Ở các nước phát triển, u tuyến cận giáp phổ biến thứ ba trong số các bệnh nội tiết, sau đái tháo đường và bệnh tuyến giáp với tỷ lệ 0,1%-0,4% dân số, ở mọi lứa tuổi, đặc biệt người 50-60 tuổi (1). Vậy u tuyến cận giáp là gì? Nguyên nhân gây bệnh do đâu? Triệu chứng, chẩn đoán và điều trị bằng cách nào? Bài viết này, thạc sĩ bác sĩ chuyên khoa II Phạm Tuấn Mạnh, Khoa Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ đưa ra thông tin tổng quan về u cận giáp.
U tuyến cận giáp là khối u xuất phát từ một hoặc nhiều tuyến cận giáp, phần lớn lành tính. U tuyến cận giáp chiếm 85%-90% do cường cận giáp nguyên phát gây ra. Khoảng 90% trường hợp là u đơn độc, lành tính. Ngoài ra, u này cũng có thể hình thành do tăng sản tuyến hoặc ung thư tuyến cận giáp.
Tuyến cận giáp là 2 cặp tuyến nhỏ, nằm mặt sau thùy bên của tuyến giáp. Tuyến cận giáp có chức năng tiết ra hormone PTH (parathyroid hormone) giúp điều hòa nồng độ ion canxi và ion phosphate trong huyết tương. PTH khi kết hợp với thụ thể của chính mình sẽ làm tăng hấp thu canxi ở ống lượn xa và giảm hấp thu phosphate. Dưới tác dụng của hormone PTH, nồng độ ion canxi tăng lên và nồng độ ion phosphate giảm đi.
U tuyến cận giáp phân thành 2 loại, bao gồm: (2)
Khối u lành tính tiết ra lượng PTH quá mức, dẫn đến cường cận giáp. Ngoài ra, u này còn gây hạ phosphate máu (mức phosphate trong máu thấp) và giải phóng canxi, phosphate được lưu trữ trong xương vào máu (tiêu hủy xương), dẫn đến loãng xương.
Ung thư tuyến cận giáp hiếm gặp với triệu chứng như: mệt, táo bón, chán ăn, kém tập trung, mất trí nhớ, lẫn và đi tiểu nhiều.
Triệu chứng u tuyến cận giáp sẽ khác nhau theo từng giai đoạn, cụ thể:
Ngoài ra, khi bác sĩ khám lâm sàng, với bướu to cũng có thể sờ thấy khối u vùng trước cổ, chắc, di động theo nhịp nuốt. Vì vậy, bác sĩ cần phân biệt với u tuyến giáp, đặc biệt u tuyến giáp đơn độc nằm sau của tuyến giáp.
Nguyên nhân gây ra bệnh u tuyến cận giáp hiện vẫn chưa rõ. Đa số u tuyến cận giáp là u đơn độc, xuất phát từ một dòng tế bào đột biến. Ngoài ra, bệnh có thể do một số yếu tố nguy cơ khác gây ra như: tiền sử chiếu xạ vùng cổ, do dùng thuốc (estrogen, thuốc lợi tiểu thiazide, thuốc lithium), yếu tố di truyền (hội chứng đa u tuyến nội tiết – MEN).
Có, bệnh u tuyến cận giáp nguy hiểm. Người bệnh nếu không điều trị sẽ làm tăng nồng độ canxi trong máu và gây nhiều biến chứng nghiêm trọng như:
Ngoài ra, người bệnh có thể gặp một số biến chứng sau phẫu thuật nếu không được điều trị đúng cách như tổn thương dây thần kinh điều khiển giọng nói; tổn thương tuyến cận giáp, gây suy tuyến cận giáp và nồng độ canxi thấp. Vì vậy, người bệnh hãy đến cơ sở y tế uy tín có bác sĩ chuyên về Đầu Mặt Cổ để được khám, chẩn đoán chính xác tình trạng và lên liệu trình điều trị phù hợp, ngừa biến chứng nghiêm trọng của bệnh.
Bác sĩ chẩn đoán y tuyến cận giáp bằng một số phương pháp cận lâm sàng như: siêu âm vùng cổ, xét nghiệm nồng độ canxi máu, phosphate máu, nồng độ hormone PTH máu. Ngoài ra, với trường hợp khó, người bệnh có thể cần chụp CT Scan hoặc MRI vùng cổ để đánh giá chính xác vị trí, bản chất của u.
Ngoài ra, bác sĩ cũng sử dụng kết quả giải phẫu bệnh sau mổ để xác định bản chất mô học của khối u tuyến cận giáp, xác định u lành tính hoặc ung thư tuyến giáp.
Phương pháp điều trị u tuyến cận giáp sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại khối u, vị trí, kích thước và các yếu tố khác. Cụ thể:
Bác sĩ thường sử dụng phương pháp phẫu thuật cắt bỏ tuyến cận giáp bị ảnh hưởng. Khi mất 1 tuyến cận giáp người bệnh không nên quá lo lắng vì chức năng của 1 trong 4 tuyến cận giáp còn lại vẫn đủ đảm bảo điều hòa nồng độ PTH trong máu. Người bệnh cần lưu ý, ca mổ nên được thực hiện bởi bác sĩ có kinh nghiệm trong việc phẫu thuật tuyến cận giáp để đảm bảo an toàn, hiệu quả và hạn chế biến chứng khi điều trị.
Một số trường hợp bác sĩ có thể kê đơn thuốc lợi tiểu, truyền dịch hoặc truyền tĩnh mạch calcitonin để làm hạ canxi máu tạm thời trong quá trình chờ phẫu thuật.
Đối với u không đủ tiêu chuẩn để phẫu thuật hoặc không có triệu chứng, người bệnh cần theo dõi định kỳ thông qua việc khám lâm sàng, xét nghiệm máu, siêu âm thận 12 tháng/lần và đo độ loãng xương.
Không, bạn không thể ngừa bệnh u cận giáp vì chưa rõ nguyên nhân hình thành khối u này. Tuy nhiên, người có yếu tố nguy cơ hãy trao đổi với bác sĩ cách theo dõi sức khỏe, ngừa và lên liệu trình điều trị bệnh kịp thời nếu có. (3)
Đơn vị Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7, Khoa Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM nổi bật với nhiều phương pháp điều trị hiện đại, quy trình điều trị chặt chẽ, kết hợp đa mô thức sẽ giúp người bệnh có nhiều lựa chọn và cơ hội điều trị bệnh vùng đầu, mặt, cổ, tuyến vú… Hơn nữa, nơi đây quy tụ đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, chuyên môn, luôn tận tâm theo sát từ khâu tư vấn đến hậu phẫu sẽ mang lại sự hài lòng và an tâm cho người bệnh.
Đặt biệt, Khoa Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM có một số dịch vụ giúp người bệnh hài lòng trong quá trình khám và điều trị gồm:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
U tuyến cận giáp là khối u lành tính (không phải ung thư) xuất hiện ở tuyến cận giáp. Thông qua bài “U tuyến cận giáp: Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị”, người bệnh hiểu hơn về loại khối u này và biết cách ngừa bệnh tiến triển nặng khi thuộc nhóm yếu tố nguy cơ. Ngoài ra, người bệnh khi xuất hiện triệu chứng bất thường ở cổ, gặp khó khăn trong việc nuốt hãy đến gặp bác sĩ để được khám, chẩn đoán và lên liệu trình điều trị phù hợp, hạn chế biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt có thể ảnh hưởng đến tính mạng.
