Bệnh Kerion: Một dạng tình trạng da đầu

Kerion là một dạng viêm da đầu do nấm khá phổ biến, đặc trưng bởi những mảng da sưng, đỏ, mềm, có thể kèm chảy mủ và gây rụng tóc tại vị trí tổn thương. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp nhất ở trẻ em. Vậy nguyên nhân và cách điều trị ra sao? BSNT.CKI Trần Thị Mỹ Linh sẽ giải đáp chi tiết trong bài viết dưới đây.

Kerion là bệnh gì?

Kerion là một dạng áp-xe do nhiễm nấm gây ra, thường được gọi là Kerion de Celse. Tên gọi này bắt nguồn từ tiếng La Mã cổ, có nghĩa là “tổ ong”, mô tả hình ảnh đặc trưng của vùng da sưng viêm, nổi gồ và chảy mủ giống như cấu trúc của tổ ong. Cụm từ “de Celse” được đặt theo tên Aulus Cornelius Celsus, một thầy thuốc nổi tiếng thời La Mã cổ đại, người đầu tiên mô tả và ghi nhận tình trạng bệnh này trong các tài liệu y học.

Những mảng kerion này không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm rụng tóc tạm thời, gây ngứa, tróc vảy, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sinh hoạt hàng ngày. (1)

Nguyên nhân nào gây ra Kerion?

Kerion là tình trạng viêm sâu và nặng nề do nhiễm nấm ở da đầu hoặc vùng da có lông, hình thành do phản ứng miễn dịch mạnh của cơ thể trước sự xâm nhập của các loại nấm sợi tơ (dermatophyte). Những chủng nấm gây bệnh thường gặp gồm:

• Microsporum canis (lây từ chó, mèo hoặc vật nuôi trong nhà).
• Trichophyton tonsurans (lây từ người sang người khi dùng chung đồ cá nhân).
• Trichophyton verrucosum và Trichophyton mentagrophytes (liên quan đến tiếp xúc với gia súc).

Bệnh có thể xuất hiện khi người bệnh có thói quen vệ sinh da đầu kém, hệ miễn dịch suy yếu, sống trong môi trường ẩm nóng và thường xuyên tiếp xúc với vật nuôi bị nấm. Trẻ em là nhóm dễ mắc nhất do da đầu nhạy cảm và khả năng đề kháng còn yếu.

Triệu chứng nhận biết cụ thể

Các triệu chứng của kerion thường tiến triển nhanh và biểu hiện khá rõ ràng, giúp phân biệt với các dạng nhiễm nấm da đầu thông thường.

• Xuất hiện ổ áp xe lớn, dày và chứa đầy mủ trên da đầu hoặc vùng da có lông.
• Khi chạm vào vùng bị tổn thương có cảm giác nhão (mềm), sưng hoặc ướt do dịch mủ.
• Có thể thấy mủ chảy ra từ nang lông hoặc vùng da lân cận. Da bị viêm rõ.
• Vùng da bị tổn thương thường sưng tấy, đỏ, viêm, đôi khi kèm theo ngứa.
• Tóc ở vùng bị tổn thương có thể gãy, rụng và để lại khu vực hói tạm thời.
• Có thể kèm theo sốt và sưng hạch bạch huyết ở cổ hoặc sau tai, khi nhiễm trùng lan rộng.

Bệnh Kerion lây qua đường nào?

Bệnh kerion có thể lây lan thông qua nhiều con đường khác nhau, chủ yếu do tiếp xúc trực tiếp với nguồn gây bệnh. Cụ thể, bệnh thường lây từ người sang người, từ động vật sang người (đặc biệt là mèo, chó, trâu, bò…) hoặc qua các vật dụng trung gian như lược, mũ, gối, khăn tắm… bị nhiễm nấm. Ngoài ra, môi trường ẩm ướt, vệ sinh kém và việc dùng chung đồ cá nhân với người mắc bệnh cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Diễn tiến bệnh và mức độ nguy hiểm khi không điều trị kịp thời

Kerion không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ hay gây cảm giác khó chịu mà còn tiềm ẩn biến chứng nguy hiểm nếu không được can thiệp kịp thời.

1. Diễn tiến bệnh

• Giai đoạn đầu: Da đầu xuất hiện các mảng đỏ, đóng vảy, tóc yếu và dễ gãy rụng.
• Giai đoạn giữa: Vùng tổn thương sưng, viêm, xuất hiện mụn mủ, ổ áp-xe và tình trạng rụng tóc lan rộng.
• Giai đoạn muộn: Hình thành sẹo xơ, da đầu biến dạng, có thể gây rụng tóc vĩnh viễn. Trong trường hợp nhiễm trùng nặng, bệnh có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến vùng mô dưới da.

2. Biến chứng nguy hiểm

Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến nhiễm trùng lan rộng, hình thành sẹo vĩnh viễn, gây rụng tóc không hồi phục. Một số trường hợp còn có thể xuất hiện các triệu chứng toàn thân như sốt, sưng hạch bạch huyết hoặc nhiễm trùng huyết đặc biệt ở người có sức đề kháng yếu. Vì vậy, người bệnh cần được thăm khám và điều trị sớm để ngăn ngừa biến chứng.

