt và vai trò then chốt trong chuyển động, tình trạng viêm gân cơ chân ngỗng có thể gây cản trở các hoạt động thường ngày. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến vấn đề này và làm thế nào để khắc phục?
Viêm gân chân ngỗng (Hamstring Tendonitis) là tình trạng viêm xảy ra tại các gân của nhóm cơ gân chân ngỗng – nhóm cơ nằm ở mặt sau đùi, có chức năng kết nối phần dưới xương chậu với xương cẳng chân và đầu gối. Gân là mô liên kết chịu trách nhiệm gắn kết cơ với xương, đóng vai trò quan trọng trong việc truyền lực khi vận động. Nhóm cơ gân chân ngỗng bao gồm ba cơ chính: cơ bán gân và cơ bán màng (nằm ở mặt trong và giữa đùi sau), cùng với cơ nhị đầu đùi (nằm ở mặt ngoài đùi sau).
Tình trạng viêm gân chân ngỗng có thể xảy ra do vận động sai tư thế, kéo căng gân quá mức khi luyện tập thể thao hay hoạt động hằng ngày. Những yếu tố này có thể gây ra các vết rách nhỏ ở gân, dẫn đến viêm, sưng và đau tại vùng tổn thương.
Người bị viêm gân cơ chân ngỗng thường cảm thấy đau âm ỉ hoặc nhói ở mặt sau đùi, đặc biệt là gần vùng đầu gối hoặc bắp chân [1]. Trong đa số trường hợp, tình trạng này có thể hồi phục trong vòng vài ngày đến vài tuần nếu được nghỉ ngơi hợp lý và điều trị bảo tồn (không phẫu thuật).
Viêm gân cơ chân ngỗng thường gặp ở những người hoạt động thể chất cường độ cao, đặc biệt là các vận động viên. Những người tham gia các môn thể thao yêu cầu chạy nhanh, dừng và đổi hướng đột ngột như chạy nước rút, chạy vượt rào, bóng đá, bóng rổ, bóng bầu dục hoặc nhảy múa… có nguy cơ cao nhất. Theo các nghiên cứu, nhóm vận động viên từ 16 đến 25 tuổi dễ bị tổn thương gân chân ngỗng do cơ thể đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ [2].
Ngoài ra, một số người cũng có nguy cơ cao bị viêm gân chân ngỗng hoặc chấn thương liên quan đến gân chân ngỗng, bao gồm:
Viêm gân chân ngỗng thường là kết quả của việc lặp đi lặp lại các chuyển động gây căng thẳng lên gân ở mặt sau đùi, dẫn đến kích thích và viêm. Một trong những nguyên nhân phổ biến bao gồm:
Các triệu chứng của viêm gân chân ngỗng có thể bao gồm:
Hãy đến gặp bác sĩ ngay nếu gặp phải bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:
Chẩn đoán viêm gân cơ chân ngỗng dựa vào sự kết hợp giữa khai thác bệnh sử, khám lâm sàng và cận lâm sàng (nếu cần). Dưới đây là một số cách tiếp cận để chẩn đoán:
Bác sĩ có thể bắt đầu bằng việc kiểm tra lâm sàng như ấn nhẹ vào mặt sau đùi để tìm dấu hiệu đau, sưng hoặc nhạy cảm. Người bệnh có thể được yêu cầu thực hiện một số động tác như uốn cong đầu gối, nhón chân hoặc đi lại… để bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương.
X-quang không thể hiển thị gân, nhưng có thể giúp loại trừ các nguyên nhân khác gây đau như gãy xương hoặc tổn thương khớp. Đây là bước kiểm tra hình ảnh cơ bản trong chẩn đoán ban đầu.
Chụp cộng hưởng từ (MRI) là kỹ thuật tối ưu để đánh giá tình trạng viêm hoặc rách gân chân ngỗng. Nhờ vào hình ảnh rõ nét và chi tiết, bác sĩ có thể xác định chính xác vị trí tổn thương, từ đó xây dựng phác đồ điều trị phù hợp.
Chụp cắt lớp vi tính (CT) có thể được sử dụng trong một số trường hợp đặc biệt, nhằm đánh giá cấu trúc xương và mô mềm xung quanh nếu cần kiểm tra sâu hơn.
Siêu âm là một phương pháp không xâm lấn, giúp quan sát chuyển động của gân và cơ khi thực hiện các động tác. Nó đặc biệt hữu ích trong việc theo dõi tiến trình phục hồi hoặc đánh giá tình trạng viêm nhẹ.
