Ung bướu là gì? Nguyên nhân và cách phân biệt lành – ác tính

Ung bướu ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất vả cả tâm lý của người bệnh rất nhiều. Vậy ung bướu là gì? Nguyên nhân do đâu? Phân biệt lành – ác tính như thế nào?

Ung bướu là gì?

Ung bướu là khối tế bào bất thường hình thành trong cơ thể, gây ảnh hưởng đến mô, tuyến, cơ quan, da và xương. Ung bướu có thể phát triển tăng kích thước lớn hoặc nhỏ; có 1 hoặc nhiều khối u. (1)

Phân loại ung bướu

Thông thường, nhiều người bệnh lo lắng khi nghe từ “ung bướu” và nghĩ ngay đến ung thư. Tuy nhiên, u bướu có 2 loại, gồm lành tính (không phải ung thư) và ác tính (ung thư). Cụ thể:

1. U bướu lành tính

U bướu lành tính là loại không phải ung thư và hiếm khi đe dọa đến tính mạng. Đây là bướu cục bộ, không ảnh hưởng đến mô lân cận hoặc lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Hầu hết, bệnh không cần điều trị, trừ trường hợp bướu này phát triển kích thước, đè lên các bộ phận khác của cơ thể và gây nhiều vấn đề sức khỏe.

2. U bướu ác tính

U bướu ác tính là loại có thể lan vào mô, tuyến và các bộ phận khác của cơ thể. U bước này có thể chữa khỏi, tái phát sau điều trị hoặc đe dọa tính mạng.

Dấu hiệu bị ung bướu

Dấu hiệu u bướu khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố như: vị trí phát triển, kích thước và có chứa tế bào ung thư không. Đôi khi, u bướu nằm gần da, người bệnh có thể cảm nhận thông qua việc chạm, nhìn thấy rõ cục u hoặc vùng da bất thường nhô lên. Một số trường hợp khác, người bệnh không nhận thấy u được chỉ bằng việc quan sát hoặc sờ vào. Ngoài ra, người bệnh có thể nhận biết cơ thể có thể bị bệnh với một số dấu hiệu như:

• Mệt mỏi.
• Sốt hoặc ớn lạnh.
• Đổ mồ hôi đêm.
• Mất cảm giác thèm ăn hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Khối u gây đau (không phải tất cả khối u).

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Người bệnh cần gặp bác sĩ nếu nhận thấy có cục u mới, bướu thay đổi ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể hoặc có một số triệu chứng bất thường như:

• Mệt mỏi tột độ.
• Đau dữ dội ảnh hưởng đến giấc ngủ hoặc hoạt động hàng ngày.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân.

Nguyên nhân gây ung bướu

Nguyên nhân gây bướu hiện chưa xác định rõ. Bệnh hình thành do các tế bào bất thường tích tụ lại, tạo thành khối u hoặc tăng sinh quá mức. Cơ thể liên tục tạo ra tế bào mới để thay thế tế bào cũ hoặc hư hỏng đã chết đi. Tuy nhiên một số tế bào không chết đi như quy trình thông thường mà tích tụ lại hình thành bướu. Trường hợp khác, các tế bào mới phát triển và nhân lên nhanh hơn mức cần thiết cũng có thể tích tụ và hình thành bướu.

Yếu tố nguy cơ gây u bướu

Một số yếu tố nguy cơ gây bệnh bao gồm:

• Đột biến gen như gen BRCA bị đột biến.
• Các tình trạng di truyền như: hội chứng lynch và bệnh u xơ thần kinh (NFS).
• Tiền sử gia đình mắc một số loại ung thư như ung thư vú hoặc ung thư tuyến tiền liệt.
• Hút thuốc hoặc hít phải khói thuốc lá.
• Uống quá nhiều rượu (rối loạn sử dụng rượu).
• Tiếp xúc với chất độc như benzen hoặc amiăng.
• Từng tiếp xúc với bức xạ.
• Các loại vi-rút như HPV.
• Béo phì.

Bệnh ung bướu có nguy hiểm không?

