Dị tật bàn chân ở trẻ sơ sinh cần được phát hiện sớm và có biện pháp xử trí kịp thời. Nếu trì hoãn can thiệp, các dị tật bàn chân trẻ sơ sinh có thể gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của trẻ. Đây là tình trạng thường gặp khi trẻ mới chào đời. Các dị tật này cần được phát hiện sớm, điều trị kịp thời để hạn chế tối đa sự khó khăn khi di chuyển của trẻ trong tương lai.
Dị tật bàn chân ở trẻ sơ sinh là một trong các dị tật thường gặp ở trẻ nhỏ. Những dị tật bàn chân trẻ sơ sinh phổ biến là bàn chân bẹt, bàn chân khoèo… Đa phần nguyên nhân đến từ tác nhân như gen di truyền, nhiễm chất hóa học hoặc virus trong quá trình mang thai.
Các dị tật này dù không gây nguy hiểm tới tính mạng nhưng nếu không phát hiện và điều trị sớm đúng cách sẽ gây trở ngại tới sinh hoạt, ảnh hưởng đến khả năng vận động, thậm chí làm mất khả năng đi lại ở bệnh nhân nhi. (1)
Trẻ sau sinh khoảng 24 – 48 giờ, bác sĩ sẽ kiểm tra các đặc điểm, cấu trúc và hình thái bàn chân của trẻ. Do phần lớn các dị tật bàn chân bẩm sinh thường được phát hiện và điều trị dễ dàng trong khoảng thời gian này nếu được sự đồng ý từ phíia cha mẹ của bé.
Bác sĩ có thể thăm khám bằng cách kích thích phần bên hông của gót chân đến ngón chân út, sau đó quan sát các cử động bàn chân của trẻ để chẩn đoán dị tật và tư vấn phương án điều trị (nếu có).
Nguyên nhân gây dị tật bàn chân ở trẻ sơ sinh được cho là do tư thế của bào thai trong tử cung, khiến bàn chân của bé bị đè ép nhiều trong suốt thai kỳ. Đến các tháng sau của thai kỳ, những yếu tố như khung chậu của người mẹ bị hẹp lại, trọng lượng thai tăng lên hay thai đôi cũng tác động lên việc hình thành các dị tật bàn chân bẩm sinh.
Một số yếu tố khác như di truyền, tư thế ngồi làm việc, tư thế sinh hoạt hàng ngày trong suốt thai kỳ của người mẹ cũng là nguyên nhân gây dị tật bàn chân bẩm sinh ở trẻ. (2)
Bàn chân khoèo là dị tật bàn chân bẩm sinh thường gặp, tỉ lệ khoảng 1/1000 trẻ sơ sinh. Trong đó, bé trai thường có xu hướng mắc phải dị tật này cao hơn bé gái. Những loại biến dạng phổ biến ở bàn chân khoèo sơ sinh như biến dạng gập lòng, biến dạng vẹo trong, biến dạng áp và vòm bàn chân. Một số triệu chứng kèm theo như co rút gân gót, giới hạn tầm vận động của khớp cổ chân và khớp bàn chân.
Bàn chân lõm là dị tật bàn chân ở trẻ sơ sinh hiếm gặp hơn so với bàn chân khoèo. Dị tật này đặc trưng bởi tình trạng trật khớp gót-sên-thuyền, khớp gót-hộp của chân, dấu hiệu bàn chân ngựa, gập lưng phần trước bàn chân, hình ảnh võng lòng bàn chân.
Khi chụp X-quang bàn chân, kết quả cho hình ảnh thẳng đứng của xương gót. Đối với dị tật bàn chân vòm, bác sĩ sẽ cần chẩn đoán phân biệt với các dị tật cơ xương khớp khác như bàn chân đụng gót, bàn chân lật ngoài.
Khi điều trị bàn chân lõm, bác sĩ thường chỉ định thực hiện phương pháp kéo giãn cơ mặt trước bàn chân và cơ bụng chân, có thể cho bệnh nhi tập vận động cơ chày sau, cơ áp ngón một hay cơ gập lòng bàn chân mạnh hơn, cố định bàn chân với miếng đế có chêm vùng dưới lòng bàn chân (hỗ trợ điều chỉnh tình trạng trật khớp ở trẻ).
Đây là là tình trạng mặt lòng bàn chân bằng phẳng, không có độ lõm (vòm gan chân). Phần lớn trẻ sơ sinh bị dị tật bàn chân này sẽ tự hết lúc 6 tuổi nếu bàn chân vận động tốt, mềm mại.
Thực tế, ở trẻ sơ sinh, bàn chân của các bé đều không có vòm, không lõm hay còn gọi là bàn chân bẹt. Khi bé trong độ tuổi từ 2 – 3, vòm bàn chân sẽ hình thành cùng hệ thống dây chằng.