Điều trị viêm gân chân ngỗng có thể tập trung vào việc giảm viêm, giảm đau, phục hồi chức năng và ngăn ngừa tái phát. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:
Đây là phương pháp điều trị chấn thương phổ biến, bao gồm: Rest (nghỉ ngơi), Ice (chườm đá), Compression (băng ép) và Elevation (kê cao). Người bị viêm gân chân ngỗng cần tránh vận động mạnh, nên chườm lạnh vùng bị đau trong khoảng 10-20 phút/lần, lặp lại 2-3 lần/ngày. Bên cạnh đó, việc kê cao chân (sao cho phần đùi và gối cao hơn tim) kết hợp với băng ép đúng cách sẽ giúp giảm sưng đau, hỗ trợ quá trình hồi phục.
Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen hoặc naproxen có thể được bác sĩ chỉ định giúp giảm viêm và kiểm soát cơn đau. Thuốc này thường được dùng trong vài ngày đầu sau chấn thương. Nếu triệu chứng không cải thiện, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được điều chỉnh phác đồ điều trị.
Sau giai đoạn cấp tính, vật lý trị liệu giúp khôi phục sức mạnh, độ linh hoạt và phạm vi chuyển động của cơ gân chân ngỗng. Các bài tập kéo giãn và tăng cường có thể được cá nhân hóa theo mức độ chấn thương để hỗ trợ phục hồi tối ưu.
Trong những trường hợp nghiêm trọng, như rách gân hoàn toàn hoặc điều trị bảo tồn không hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật. Đây là biện pháp cuối cùng nhằm tái tạo gân và phục hồi chức năng vận động cho người bệnh.
Phòng ngừa đúng cách có thể giúp hạn chế nguy cơ chấn thương gây viêm gân chân ngỗng và duy trì thể trạng tốt. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa nên áp dụng:
Trước khi bắt đầu bất kỳ hoạt động thể chất nào, hãy dành thời gian để khởi động cơ thể bằng các bài tập nhẹ nhàng như chạy bộ tại chỗ hoặc xoay khớp. Khởi động giúp tăng lưu lượng máu đến cơ và gân, làm nóng cơ thể và giảm nguy cơ chấn thương do hoạt động đột ngột.
Cơ và gân cần thời gian để phục hồi sau mỗi buổi tập. Vì vậy, tránh luyện tập quá sức hoặc lặp lại cùng một bài tập liên tục mà không có thời gian nghỉ ngơi phù hợp. Việc để cho cơ gân chân ngỗng có thời gian hồi phục sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng viêm do sử dụng cơ bắp quá mức.
Trước và sau khi luyện tập, nên thực hiện các bài kéo giãn cơ gân chân ngỗng và các nhóm cơ liên quan như cơ tứ đầu đùi và cơ gấp hông. Điều này giúp duy trì độ linh hoạt, giảm áp lực lên gân và phòng tránh các chấn thương do căng cơ.
Một lối sống lành mạnh bao gồm chế độ ăn uống khoa học, kiểm soát cân nặng, không hút thuốc và tập thể dục đều đặn sẽ giúp giữ cho cơ và gân luôn trong trạng thái tốt. Ngoài ra, nên tăng cường sức mạnh toàn thân, cải thiện tư thế và tập luyện đúng kỹ thuật để hỗ trợ bảo vệ gân chân ngỗng khỏi tổn thương lâu dài.
Viêm gân khác với rách gân. Rách gân là một chấn thương nghiêm trọng, khi gân bị tách rời khỏi cơ hoặc xương. Trong trường hợp rách gân nghiêm trọng, phẫu thuật có thể là cần thiết.
Cả căng cơ và viêm gân đều ảnh hưởng đến gân, nhưng căng cơ thường xảy ra đột ngột, khi các sợi gân bị kéo căng quá mức và tạo ra những vết rách nhỏ. Trong khi đó, viêm gân thường phát triển dần dần do bị sử dụng quá mức trong thời gian dài.
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại khoa Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, viêm gân chân ngỗng là một tình trạng có thể ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách. Bài viết đã cung cấp những thông tin cần thiết về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị viêm gân ngỗng, giúp người dân hiểu rõ hơn về cách phòng ngừa và xử lý khi gặp phải. Nếu đang có dấu hiệu của viêm gân cơ chân ngỗng hoặc cảm thấy lo ngại về tình trạng này, đừng ngần ngại đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