Có, ung bướu nguy hiểm nếu phát triển. Các biến chứng của bệnh bao gồm:

• Gây áp lực lên cơ quan trong cơ thể: bướu tăng kích thước có thể chèn ép, gây áp lực lên các cơ quan lân cận trong cơ thể.
• Sản xuất hormone dư thừa: bướu có thể khiến cơ thể sản xuất quá nhiều hormone, gây mất cân bằng hormone có thể gây ra một loạt các triệu chứng khó chịu.
• Ung thư lan rộng (di căn): với u bướu ác tính, tế bào ung thư có thể tách khỏi khối u ban đầu và di chuyển qua hệ thống tuần hoàn hoặc hệ thống bạch huyết đến vị trí mới. Ung thư lan rộng thường khó điều trị hơn.

Cách chẩn đoán bệnh u bướu

Bác sĩ chẩn đoán bệnh bằng phương pháp sinh thiết để xác định xem khối u có phải là ung thư không. Quy trình sinh thiết, gồm lấy mẫu tế bào từ bướu mang vào phòng thí nghiệm để kiểm tra và đưa ra kết luận chẩn đoán. Trường hợp bướu nằm ở khu vực khó tiếp cận, bác sĩ có thể cắt bỏ toàn bộ bướu và mang đi sinh thiết. Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh làm thêm một số xét nghiệm chuyên sâu như:

• Xét nghiệm máu: để tìm kiếm dấu hiệu bướu, các protein hoặc hóa chất cụ thể có thể cảnh báo người bệnh mắc một loại khối u ác tính nào đó.
• Chẩn đoán hình ảnh: ngoài ra tùy thuộc vào vị trí bướu, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh chụp X-quang, chụp CT, chụp MRI hoặc chụp cắt lớp phát xạ positron (PET).

Cách điều trị bệnh ung bướu

Phương pháp điều trị khối u bướu sẽ tùy thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tính chất (ác hoặc lành tính) và vị trí bướu. Hầu hết, bướu lành tính không cần điều trị. Tuy nhiên, một số bướu lành tính phát triển gây nhiều biến chứng, bác sĩ có thể phẫu thuật cắt bỏ. Với bướu ác tính, bác sĩ có thể lựa chọn một số phương pháp sau:

• Phẫu thuật cắt bỏ khối u.
• Xạ trị: tiêu diệt tế bào bất thường bằng tia X năng lượng cao.
• Hóa trị: thu nhỏ khối u trước khi phẫu thuật hoặc tiêu diệt tế bào bất thường còn sót lại sau phẫu thuật.
• Liệu pháp hormone: ngăn hormone thúc đẩy sự phát triển của khối u.
• Liệu pháp miễn dịch: giúp hệ thống miễn dịch trong cơ thể chống lại ung thư.
• Liệu pháp nhắm mục tiêu: làm chậm hoặc ngăn tế bào ung thư phát triển.

Biện pháp phòng ngừa bệnh

Hiện không thể ngừa bệnh vì hầu hết u bướu xuất hiện không rõ nguyên nhân. Tuy nhiên, người bệnh có thể giảm nguy cơ với một số cách sau:

• Bỏ thuốc lá.
• Uống rượu ở mức vừa phải hoặc ngừng sử dụng.
• Lên thực đơn cân bằng, khoa học hàng ngày với nhiều thực phẩm giàu dinh dưỡng.
• Duy trì hoạt động thể chất, ít nhất 30 phút/ngày.
• Duy trì cân nặng ở mức phù hợp với từng cơ địa mỗi người.
• Giảm nguy cơ mắc HPV bằng cách tiêm vaccin và quan hệ tình dục an toàn.
• Khám và tầm soát định kỳ: người bệnh có thể phát hiện sớm bướu ác tính sớm bằng cách thực hiện tất xét nghiệm tầm soát phù hợp với độ tuổi được khuyến nghị, bao gồm:

• Chụp nhũ ảnh: người từ 40-50 tuổi nếu có nguy cơ mắc ung thư vú.
• Khám tuyến tiền liệt: nam giới từ 45-50 tuổi tùy thuộc vào nguy cơ của từng người.
• Nội soi đại tràng: người từ 45 tuổi nếu có nguy cơ mắc ung thư đại tràng trung bình.

