Rối loạn tiền đình ngoại biên: Nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán

Bệnh rối loạn tiền đình ngoại biên rất thường gặp, với các triệu chứng điển hình như: chóng mặt, suy giảm thính lực, ói mửa, buồn nôn,… Tình trạng này xảy ra liên quan đến cấu trúc tiền đình tai trong bị tổn thương, làm xáo trộn trong hệ thống thăng bằng của cơ thể. Thạc sĩ bác sĩ CKII Trần Thị Thúy Hằng, Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ về nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán rối loạn tiền đình ngoại biên qua bài viết dưới đây.

Rối loạn tiền đình ngoại biên là gì?

Rối loạn tiền đình ngoại biên là bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, làm rối loạn hệ thống thăng bằng của cơ thể.

Về mặt giải phẫu học, rối loạn tiền đình được chia thành 2 loại bệnh: bệnh tiền đình trung ương và bệnh tiền đình ngoại biên. Trong đó, bệnh tiền đình ngoại biên chiếm 90% các ca mắc rối loạn tiền đình. Con số này vô cùng đáng lo ngại.

Hiện nay, để xác định người bệnh mắc rối loạn tiền đình trung ương hay rối loạn tiền đình ngoại biên, bác sĩ sẽ thực hiện các phương pháp kiểm tra, chẩn đoán kỹ càng.

Dưới đây là các hội chứng rối loạn tiền đình ngoại biên, được sắp xếp theo tỷ lệ người mắc từ nhiều nhất đến ít nhất.

• Hội chứng chóng mặt kịch phát tư thế lành tính.
• Bệnh Meniere của hệ thống tiền đình ốc tai.
• Viêm dây thần kinh tiền đình cấp tính một bên.
• Viêm dây thần kinh tiền đình cấp tính hai bên.
• Rối loạn tiền đình theo cơn.
• Hội chứng TMWS (Third mobile window syndrome – hội chứng cửa sổ thứ ba di động).

Đối tượng có nguy cơ bị rối loạn tiền đình ngoại biên

Đối tượng sau có nguy cơ mắc chứng rối loạn tiền đình ngoại biên, bao gồm:

• Bệnh về tai như viêm tai giữa gây rối loạn tiền đình ngoại biên.
• Mắc các bệnh như đái tháo đường, bệnh tim mạch, đột quỵ có thể gây rối loạn tiền đình ngoại biên.
• Chấn thương vùng đầu gây tổn thương hệ thống tiền đình dẫn đến rối loạn tiền đình ngoại biên.
• Người có tiền sử gia đình mắc rối loạn tiền đình ngoại biên.

Ngoài ra, còn một số nguy cơ gây nên tình trạng rối loạn tiền đình ngoại biên như:

• Bệnh dễ gặp ở đối tượng cao tuổi.
• Người dùng thuốc kháng histamin, cholinergic và thuốc chống loạn thần dễ mắc rối loạn tiền đình ngoại biên.
• Yếu tố môi trường như thay đổi áp suất không khí, độ cao và tư thế có thể gây ra chứng rối loạn tiền đình ngoại biên.
• Dân văn phòng ngồi làm việc với máy tính trong thời gian dài, làm ảnh hưởng cột sống dẫn đến co thắt động mạch cột sống gây rối loạn tiền đình ngoại biên.

Nguyên nhân rối loạn tiền đình ngoại biên

Có rất nhiều nguyên nhân gây rối loạn tiền đình ngoại biên, chủ yếu xảy ra khi tai trong hoặc dây thần kinh tiền đình tổn thương. (1)

Một số nguyên nhân có thể kể đến như:

• Bệnh liên quan đến tai trong.
• Viêm tai xương chũm mạn tính.
• Xơ cứng tai, viêm mê nhĩ,…
• Dùng quá nhiều rượu bia trong thời gian dài.
• Do các bệnh cảm cúm, thủy đậu, zona,… gây viêm dây thần kinh tiền đình. Cơn chóng mặt đôi lúc tái đi tái lại nhiều lần dẫn đến rối loạn tiền đình ngoại biên.
• Do tác dụng phụ của một số loại thuốc: lợi tiểu, kháng sinh, xạ trị, giảm đau,… có thể dẫn đến tổn thương dây thần kinh số 8 hoặc tiền đình ốc tai.

Ngoài ra, còn một số nguyên nhân gây rối loạn tiền đình ngoại biên như thời tiết “trái gió trở trời” thay đổi đột ngột, sống trong môi trường ồn ào, ít vận động thể dục thể thao, áp lực kéo dài,…

Triệu chứng rối loạn tiền đình ngoại biên

Với các bệnh Tai Mũi Họng hiện nay thì rối loạn tiền đình ngoại biên là dạng phổ biến. Triệu chứng phổ biến nhất chính là chóng mặt khi thay đổi tư thế. Ngoài ra, còn có một số triệu chứng như:

• Nôn mửa, buồn nôn thường xuyên đối với trường hợp nặng.
• Khó khăn trong việc đi lại, có thể bị ngã và mất thăng bằng.
• Tai có cảm giác bị ù, nghe kém.
• Đau đầu có thể xảy ra.
• Rối loạn thị giác, khó khăn trong việc tập trung.

