Barrett thực quản đoạn ngắn là một tổn thương ít gặp ở người Việt Nam, thường gặp ở người bị trào ngược dạ dày thực quản. Vậy, barrett thực quản đoạn ngắn là gì? Bệnh có nguy hiểm không và điều trị như thế nào?
Barrett thực quản đoạn ngắn là một dạng của barrett thực quản, xảy ra chủ yếu ở người mắc chứng trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Hình thành do sự thay đổi cấu trúc tế bào lớp niêm mạc thực quản từ tế bào vảy sang tế bào hình trụ (có thể kèm chuyển sản ruột – intestinal metaplasia) và vùng tổn thương ghi nhận có chiều dài dưới 2 – 3 cm.
Nguyên nhân gây Barrett đoạn ngắn vẫn chưa được xác định. Tình trạng này có thể liên quan đến tổn thương mạn tính trong thực quản hoặc kết quả của quá trình sửa chữa tế bào liên tục. Trong đó, nguyên nhân chủ yếu có thể do:
Trào ngược dạ dày thực quản kéo dài và tái phát nhiều lần làm tăng nguy cơ mắc barrett thực quản đoạn ngắn. Tuy nhiên, không phải bất cứ ai bị GERD đều gặp phải tình trạng này. Do đó, người bệnh vẫn có thể phòng tránh bằng cách cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa thông qua chế độ ăn uống khoa học và sinh hoạt lành mạnh.
Đây cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến chứng barrett thực quản. Tiền sử gia đình có thành viên từng mắc barrett thực quản hoặc ung thư thực quản làm tăng tỷ lệ mắc bệnh.Tuy nhiên, yếu tố này đối với nhóm bệnh nhân không phải phương Tây thì không chắc chắn.
Béo phì có thể gây ra những thay đổi về giải phẫu và sinh lý thực quản dạ dày. Một số nghiên cứu cho thấy người bị béo phì thường gặp tình trạng áp lực trong dạ dày cao, thời gian vận chuyển thức ăn chậm và thực quản dễ bị tiếp xúc với axit. Những yếu tố này làm tăng khả năng phát triển GERD và những biến chứng liên quan, bao gồm barrett thực quản đoạn ngắn.
Hút thuốc được chứng minh rằng làm giảm áp lực cơ thắt thực quản dưới (LES), cơ quan hỗ trợ ngăn cản axit dạ dày trào ngược lên thực quản, từ 19 – 42%. Trong khi đó, lạm dụng rượu bia có thể khiến các cơ ở LES giãn ra, tăng khả năng làm axit dạ dày trào ngược lên và gây tổn thương thực quản, dễ làm thay đổi cấu trúc tế bào lớp niêm mạc thực quản. (1)
Chế độ ăn uống không lành mạnh gồm tiêu thụ quá nhiều thực phẩm cay nóng, đồ ăn chiên rán, giàu chất béo, đồ ngọt, uống ít nước… có thể tác động tiêu cực đến hệ tiêu hóa. Những thức ăn này làm giãn cơ vòng dưới thực quản, tăng tiết axit và làm tổn thương niêm mạc thực quản. Bên cạnh đó, những thói quen ăn uống như vừa ăn vừa xem tivi, ăn quá no, nằm ngay sau khi ăn… cũng ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa.
Một số bệnh lý có thể khiến axit dạ dày tăng cao và gây trào ngược như thoát vị hoành, xơ cứng bì, tiểu đường, liệt dạ dày… Điều này làm tăng nguy cơ biến đổi các tế bào ở niêm mạc thực quản và gây barrett thực quản đoạn ngắn.
Barrett thực quản đoạn ngắn thường không gây ra triệu chứng điển hình. Phần lớn thường phát hiện tình cờ khi nội soi tiêu hóa. Trong khi đó, một số trường hợp có thể xuất hiện biểu hiện tương tự bệnh GERD như ợ nóng, ợ hơi, buồn nôn hoặc nôn, đau vùng thượng vị, khó nuốt… Vì vậy, để phát hiện sớm tình trạng này, mỗi người nên chủ động khám sức khỏe định kỳ 1 – 2 lần mỗi năm, đặc biệt với những đối tượng mắc GERD lâu năm, người cao tuổi, thừa cân, béo phì, hút thuốc thường xuyên…
Nội soi thực quản là phương pháp chẩn đoán dùng ống soi có gắn camera đưa từ miệng xuống thực quản. Dựa vào hình ảnh thiết bị cung cấp, bác sĩ có thể quan sát tình trạng bên trong và phát hiện những dấu hiệu bất thường trong cấu trúc của thực quản. Cùng với sự tiến bộ của nội soi nhuộm màu và phóng đại thì việc đánh giá sự thay đổi cấu trúc ống tuyến và mạch máu dễ dàng hơn nên sẽ phát hiện những bất thường từ rất sớm nên việc phát hiện Barrett’s thực quản có chuyển sản, loạn sản hoặc ung thư sớm hoàn toàn khả thi. (2)
Thủ thuật này được tiến hành đồng thời với nội soi thực quản. Trong lúc nội soi, nếu nghi ngờ bất thường như biểu mô trụ đã chuyển dạng thành chuyển sản ruột, loạn sản ruột hoặc ung thư, bác sĩ sẽ lấy một phần mô nhỏ bằng dụng cụ chuyên dụng, sau đó mang đi giải phẫu, kiểm tra và đánh giá dưới kính hiển vi hoặc thiết bị chuyên dụng. Kết quả sinh thiết giúp bác sĩ kiểm tra cấu trúc niêm mạc thực quản có biến đổi hay không và đánh giá nguy cơ ung thư thực quản.
