Khi tỷ lệ mắc các bệnh gan mật ngày càng gia tăng thì việc tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa là việc làm cần thiết để mỗi người có thể bảo vệ sức khỏe, đảm bảo chất lượng cuộc sống. Vậy dấu hiệu thường gặp ở các bệnh về gan mật là gì?
Bệnh gan mật là thuật ngữ dùng để chỉ nhóm bệnh lý ảnh hưởng đến gan và hệ thống dẫn mật (bao gồm túi mật, đường mật trong và ngoài gan). Bất kỳ bộ phận nào trong hệ thống gan mật bị tổn thương đều có thể dẫn đến các bệnh về gan mật.
Theo số liệu thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam ghi nhận hàng triệu ca mắc các bệnh lý về gan mật. Nguyên nhân có thể xuất phát từ thói quen lạm dụng rượu bia, sử dụng thực phẩm kém an toàn, thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc nhiễm virus HBV, HCV nhưng không theo dõi và điều trị đúng cách… Đáng chú ý, phần lớn trường hợp khi phát hiện thì bệnh đã có dấu hiệu tổn thương nặng, có thể khiến việc điều trị kém hiệu quả hơn, thời gian điều trị kéo dài, tăng nguy cơ biến chứng, từ đó cho thấy tầm quan trọng của phòng ngừa và bảo vệ gan từ sớm. (1)
Các bệnh về gan mật gây ra những thay đổi trong hoạt động chuyển hóa, tiêu hóa và đào thải độc tố của cơ thể. Dấu hiệu bệnh gan mật có thể khác nhau trong mỗi trường hợp, tùy theo dạng bệnh, giai đoạn bệnh, và thể trạng người bệnh. Nhưng nhìn chung, người bị tổn thương gan mật thường xuất hiện một số biểu hiện sau:
Đây là nhóm triệu chứng thường gặp trong giai đoạn đầu của các bệnh gan mật. Chức năng gan suy yếu làm giảm khả năng sản xuất và bài tiết mật, ảnh hưởng quá trình tiêu hóa chất béo trong cơ thể, dẫn đến cảm giác đầy bụng, ăn không ngon, buồn nôn hoặc sụt cân.
Là một trong những dấu hiệu cảnh báo chức năng gan – mật hoạt động kém hiệu quả. Hệ gan mật bị tổn thương khiến độc tố không thể đào thải ra bên ngoài mà tích tụ trong máu, cơ thể bị tiêu hao năng lượng, gây cảm giác mệt mỏi . Dù người bệnh nghỉ ngơi đầy đủ nhưng vẫn luôn trong trạng thái uể oải, thiếu sức sống.
Gan suy giảm chức năng chuyển hóa là nguyên nhân gây tích tụ bilirubin trong máu, khiến da và mắt người bệnh chuyển sang màu vàng. Triệu chứng này thường là dấu hiệu cảnh báo tổn thương gan đã tiến triển hoặc có tình trạng tắc nghẽn đường mật.
Nếu không liên quan đến tình trạng mất nước hay dùng thuốc, nước tiểu sẫm màu có thể là triệu chứng bệnh gan mật. Hệ thống dẫn mật bị tổn thương làm ảnh hưởng chức năng đào thải bilirubin. Khi không được đào thải qua đường mật, một phần bilirubin dư thừa tích tụ trong máu, phần còn lại được cơ thể đào thải qua hệ bài tiết, khiến nước tiểu trở nên đậm màu bất thường.
Các bệnh về gan mật thường gặp được chia thành ba nhóm chính:
Các bệnh lý về gan gây ảnh hưởng trực tiếp đến nhu mô gan, làm suy giảm chức năng chuyển hóa. Các bệnh thường gặp gồm:
Viêm gan virus là tình trạng gan bị viêm do nhiễm virus. Các dạng viêm gan virus thường gặp bao gồm viêm gan A, B, C, D, E. Nguyên nhân gây viêm gan B và C thường là do lây truyền qua đường máu, đường tình dục, từ mẹ sang con; viêm gan A và E thường lây qua đường ăn uống, không hợp vệ sinh; viêm gan D chỉ xảy ra ở người bệnh đã hoặc đang nhiễm viêm gan B.
NAFLD là tình trạng tích tụ mỡ trong gan ở người không uống hoặc uống rất ít rượu. Bệnh thường gặp ở người béo phì, tiểu đường, rối loạn mỡ máu… Người bệnh đôi khi chỉ cảm giác mệt mỏi, căng tức vùng hạ sườn phải, triệu chứng không rõ ràng nên thường dễ bị bỏ qua.