Tuy rối loạn tiền đình ngoại biên là bệnh lành tính nhưng nếu kéo dài sẽ gây khó chịu cho người bệnh. Hơn thế nữa, nếu bệnh tiến triển sang mạn tính sẽ gây nguy hiểm, nhất là cơn chóng mặt đến bất ngờ khi bạn tham gia giao thông, lúc băng qua đường, đi thang cuốn,…

Chẩn đoán rối loạn tiền đình ngoại biên

1. Khám lâm sàng

Để chẩn đoán rối loạn tiền đình ngoại biên, bác sĩ kiểm tra tai để xem có dấu hiệu nhiễm trùng hay không. Bên cạnh đó, xem các tư thế, khả năng mà bạn giữ thăng bằng.

2. Cận lâm sàng

Đo chức năng tiền đình bằng máy tiền đình.
Tùy triệu chứng, tình trạng, bác sĩ chỉ định chụp MRI não và cổ, loại trừ các nguyên nhân gây chóng mặt.

3. Đo chức năng tiền đình áp dụng công nghệ AI

Tuy nhiên, với các cơ sở chỉ chẩn đoán bệnh dựa trên việc khám lâm sàng sẽ dẫn đến tỷ lệ bỏ sót bệnh cao. Người bệnh có thể tái khám, dùng thuốc tốn chi phí.

Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sở hữu hệ thống đo chức năng tiền đình Interacoustics kết hợp công nghệ ảnh động nhãn đồ ứng dụng AI, giúp hỗ trợ bác sĩ trong việc phát hiện bệnh một cách chính xác. Với công nghệ này, người bệnh chỉ cần điều trị 1-2 tuần. Một số người không còn chóng mặt, phục hồi 90% sau 3-4 tuần điều trị.

Chẩn đoán nguyên nhân gây rối loạn tiền đình ngoại biên với phần mềm đo chức năng tiền đình công nghệ với 18 phương pháp được lập trình sẵn. Ngoài ra còn giúp bác sĩ phân loại, đánh giá kỹ càng mức độ bệnh.

Cách chữa rối loạn tiền đình ngoại biên

Điều trị rối loạn tiền đình ngoại biên tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, quan trọng nhất là xử lý các tình huống khi cơn chóng mặt xảy ra bất ngờ, dữ dội, giúp người bệnh phòng ngừa những tai nạn đáng tiếc có thể xảy ra.

Khi cơn chóng mặt ập đến, cần nằm nghỉ ngơi, tránh ánh sáng mạnh và kết hợp dùng thuốc điều trị. Thông thường, bác sĩ chỉ định dùng thuốc ức chế tiền đình khi bệnh nhân bị chóng mặt nhiều. Tuy nhiên, những loại thuốc này chỉ mang tính chất tham khảo, người bệnh không được tự ý dùng thuốc, cần khám và điều trị để tránh biến chứng.

Ngoài ra, khi có dấu hiệu rối loạn tiền đình ngoại biên, người bệnh có thể khám và điều trị bằng công nghệ cao (AI) tại Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM. Tập phục hồi chức năng tiền đình qua máy, người bệnh cải thiện sau 2-3 buổi tập. Ngoài ra còn được lập trình các bài tập khác nhau phù hợp cho từng người bệnh. Người bệnh dễ dàng điều trị, về trong ngày vì chỉ mất tầm 30 phút/lần điều trị.

Phương pháp phòng ngừa rối loạn tiền đình ngoại biên

Để phòng ngừa rối loạn tiền đình ngoại biên, bạn cần chú ý những vấn đề dưới đây:

• Tăng cường luyện tập thể dục thể thao, vận động thân thể nhưng tránh cúi xuống, nhìn lên đột ngột.
• Không nên dùng rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích.
• Uống đủ 1,5-2 lít nước/ngày giúp cơ thể tránh bị thiếu nước.
• Tránh lo âu, căng thẳng, giữ tinh thần vui vẻ, lạc quan.
• Tránh ánh đèn quá chói hoặc chuyển động đầu quá nhanh.
• Với người có tiền sử mắc rối loạn tiền đình ngoại biên, tránh đọc sách báo trên ô tô và quay đầu đột ngột, đứng lên ngồi xuống quá nhanh.

Rối loạn tiền đình ngoại biên có nguy hiểm không? Bệnh sẽ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Thắc mắc thường gặp

1. Sự khác nhau giữa rối loạn tiền đình ngoại biên và trung ương

Rối loạn tiền đình ngoại biên là bệnh rối loạn chức năng của cấu trúc tiền đình ở tai trong. Còn rối loạn tiền đình trung ương do tổn thương não gây ra.

2. Bệnh rối loạn tiền đình ngoại biên kéo dài bao lâu?

Bệnh kéo dài bao lâu tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của người bệnh. Nếu phát hiện và điều trị sớm, bệnh nhanh chóng hồi phục, không kéo dài.

3. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn cần gặp bác sĩ khi có các triệu chứng bất thường của bệnh rối loạn tiền đình ngoại biên, nhất là khi chóng mặt, nhức đầu, ù tai, mất thăng bằng trong khoảng thời gian dài.

4. Điều trị rối loạn tiền đình ngoại biên ở đâu tốt?

Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM là cơ sở uy tín, được khách hàng tin tưởng tìm đến khám và điều trị rối loạn tiền đình ngoại biên.

Với công nghệ ảnh động nhãn đồ VNG giúp ghi lại, đánh giá chuyển động của nhãn cầu, phản xạ tiền đình mắt để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh. Ngoài ra, với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, bạn hoàn toàn có thể yên tâm thăm khám và điều trị rối loạn tiền đình.

Rối loạn tiền đình ngoại biên khiến nhiều người bị ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống. Khi có các dấu hiệu bất thường, cần khám và điều trị bệnh kịp thời, tránh những ảnh hưởng về sau.