Lớp niêm mạc thực quản tiếp xúc với axit dạ dày lâu ngày có thể bị ăn mòn, dẫn đến viêm loét thực quản. Nếu không can thiệp sớm, vết loét có thể để lại sẹo ở thành thực quản và cản trở con đường vận chuyển thức ăn xuống dạ dày.
Đây là tình trạng thực quản bị thu hẹp, gây cản trở quá trình thức ăn di chuyển vào dạ dày. Bệnh ảnh hưởng đến khả năng nuốt thức ăn và chất lỏng với biểu hiện thường gặp là khó nuốt, cảm giác thức ăn đọng lại hoặc di chuyển chậm ở hầu họng, ngực hoặc bụng trên. Ngoài ra còn có một số triệu chứng khác như ợ chua, nôn trớ hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.
Đây là một trong những biến chứng thường gặp của barrett thực quản đoạn ngắn. Loạn sản là tình trạng tế bào niêm mạc thực quản phát triển và thay đổi bất thường. Loạn sản mức độ thấp nếu không được can thiệp kịp thời có thể tiến triển và tiềm ẩn nguy cơ ung thư.
Barrett thực quản đoạn ngắn có khả năng tiến triển thành ung thư thấp hơn so với Barrett thực quản đoạn dài. Tuy nhiên, nếu xuất hiện tình trạng loạn sản cao, khả năng phát triển thành ung thư biểu mô tuyến thực quản sẽ tăng lên đáng kể. Đây là biến chứng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm.
Việc điều trị Barrett thực quản được tiến hành dựa trên triệu chứng lâm sàng, mức độ tổn thương và có dấu hiệu loạn sản hay không. Tùy theo từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định những phương pháp dưới đây:
Trường hợp Barrett thực quản không loạn sản, bác sĩ sẽ chỉ định nội soi thực quản định kỳ để theo dõi diễn tiến của bệnh. Thông thường, thời gian thực hiện được khuyến nghị sau 12 tháng và sau đó 3 năm 1 lần nếu không xảy ra bất thường nào.
Đồng thời, quan trọng nhất là kiểm soát GERD. Bác sĩ có thể chỉ định những loại thuốc ức chế sản sinh axit dạ dày nhằm kiểm soát và hạn chế trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản. Người bệnh cũng cần thực hiện chế độ sinh hoạt và ăn uống lành mạnh qua việc duy trì cân nặng hợp lý, hạn chế sử dụng những thực phẩm có hại cho sức khỏe, tránh căng thẳng…
Barrett thực quản đoạn ngắn có dấu hiệu loạn sản có khả năng tiến triển thành ung thư. Do đó, mục đích điều trị sẽ là ngăn ngừa nguy cơ hình thành ung thư.
Tùy theo mức độ loạn sản, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Loạn sản mức độ thấp có thể được khuyến nghị theo dõi nội soi sau 6 tháng và theo dõi thêm sau mỗi 6 – 12 tháng. Trường hợp loạn sản mức độ cao, bác sĩ có thể khuyến nghị loại bỏ phần mô bị ảnh hưởng bằng những phương pháp như: (3)
Để phòng ngừa Barrett thực quản đoạn ngắn, mỗi người nên thực hiện những biện pháp sau:
Người bệnh nên gặp bác sĩ sớm nhất có thể nếu nhận thấy những triệu chứng GERD kéo dài như ợ hơi, ợ nóng, đau tức vùng thượng vị, trào ngược dạ dày. Kèm theo đó là những dấu hiệu khác gồm nuốt khó, nuốt nghẹn, đau ngực, sụt cân không rõ nguyên nhân và mệt mỏi. Ngoài ra, trường hợp được chẩn đoán barrett thực quản có loạn sản, người bệnh nên thăm khám và theo dõi theo hướng dẫn của bác sĩ.
So với Barrett thực quản đoạn dài, Barrett thực quản đoạn ngắn có nguy cơ tiến triển thành ung thư thấp hơn. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn ẩn chứa nguy cơ nếu xuất hiện dấu hiệu loạn sản. Do đó, người bệnh nên thăm khám theo chỉ định của bác sĩ để theo dõi thường xuyên, hạn chế tối đa những vấn đề sức khỏe liên quan.
Trong một số trường hợp, barrett thực quản đoạn ngắn có thể hồi phục khi người bệnh điều trị chứng trào ngược dạ dày thực quản theo phương pháp phù hợp và thay đổi lối sống.
Thực phẩm nên ăn:
Thực phẩm nên kiêng:
Điều này phụ thuộc vào việc có xuất hiện loạn sản hay không. Nếu không có loạn sản, người bệnh có thể nội soi sau mỗi 2 – 3 năm. Trường hợp phát hiện loạn sản, người bệnh cần thực hiện nội soi định kỳ sau mỗi 6 – 12 tháng.
Barrett thực quản đoạn ngắn hiếm khi có nguy cơ phát triển thành ung thư. Tuy nhiên, người bệnh vẫn cần thăm khám định kỳ theo chỉ định của bác sĩ. Điều này giúp kiểm tra và theo dõi thường xuyên, phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường để can thiệp kịp thời.
Để đặt lịch thăm khám tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Barrett thực quản đoạn ngắn có nguy cơ tiến triển thành ung thư tương đối thấp. Tuy nhiên, người bệnh không nên chủ quan mà cần thăm khám theo hướng dẫn của bác sĩ để theo dõi và phát hiện kịp thời những dấu hiệu bất thường, hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm.
