Viêm gan C: Nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán bệnh

Viêm gan C là bệnh lý nguy hiểm, có thể gây nhiễm trùng mạn tính, thậm chí diễn tiến thành xơ gan, ung thư gan… Hiện nay vẫn chưa có vắc-xin phòng ngừa virus viêm gan siêu vi C. Do đó, việc chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ an toàn, khám sức khỏe định kỳ để phát hiện, điều trị bệnh sớm là rất quan trọng.

Viêm gan C là gì?

Viêm gan C hay viêm gan siêu vi C là bệnh nhiễm trùng do virus viêm gan C (HCV) gây viêm và làm tổn thương gan. Theo thời gian, tình trạng viêm trong mô gan có thể diễn tiến thành tổn thương xơ chai vĩnh viễn, tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến xơ gan, ung thư gan… Viêm gan siêu vi C có thể xuất hiện dưới tình trạng cấp tính hoặc mạn tính.

Triệu chứng viêm gan C

Biểu hiện của viêm gan C là gì? Dấu hiệu viêm gan siêu vi C thường không rõ ràng. Những người bị viêm gan siêu vi C cấp tính thường có dấu hiệu như mắc bệnh cúm, phổ biến gồm:

• Vàng da, vàng kết mạc mắt (thường gặp)
• Đau bụng, thường ở ¼ bụng trên
• Đau nhức cơ thể
• Mệt mỏi
• Sốt nhẹ
• Đau khớp
• Mất cảm giác thèm ăn
• Buồn nôn và nôn mửa
• Nước tiểu sẫm màu

Các triệu chứng viêm gan siêu vi C mạn tính có thể kéo dài âm thầm trong nhiều tháng đến nhiều năm. Khi viêm gan diễn tiến thành xơ gan, ung thư gan, triệu chứng có thể xảy ra như:

• Lú lẫn và thay đổi hành vi, tâm trạng
• Vàng da, vàng mắt
• Da lòng bàn tay có màu đỏ hoặc sẫm
• Các mạch máu nhỏ hình thanh giống như mạng nhện trên da (dấu sao mạch), thường tập trung vùng cổ ngực
• Báng bụng hay cổ trướng (do có sự tích tụ dịch trong bụng)
• Phù chân
• Chảy máu đường tiêu hoá do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản hoặc tĩnh mạch trực tràng, biểu hiện nôn ra máu, tiêu phân đen hoặc tiêu máu đỏ

Nguyên nhân viêm gan C

Bệnh viêm gan C là do siêu vi viêm gan C (Hepatitis C Virus: HCV) gây ra. Virus viêm gan siêu vi C có tính đa hình thái kiểu gen rất cao. Hiện nay, y học đã xác định được 6 kiểu gen chính, đánh số từ 1 đến 6. Kiểu gen HCV xuất hiện chủ yếu ở người bệnh tại Việt Nam là kiểu gen 6 (55.4%), tiếp theo lần lượt là kiểu gen 1 (28.5%), 2 (15.6%) và 3 (0.5%). Tùy thuộc vào kiểu gen virus gây viêm gan siêu vi C, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. (1)

Ai có nguy cơ mắc bệnh viêm gan C

Viêm gan C rất dễ lây lan và có thể xảy ra ở mọi đối tượng. Trong đó, có thể chia ra các nhóm nguy cơ:

• Lây truyền qua đường chăm sóc sức khoẻ
  • Những người được truyền máu hoặc ghép nội tạng
  • Những người đã chạy thận nhân tạo trong thời gian dài
  • Nhân viên y tế đã tiếp xúc với máu hoặc kim tiêm của người nhiễm viêm gan siêu vi C
  • Những người mắc bệnh máu khó đông được điều trị bằng các yếu tố đông máu
• Lây truyền qua đường tình dục:
  • Đối tác quan hệ tình dục được chẩn đoán mắc bệnh viêm gan C
  • Người bị nhiễm HIV
  • Quan hệ tình dục đồng giới nam
• Lây truyền qua đường máu, dịch tiết
  • Dùng chung kim tiêm, bàn chải đánh răng, dao cạo râu với người được chẩn đoán mắc bệnh viêm gan siêu vi
• Trẻ sơ sinh được sinh ra từ người mẹ mắc bệnh viêm gan siêu vi C
• Kết quả xét nghiệm gan bất thường nhưng không xác định được nguyên nhân
• Phơi nhiễm qua da khác: xăm mình, xỏ khuyên, giác hơi, cắt tóc…

Chẩn đoán bệnh viêm gan C

Để chẩn đoán bệnh viêm gan siêu vi C, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các biện pháp sau đây: (2)

1. Khám lâm sàng

Ban đầu, bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về triệu chứng gặp phải, tình trạng truyền máu, sử dụng thuốc tiêm gần đây. Sau đó, bác sĩ tiến hành khám sức khỏe để xác định các dấu hiệu tổn thương gan như: sự thay đổi về màu da, màu lòng trắng mắt, tình trạng sưng ở cẳng chân, mắt cá chân, bàn chân, đau bụng…

2. Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu chỉ định trong chẩn đoán viêm gan siêu vi C có nhiều dạng:

• Xét nghiệm kháng thể viêm gan siêu vi C (HCVAb): Xét nghiệm này giúp xác định kháng thể chống lại virus trong máu của người bệnh.
• Xét nghiệm RNA viêm gan C (HCV-RNA): Xét nghiệm giúp xác định tình trạng hoạt động của virus viêm gan siêu vi C trong máu.
• Xét nghiệm kiểu gen: Giúp xác định chính xác chủng/ kiểu gen viêm gan siêu vi C đang mắc phải để chỉ định phương pháp điều trị hiệu quả.
• Xét nghiệm chức năng gan: Kiểm tra tình trạng hoạt động của gan. Bao gồm : AST, ALT, GGT, Bilirubin, chức năng đông máu, albumin, protein máu

3. Đo độ đàn hồi gan

Sử dụng kỹ thuật đo độ đàn hồi gan giúp xác định mức độ xơ hoá gan để quyết định thời gian điều trị thuốc kháng virus.

4. Sinh thiết gan

Trong một số trường hợp, bác sĩ cũng có thể thu thập mẫu mô gan thông qua sinh thiết để mang đi kiểm tra dưới kính hiển vi, giúp xác định dấu hiệu tổn thương gan đang gặp phải.

Biến chứng của viêm gan C

Nhiễm trùng viêm gan C kéo dài trong nhiều năm có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như: xơ gan (sẹo gan), ung thư gan, suy gan…, thậm chí khiến gan ngừng hoạt động.

Điều trị bệnh viêm gan C

Các phương pháp được sử dụng phổ biến trong điều trị viêm gan C gồm: (3)

• Thuốc kháng virus: Thuốc kháng virus được sử dụng để loại bỏ virus khỏi cơ thể. Mục tiêu của phương pháp này là không tìm thấy virus viêm gan siêu vi C trong cơ thể trong ít nhất 12 tuần sau khi kết thúc phác đồ. Việc lựa chọn thuốc và thời gian điều trị phụ thuộc vào kiểu gen viêm gan C, tình trạng tổn thương gan, tình trạng xơ hoá gan và các tình trạng bệnh lý khác…
• Ghép gan: Nếu gan bị tổn thương nghiêm trọng do nhiễm viêm gan C mạn tính, bác sĩ sẽ chỉ định ghép gan. Quá trình này sẽ tiến hành cắt bỏ phần gan bị tổn thương và thay thế bằng một phần gan khỏe mạnh của người hiến tặng. Trong hầu hết các trường hợp, chỉ thực hiện ghép gan không chữa khỏi viêm gan siêu vi C. Nhiễm trùng vẫn có khả năng tái phát, cần kết hợp điều trị bằng thuốc kháng virus để ngăn ngừa tổn thương mới.
• Tiêm chủng: Không có vắc-xin phòng ngừa viêm gan C. Tuy nhiên, khuyến nghị mỗi người nên tiêm vắc-xin phòng ngừa virus viêm gan A và B để tránh làm cho tình trạng bệnh viêm gan siêu vi C trở nên trầm trọng hơn.

Phòng ngừa viêm gan C

Viêm gan C là bệnh nhiễm trùng gan do virus viêm gan siêu vi C (HCV) gây ra. Bệnh có thể dẫn đến nhiễm trùng mạn tính và nhiều bệnh nghiêm trọng như xơ gan, ung thư gan, suy gan. Do đó, mỗi người nên chủ động phòng ngừa bằng cách thực hiện các biện pháp sau đây:

1. Tránh tiếp xúc với nguồn lây nhiễm

Tránh tiếp xúc với nguồn lây nhiễm là biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh viêm gan C:

• Tránh dùng chung các vật dụng như kim tiêm, ống tiêm, thìa, tăm bông, dao cạo rau, bàn chải đánh răng…
• Quan hệ tình dục an toàn bằng cách sử dụng bao cao su
• Hạn chế xăm hình, xỏ khuyên, nếu có, nên lựa chọn cơ sở uy tín
• Không nhận truyền máu hoặc ghép nội tạng từ người hiến tặng bị nhiễm viêm gan siêu vi C.

2. Tăng cường sức khỏe

Ngoài các biện pháp kể trên, mỗi người cũng cần duy trì một lối sống lành mạnh, kiểm soát cân nặng ổn định, hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây hại cho gan như thuốc lá, rượu bia, chất kích thích, hóa chất… Ngoài ra, việc thăm khám sức khỏe định kỳ cũng rất quan trọng, giúp phát hiện và điều trị kịp thời các tổn thương gan có thể gặp phải, bao gồm nhiễm virus viêm gan C.

