Bệnh buồng trứng là một trong những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và phổ biến mà nhiều phụ nữ gặp phải, gây ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản và chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Vì vậy, việc hiểu rõ về các bệnh lý buồng trứng thường gặp, dấu hiệu nhận diện và phương pháp điều trị là vô cùng cần thiết để bảo vệ tốt sức khỏe của phụ nữ.
Bệnh buồng trứng là thuật ngữ chung dùng để chỉ các tình trạng bất thường xảy ra tại buồng trứng, gây ảnh hưởng đến chức năng sinh lý của cơ quan này. Buồng trứng có vai trò quan trọng trong việc sản xuất trứng, điều tiết hormone sinh dục nữ và duy trì chu kỳ kinh nguyệt. Khi buồng trứng bị tổn thương hoặc gặp phải các vấn đề bất thường, không chỉ khả năng sinh sản bị ảnh hưởng mà các chức năng sinh lý khác của cơ thể cũng có thể bị gián đoạn.
Bệnh lý buồng trứng có thể xuất hiện ở nhiều dạng khác nhau từ viêm nhiễm, rối loạn nội tiết tố, u nang đến các loại ung thư nguy hiểm. Những bệnh lý này có thể diễn biến âm thầm, không có triệu chứng cụ thể khiến cho việc phát hiện sớm trở nên khó khăn, nhưng lại có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe sinh sản và cả tính mạng của người bệnh nếu không được điều trị kịp thời.
Một số bệnh buồng trứng thường gặp ở phụ nữ như:
Viêm buồng trứng là tình trạng nhiễm trùng buồng trứng do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra. Thông thường, viêm buồng trứng xảy ra do sự lây lan của các vi khuẩn từ các cơ quan khác trong hệ sinh dục như tử cung, âm đạo. Tình trạng này có thể gây đau bụng dưới, sốt, rối loạn kinh nguyệt,… và có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Nguyên nhân chính gây viêm buồng trứng thường là vi khuẩn từ các bệnh lây qua đường tình dục như Chlamydia trachomatis và Neisseria. Viêm buồng trứng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như u nang buồng trứng, áp xe buồng trứng, dính buồng trứng hay tắc ống dẫn trứng, mang thai ngoài tử cung, vô sinh,…
U nang tại buồng trứng là sự hình thành của các túi chứa chất lỏng hoặc mô bất thường trong buồng trứng. Đây là một trong những bệnh lý buồng trứng phổ biến và hầu hết các u nang này là lành tính, có thể tự tiêu biến mà không cần can thiệp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, u nang có thể phát triển lớn và gây ra các triệu chứng như đau bụng, rối loạn kinh nguyệt, thậm chí là vỡ nang gây chảy máu và cần phải phẫu thuật. (1)
U nang buồng trứng có thể được phân thành 2 loại, bao gồm u nang cơ năng và u nang thực thể. U nang cơ năng như nang hoàng thể và nang hoàng tuyến do rối loạn chức năng buồng trứng, không có tổn thương giải phẫu, là những nang nhỏ, mọng và căng nước, chỉ gặp ở phụ nữ còn hành kinh, tiến triển nhanh và mất đi sau vài vòng kinh.
Chỉ điều trị khi nang lớn, tồn tại lâu và to lên, sau điều trị thuốc tránh thai không mất. U nang thực thể gồm u nang nước, u nang nhầy, u nang bì là những u nang có tổn thương thực thể buồng trứng, không tự mất dù to hay nhỏ, thường lành tính tuy nhiên có khả năng ác tính.
Buồng trứng đa nang (Polycystic Ovary Syndrome – PCOS) là một tình trạng rối loạn chức năng buồng trứng có nhiều biểu hiện lâm sàng khác nhau nhưng quan trọng nhất là rối loạn phóng noãn (rối loạn kinh nguyệt, kinh thưa, vô kinh xảy ra ở 79% bệnh nhân), cường androgen (rậm lông, mụn trứng cá, hói đầu kiểu nam) và hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm.
Hơn nữa PCOS làm rối loạn chuyển hóa gây nên tình trạng tăng cân, béo phì khó giảm, mắc các bệnh về tim mạch, đái tháo đường, mỡ máu,… PCOS là một trong những nguyên nhân gây vô sinh nữ, tuy nhiên không phải tất cả phụ nữ mắc PCOS đều không thể mang thai tự nhiên.
Ung thư buồng trứng là một trong những bệnh ung thư nguy hiểm nhất ở phụ nữ, đứng thứ 3 sau ung thư vú và ung thư cổ tử cung, gây tỷ lệ tử vong cao nhất trong các bệnh ung thư phụ khoa. Ung thư buồng trứng ngày càng nhiều do được chẩn đoán sớm hơn nhưng điều trị khó khăn và tiên lượng xấu. Bệnh phát triển từ các tế bào trong buồng trứng và có thể lan sang các cơ quan khác trong cơ thể, khiến việc điều trị trở nên khó khăn và phức tạp hơn.
Ung thư buồng trứng thường phát triển âm thầm và không gây ra các triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Khi ung thư đã di căn, phụ nữ sẽ thấy xuất hiện các triệu chứng như đau bụng vùng khung chậu, giảm cân không rõ nguyên nhân, đi tiểu thường xuyên, rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, đau rát khi quan hệ tình dục,…
Ung thư buồng trứng được chia thành 2 loại là nguyên phát (phát triển từ tổ chức buồng trứng) và thứ phát (di căn từ nơi khác như dạ dày, đại tràng,…). Ngoài ra, người ta còn chia ung thư buồng trứng thành 3 loại là u biểu mô buồng trứng chiếm 90%, u tế bào mầm buồng trứng và u đệm sinh dục.