Vòm bàn chân hỗ trợ cơ thể chịu lực, giữ cân bằng, đi đứng nhẹ nhàng và giảm phản lực từ mặt đất dội lên khi di chuyển. Người có hệ thống dây chằng quá lỏng lẻo (bệnh lỏng lẻo đa khớp) thường có nguy cơ mắc bị tật bàn chân bẹt. Những xương ở bàn chân cũng không được cố định tốt.
Khi bàn chân của người bệnh đi trên cát hoặc in mực lên tờ giấy sẽ không có vùng khuyết như dấu chân bình thường.
Đây là dị tật bàn chân ở trẻ sơ sinh thường gặp. Đa số có thể chữa khỏi nếu được phát hiện và điều trị sớm, đúng cách. Bàn chân đụng gót là tình trạng bàn chân gập mu quá mức bình thường, có thể đi kèm tình trạng nghiêng ngoài bàn chân hay bàn chân vẹo gót ngoài. Trên lâm sàng, triệu chứng điển hình của dị tật bàn chân bẩm sinh này là mặt mu của bàn chân chạm sát vào mặt trước của cẳng chân.
Bàn chân trước áp là dị tật bàn chân trẻ sơ sinh thuộc nhóm bàn chân biến dạng đưa vào trong. Dị tật bàn chân bẩm sinh này là tình trạng một nửa bàn chân phía trước của trẻ áp vào phía trong, đặc biệt là ngón chân cái áp vào trong nhiều nhất. Khi thăm khám, bác sĩ sờ cạnh ngoài bàn chân sẽ thấy được gờ của xương bàn ngón út nhô lên cao hơn so với bình thường.
Trẻ sơ sinh cần được phát hiện sớm các dị tật ở chân để can thiệp, điều trị sớm nhằm mang đến hiệu quả tốt nhất cho bệnh nhi. Khi bị ảnh hưởng nhẹ, trẻ sẽ đi lại với dáng hơi nghiêng. (3)
Ở các trường hợp ảnh hưởng nặng, trẻ có thể cảm thấy khó đi lại, thậm chí không thể di chuyển được. Nếu không can thiệp hoặc trì hoãn can thiệp, các dị tật bàn chân ở trẻ sơ sinh sẽ gây ảnh hưởng xấu tới vận động, khả năng đi lại của trẻ.
Nếu dị tật được phát hiện sớm, những phương pháp điều trị đa phần sẽ không cần phẫu thuật mà chỉ bao gồm bó bột nắn xương và đeo nẹp tạm thời cho bé, kết hợp với các kỹ thuật vật lí trị liệu, quá trình sẽ đơn giản, đem lại hiệu quả cao mà không để lại di chứng dị tật cho bé.
Ngược lại, nếu can thiệp trễ, các mô xương đã phát triển hoàn toàn, bác sĩ có thể cân nhắc đến các chỉ định phức tạp hơn như phẫu thuật chỉnh hình xương hoặc cắt nối gân, vốn là phương pháp có tỷ lệ rủi ro khi thực hiện.
Các phương pháp điều trị dị tật bàn chân ở trẻ sơ sinh phổ biến hiện nay tập trung vào các phương pháp không phẫu thuật kết hợp vật lí trị liệu vì xương trẻ trong giai đoạn này mềm và co giãn, rất dễ để điều chỉnh và phương pháp này cũng để đảm bào không để lại dấu hiệu dị tật. Các phương pháp đó có thể kể đến như:
Phần lớn trường hợp dị tật bàn chân bẩm sinh có nguyên nhân bắt nguồn từ các tác nhân di truyền hoặc các tác động sinh hóa trong giai đoạn trước thai ký và giai đoạn trong thai kỳ. Vì vậy để giảm thiểu nguy cơ dị tật bàn chân bẩm sinh khi bé chào đời, người mẹ cần lưu ý đảo bảo thực hiện những điều dưới đây để đảm bảo sức khỏe của cả mẹ và bé: (4)
Dị tật bàn chân bẩm sinh có rất nhiều loại như bàn chân bẹt, bàn chân khoèo, bàn chân vòm… Các dị tật này gây ra nhiều bất lợi về mặt thẩm mỹ và khả năng di chuyển của trẻ trong tương lai.
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Phương pháp điều trị cho các trường hợp dị tật bàn chân ở trẻ sơ sinh rất đa dạng, đã cho thấy hiệu quả thực tế từ nhiều bệnh nhi. Do đó, khi xuất hiện bất cứ dấu hiệu gì nghi ngờ, cần khám và điều trị cho bệnh nhi trong giai đoạn sớm nhất để tăng cao khả năng chữa khỏi, giảm thiểu nguy cơ xuất hiện các biến chứng nguy hiểm.