Kerion được chẩn đoán như thế nào?

Việc chẩn đoán xác định chính xác bệnh là rất quan trọng, vì tình trạng này thường dễ nhầm lẫn với các nhiễm trùng khác trên da đầu hoặc áp xe do vi khuẩn. Một số phương pháp chẩn đoán gồm:

1. Chẩn đoán lâm sàng

Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng da tổn thương, quan sát các ổ áp xe và tóc bị gãy hoặc rụng. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ đánh giá các dấu hiệu toàn thân như sưng hạch cổ, ngứa hoặc mệt mỏi, đồng thời ghi nhận số lượng và phân bố của các tổn thương để phân biệt kerion với các bệnh khác như viêm nang lông hay chốc da đầu.

2. Xét nghiệm cận lâm sàng

• Soi tươi: Kỹ thuật viên sẽ cạo một ít da, tóc hoặc dịch tiết từ vùng tổn thương và xử lý bằng dung dịch kali hydroxit (KOH), sau đó quan sát sợi nấm dưới kính hiển vi. Kết quả thường có trong vòng 24 giờ và giúp xác định sự hiện diện của nấm.
• Nuôi cấy: Mẫu bệnh phẩm, bao gồm tóc, dịch tiết hoặc mảnh da lấy từ vùng tổn thương, sẽ được đặt vào môi trường nuôi cấy đặc biệt để các sợi nấm phát triển. Quá trình này giúp bác sĩ xác định chính xác loại nấm gây ra kerion và các loại thuốc kháng nấm phù hợp, từ đó lựa chọn phương pháp điều trị tối ưu. Phương pháp này rất đặc hiệu và đáng tin cậy, nhưng nhược điểm là cần thời gian vài tuần để có kết quả.
• Chiếu đèn Wood: Khi chiếu lên vùng da tổn thương, một số loại nấm như Microsporum canis có thể phát sáng màu xanh lá cây. Tuy nhiên, trong các ổ viêm mủ dày, kết quả có thể âm tính do ánh sáng bị che khuất.

Cách điều trị bệnh Kerion

Điều trị bệnh cần phối hợp giữa việc dùng thuốc chống nấm toàn thân với trích rạch, dẫn lưu mủ trong ổ áp-xe.

1. Điều trị kháng nấm toàn thân

• Thuốc kháng nấm đường uống là phương pháp chính, do nấm xâm nhập sâu vào nang tóc, thuốc bôi tại chỗ thường không đủ hiệu quả.
• Các loại thuốc thường được sử dụng gồm terbinafine, itraconazol, griseofulvin, với phác đồ tùy theo độ nặng của bệnh.
• Nếu có bội nhiễm vi khuẩn hoặc nguy cơ nhiễm khuẩn sau khi rạch dẫn lưu ổ mủ, bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh phù hợp.

2. Hỗ trợ điều trị

• Dùng dầu gội chứa ketoconazol hoặc ciclopirox giúp giảm lây lan nấm trên da đầu và ngăn ngừa lây nhiễm cho người khác.
• Giữ vệ sinh da đầu sạch sẽ, tránh cào gãi hoặc chà xát vùng tổn thương để tránh lan rộng hoặc gây nhiễm trùng thêm.
• Ăn uống đầy đủ, nghỉ ngơi hợp lý và theo dõi các dấu hiệu bất thường trong quá trình điều trị.
• Trong quá trình điều trị kerion, người bệnh cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Tóc thường sẽ mọc lại sau khi nhiễm trùng được kiểm soát, nhưng nếu tình trạng kéo dài, một số trường hợp vẫn có thể bị rụng tóc vĩnh viễn. Ngoài ra, việc tái khám định kỳ là cần thiết để bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện kịp thời các biến chứng có thể xảy ra.

Chăm sóc và ngừa tái phát sau điều trị

Sau khi điều trị kerion, việc chăm sóc và phòng ngừa tái phát là rất quan trọng. Người bệnh nên lưu ý thực hiện một số biện pháp phòng ngừa như:

• Thường xuyên vệ sinh cá nhân, giữ da đầu luôn sạch sẽ và khô ráo.
• Tránh sử dụng chung các đồ dùng cá nhân như lược, bàn chải, mũ, gối hay mũ bảo hiểm để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.
• Rửa tay kỹ sau khi tiếp xúc với thú cưng hoặc các động vật khác, vì nấm có thể lây từ động vật sang người.
• Thường xuyên giặt và thay vỏ gối, ga trải giường, khăn tắm.

Để đặt lịch khám, tư vấn, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin:

Kerion là tình trạng áp-xe da đầu do nấm gây nên, có thể dẫn đến rụng tóc và một số biến chứng khác nếu không được điều trị kịp thời. Nếu tình trạng kéo dài hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng nặng, người bệnh nên đến Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được bác sĩ thăm khám và tư vấn phương pháp điều trị kịp thời.