Những yếu tố nguy cơ gây ung thư buồng trứng thường là tiền sử gia đình, tiền sử bệnh lý ở bệnh nhân, phụ nữ đã qua thời kỳ mãn kinh và sinh đẻ ít, phụ nữ điều trị hormone thay thế, phụ nữ cao tuổi (từ 50 tuổi trở lên),… Việc phát hiện ung thư buồng trứng được thực hiện qua siêu âm, xét nghiệm máu, khám vùng chậu, chụp MRI hoặc CT, sinh thiết,…
Ung thư biểu mô buồng trứng là loại ung thư phát triển từ tế bào biểu mô của buồng trứng. Loại ung thư này bắt đầu phát triển từ lớp ngoài của buồng trứng và có thể lan rộng ra các cơ quan khác trong cơ thể. Các triệu chứng của ung thư biểu mô buồng trứng bao gồm đau bụng, đầy hơi, rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, giảm cân không rõ nguyên nhân,…
Ung thư biểu mô buồng trứng rất khó phát hiện ở giai đoạn đầu vì các triệu chứng thường rất mơ hồ và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Tùy thuộc vào từng giai đoạn của bệnh và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp. Hiện nay, phương pháp chủ yếu được áp dụng để điều trị ung thư biểu mô buồng trứng là phẫu thuật kết hợp với hóa trị và xạ trị.
U tế bào mầm buồng trứng là một loại u hiếm gặp, thường gặp ở phụ nữ trẻ, đặc biệt là những người dưới 20 tuổi. Đây là các khối u phát triển từ tế bào mầm, tế bào có khả năng phát triển thành trứng. U tế bào mầm có thể gây đau hoặc căng vùng chậu, buồn nôn và khó ăn, phần bụng to lên, rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, chảy máu âm đạo bất thường,… (2)
Lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng là bệnh lý phụ khoa lành tính, thường gặp ở phụ nữ. Bệnh lý này thường không tiến triển thành ung thư nhưng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của phụ nữ như rối loạn chức năng bình thường của buồng trứng, suy chức năng buồng trứng sớm, đau vùng chậu mạn tính, khó thụ thai, suy buồng trứng sớm hoặc vô sinh.
Các dấu hiệu bất thường ở buồng trứng có thể bao gồm:
Nếu gặp phải bất kỳ dấu hiệu nào trong số các dấu hiệu được liệt kê phía trên, chị em cần đến gặp bác sĩ để thăm khám và điều trị ngay, tránh bệnh có những diễn tiến nghiêm trọng, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Các bệnh lý buồng trứng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và khả năng sinh sản của phụ nữ. Một số bệnh như u nang buồng trứng có thể tự khỏi nhưng những bệnh khác như ung thư buồng trứng, viêm buồng trứng, tắc ống dẫn trứng,… có thể dẫn đến vô sinh, nhiễm trùng nghiêm trọng, thậm chí là tử vong. Vì vậy, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng nhằm giảm thiểu nguy cơ biến chứng, cải thiện tiên lượng bệnh và bảo vệ tốt sức khỏe của người bệnh.
Chẩn đoán bệnh buồng trứng ở phụ nữ thường bao gồm nhiều phương pháp khác nhau, nhằm xác định chính xác tình trạng bệnh và đưa ra phương án điều trị phù hợp. Các phương pháp này bao gồm:
Các phương pháp này kết hợp lại giúp chẩn đoán chính xác các bệnh lý buồng trứng, từ đó đưa ra các quyết định điều trị chính xác, kịp thời và hiệu quả.
Phần lớn các bệnh lý buồng trứng có thể chữa khỏi nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Viêm buồng trứng và u nang buồng trứng có thể được điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật. Tuy nhiên, các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư buồng trứng cần có sự can thiệp phẫu thuật, hóa trị, xạ trị,… để điều trị và kiểm soát tình trạng bệnh. Do đó, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là yếu tố quan trọng giúp tăng khả năng hồi phục và giảm nguy cơ bệnh tái phát.
Để phòng ngừa các bệnh lý buồng trứng, phụ nữ cần duy trì một lối sống lành mạnh bao gồm chế độ ăn uống khoa học; tập thể dục thường xuyên và đều đặn; tránh các thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu bia, sử dụng các chất kích thích,…
Bên cạnh đó, chị em nên kiểm tra sức khỏe định kỳ và thăm khám bác sĩ khi có những triệu chứng bất thường nhằm phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý liên quan đến buồng trứng. Ngoài ra, việc bảo vệ sức khỏe sinh sản bằng cách quan hệ tình dục an toàn và phòng ngừa các bệnh lây qua đường tình dục cũng góp phần quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc các bệnh buồng trứng.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bệnh buồng trứng là một nhóm các bệnh lý phức tạp và nguy hiểm đối với phụ nữ. Việc hiểu rõ các bệnh ở buồng trứng, nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường và thăm khám sức khỏe định kỳ là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản và sức khỏe tổng thể của phụ nữ.