Xơ gan là hệ quả của các tổn thương gan mạn tính, gây suy giảm nghiêm trọng chức năng gan. Ung thư gan thường phát triển trên nền xơ gan hoặc viêm gan virus mạn tính. Nhóm bệnh này có thể gây biến chứng nặng nề và có tỷ lệ tử vong cao.
Trong số các bệnh gan mật, nhóm bệnh đường mật thường gặp có thể kể đến như:
Viêm đường mật thường xảy ra do đường mật bị tắc nghẽn bởi sỏi mật, u ở đường mật. U nang ống mật chủ là dị tật bẩm sinh gây giãn đường mật. Nếu không điều trị, người bệnh có thể phải đối mặt với nguy cơ nhiễm trùng huyết, viêm tụy, ung thư đường mật…
Tắc mật là tình trạng hệ thống ống dẫn mật bị tắc nghẽn, khiến dịch mật không thể lưu thông. Viêm túi mật thường liên quan đến sỏi túi mật. Đây là nhóm bệnh gan mật có thể gây thủng túi mật nếu diễn tiến nặng, thường gặp ở phụ nữ trung niên, người bệnh béo phì, tiêu thụ nhiều chất béo…
Mặc dù không phổ biến, nhưng một số bệnh gan mật sau đây có mức độ nguy hiểm cao, dễ tiến triển nặng và cần can thiệp nhanh chóng:
Teo đường mật bẩm sinh là bệnh lý hiếm gặp ở trẻ sơ sinh, đặc trưng bởi tình trạng thiếu hụt hoặc gián đoạn hệ thống đường mật ngoài gan. Bệnh gây ứ mật nghiêm trọng, cản trở dòng chảy của mật từ gan đến ruột non. Nếu không can thiệp phẫu thuật sớm, bệnh có thể tiến triển nhanh thành xơ gan.
Hội chứng Budd-Chiari là tình trạng tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ tĩnh mạch gan, thường do huyết khối hoặc chèn ép từ bên ngoài. Những người mắc bệnh lý tăng đông, người dùng thuốc tránh thai trong thời gian dài có nguy cơ mắc bệnh này.
Ứ mật trong gan gây rối loạn bài tiết hoặc vận chuyển mật trong gan, là hệ quả của tình trạng viêm hoặc tắc nghẽn ống dẫn mật. Nguy cơ mắc bệnh gan ứ mật thường tăng dần theo tuổi tác do các cơ quan dần suy yếu. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.
Ngoài các bệnh lý kể trên, hệ gan mật còn có thể gặp nhiều tình trạng rối loạn khác như u máu gan, nang gan, viêm gan tự miễn, bệnh gan do rượu, nhiễm ký sinh trùng… Các bệnh về gan mật này tuy ít được nhắc đến nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây tổn thương gan, cần được phát hiện và điều trị để bảo vệ sức khỏe, tránh biến chứng nguy hiểm như suy gan, xơ gan, ung thư gan…
Chẩn đoán bệnh lý nói chung và các bệnh về gan mật nói riêng cần kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và các phương pháp xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh:
Mục tiêu trong chẩn đoán là xác định dạng bệnh, mức độ tổn thương gan mật, nguyên nhân gây bệnh… Đây là cơ sở quan trọng để bác sĩ đánh giá tình trạng người bệnh, qua đó có thể định hướng phương pháp điều trị phù hợp.
Mục tiêu trong điều trị và quản lý các bệnh về gan mật là kiểm soát tiến triển bệnh, thúc đẩy phục hồi chức năng gan và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm. Người bệnh cần điều trị theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý điều trị tại nhà hoặc chờ bệnh tự khỏi.
Các phương pháp điều trị bệnh về gan mật thường bao gồm:
Điều trị sớm và tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ là yếu tố quan trọng góp phần cải thiện tiên lượng và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Để giảm nguy cơ mắc các bệnh lý gan mật và hạn chế biến chứng, mỗi người cần chủ động phòng ngừa bằng một số biện pháp sau:
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bệnh gan mật có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử trí đúng cách. Người bệnh cần thăm khám sớm, tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ và duy trì lối sống khoa học để góp phần đẩy lùi bệnh lý, bảo vệ sức khỏe.