Thắc mắc thường gặp

Dưới đây là phần giải đáp một số thắc mắc thường gặp liên quan đến viêm gan siêu vi C:

1. Viêm gan C có lây không?

Viêm gan C có thể lây lan qua tiếp xúc với máu bị nhiễm bệnh khi dùng chung kim tiêm, ống tiêm, truyền máu, xăm hình, bấm khuyên, hoặc từ mẹ sang con, hoặc từ đường tình dục (quan hệ đồng giới, HIV…). Viêm gan C không lây truyền qua tiếp xúc thông thường, như ôm, bắt tay, dùng chung đồ dùng ăn uống, ho, hắt hơi, cũng không lây truyền qua sữa mẹ.

2. Viêm gan C có nguy hiểm không?

Viêm gan C là bệnh lý nguy hiểm, có thể thể dẫn đến nhiễm trùng mạn tính và nhiều bệnh nghiêm trọng như xơ gan, ung thư gan, suy gan.

3. Người bị viêm gan C sống được bao lâu?

Người bị viêm gan C có thể sống nhiều năm sau khi phát hiện. Thời gian chính xác phụ thuộc vào các yếu tố như: thời điểm phát hiện và can thiệp điều trị, viêm gan cấp hay mạn tính, mức độ tổn thương gan…

4. Người bị viêm gan C nên ăn gì và kiêng gì?

Người mắc bệnh viêm gan siêu vi C nên áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng:

• Loại thực phẩm nên ăn: Trái cây, rau quả, protein nạc, ngũ cốc nguyên hạt, chất béo lành mạnh…
• Loại thực phẩm nên tránh: Đồ ăn nhiều dầu, muối, sắt, thực phẩm chế biến sẵn, cá sống, sữa chưa tiệt trùng, rượu, đường…
• Uống nhiều nước

5. Có vắc xin phòng viêm gan C không?

Hiện nay vẫn chưa có vắc-xin phòng ngừa viêm gan C, nhưng khuyến khích nên tiêm vắc-xin viêm gan B, để tránh bệnh viêm gan siêu vi C diễn tiến nghiêm trọng hơn.

6. Đang mang thai mà bị nhiễm viêm gan C có sao không?

Mắc bệnh viêm gan C trong giai đoạn mang thai có thể truyền virus sang em bé. Do đó, người mẹ cần siêu âm và làm các xét nghiệm định kỳ để theo dõi thai kỳ. Thuốc kháng virus có thể được chỉ định sử dụng sau khi ngừng cho con bú. Ngoài ra, trẻ sinh ra cũng cần làm xét nghiệm viêm gan C (Anti HCV hay HCV Ab) khi 18 tháng tuổi. Trẻ có Anti HCV dương tính cần được xét nghiệm HCV-RNA sau 3 tuổi để khẳng định nhiễm viêm gan siêu vi C mạn

7. Làm sao để tránh lây virus viêm gan C cho người khác?

Để tránh lây virus viêm gan C cho người khác, người bệnh tuyệt đối không dùng chung kim tiêm, đồ dùng cá nhân, băng bó vết cắt, vết loét trên da cẩn thận, thực hiện tình dục an toàn, làm xét nghiệm và điều trị đúng cách theo chỉ định của bác sĩ.

8. Virus viêm gan C có thể sống bao lâu ở bên ngoài cơ thể?

Virus viêm gan C có thể tồn tại bên ngoài cơ thể trong vòng khoảng 6 tuần ở nhiệt độ phòng. Tuy nhiên, thời gian tồn tại trong điều kiện chất lỏng sẽ lâu hơn so với bề mặt khô.

9. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Người bệnh cần đi gặp bác sĩ ngay khi nhận thấy triệu chứng trở nên nặng hơn hoặc xuất hiện các triệu chứng mới, chẳng hạn như nôn ra máu (dấu hiệu cho thấy tổn thương gan nặng do viêm gan C mạn tính).

Hiện nay, Trung tâm Viêm gan & Gan nhiễm mỡ thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là đơn vị uy tín cung cấp dịch vụ khám và điều trị các bệnh về gan như viêm gan siêu vi (bao gồm viêm gan C), xơ gan, suy gan, ung thư gan… Trung tâm ứng dụng các thiết bị hiện đại trong chẩn đoán, xét nghiệm bệnh và phác đồ điều trị chuyên sâu dựa trên quy chuẩn của Bộ Y tế và WHO.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, Quý khách vui lòng liên hệ:

Trên đây là bài viết tổng hợp thông tin về viêm gan C bao gồm nguyên nhân, biểu hiện, phương pháp chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh viêm gan siêu vi C hiệu quả. Trong tất cả các trường hợp, việc chủ động phòng ngừa ngay từ ban đầu đều đóng vai trò vô cùng quan trọng.