Câu hỏi thường gặp

1. U lành tính và u ác tính khác nhau như thế nào?

U lành tính và u ác tính khác nhau như sau: (2)

2. Khoa Ung bướu là gì?

Khoa Ung bướu là nơi chẩn đoán và điều trị bệnh ung thư. Đây là khoa quan trọng trong hệ thống y tế của bất kỳ cơ sở y tế nào. Tầm quan trọng của khoa được nhìn nhận từ nhiều khía cạnh khác nhau, gồm:

• Tăng cường khả năng chẩn đoán sớm: thông qua chương trình tầm soát và khám tổng quát định kỳ người bệnh có thể kịp thời phát hiện dấu hiệu như bướu ác tính sớm. Điều này giúp tăng khả năng điều trị và cải thiện tỷ lệ sống cho người bệnh.
• Cung cấp phương pháp điều trị đa dạng: Khoa thường tham gia vào các nghiên cứu lâm sàng và ứng dụng các tiến bộ khoa học mới nhất trong điều trị ung thư. Điều này giúp nâng cao chất lượng điều trị, góp phần vào việc phát triển phương pháp điều trị mới và hiệu quả hơn, cải thiện tỷ lệ sống cho người bệnh ung thư.

Hơn nữa, khoa thường không chỉ tập trung vào việc điều trị mà còn bao gồm các phương pháp chăm sóc và hỗ trợ bệnh nhân trong quá trình điều trị.

3. Khi nào nên đi khám bệnh?

Người bệnh nên đi khám ở các bệnh viện khi nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào như: khối u, đau không rõ nguyên nhân, sốt, mệt, sụt cân không rõ nguyên nhân hoặc bất kỳ thay đổi nào khác trong cơ thể. Đặc biệt người thuộc nhóm yếu tố nguy cơ cao có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư, người 45-50 tuổi, hút thuốc lá, lạm dụng chất kích thích, nhiễm virus viêm gan… cần đi khám, tầm soát ung thư sớm.

4. Khám tầm soát bệnh ung bướu ở đâu tốt?

Người bệnh nếu muốn tìm địa chỉ khám tầm soát bệnh ung bướu tốt có thể tham khảo Đơn vị Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 và Khoa Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

2 cơ sở y tế này được xây dựng theo tiêu chuẩn quốc tế, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hàng đầu với mô hình điều trị đa mô thức và cá thể hóa cho người bệnh ung thư. Với trang thiết bị hiện đại và đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, 2 cơ sở y tế này sẽ cung cấp dịch vụ chăm sóc chuyên biệt, hỗ trợ người bệnh tiếp cận các chuyên gia y tế quốc tế và cập nhật phác đồ điều trị tiên tiến.

Người bệnh khi xuất hiện ung bướu thường rất lo lắng về mức độ nguy hiểm, tình trạng sức khỏe, tính mạng và các vấn đề trong cuộc sống (gia đình, chi phí điều trị…). Thông qua bài “Ung bướu là gì? Nguyên nhân và cách phân biệt lành – ác tính”, người bệnh cần biết nhiều bướu thuộc dạng lành tính và không cần điều trị. Với khối u lành tính lớn gây ảnh hưởng đến sức khỏe hoặc bướu ác tính có rất nhiều lựa chọn điều trị. Việc được điều trị kịp thời có thể tạo ra sự khác biệt lớn khi nói đến triển vọng của bạn. Các liệu pháp điều trị ung thư có thể tiêu diệt các tế bào ung thư, ngăn chặn chúng lây lan và giảm nguy cơ ung thư tái phát. Nhiều người sống được nhiều năm sau khi được điều trị khối u ung thư. Bác sĩ điều trị của bạn sẽ thảo luận về các lựa chọn điều trị của bạn với bạn.