Tim bẩm sinh là dị tật xuất hiện ở giai đoạn bào thai và tồn tại đến sau sinh, ước tính ảnh hưởng hơn 40.000 em bé sinh ra mỗi năm. Ngày nay, đã có nhiều trường hợp có thể phát hiện bé bị tim bẩm sinh trong bụng mẹ, về mặt tích cực, điều này có thể giúp các bác sĩ lên kế hoạch điều trị sớm, sinh an toàn, thậm chí can thiệp ngay từ khi vẫn còn trong bào thai. (1)
Tim bẩm sinh là một trong những dị tật bẩm sinh phổ biến nhất, xảy ra khi có các bất thường về cấu trúc, chức năng tim trong giai đoạn bào thai và tồn tại đến sau sinh. Các mức độ bất thường có thể từ nhẹ đến nặng, thường liên quan đến dị tật của buồng tim, cơ tim, van tim, các mạch máu lớn hay hệ thống dẫn truyền trong tim…
Việc chẩn đoán bé bị tim bẩm sinh trong bụng mẹ thường gây ra những cú sốc đối với sản phụ và gia đình, áp lực lên quá trình sinh nở. Tuy nhiên, nhờ những tiến bộ trong lĩnh vực Tim mạch can thiệp và phẫu thuật tim trong những năm gần đây, 98% trẻ dị tật tim bẩm sinh sinh ra có thể sống khỏe mạnh đến tuổi trưởng thành, thậm chí tuổi thọ tương đương với những trẻ bình thường khác nếu được phát hiện và điều trị kịp thời.
Tùy vào mức độ nghiêm trọng của dị tật, tim bẩm sinh có thể ít nhiều ảnh hưởng tới sự phát triển thể chất và tâm lý của trẻ.
Các bất thường ở tim có thể làm suy giảm khả năng bơm máu, dẫn tới tình trạng thiếu oxy lên não. Ngoài ra, hệ tuần hoàn cũng bị ảnh hưởng, gây ứ trệ hoặc giảm lưu lượng máu đến thai, ảnh hưởng đến việc hấp thu dinh dưỡng và sự phát triển của thai nhi.
Các trường hợp bé bị tim bẩm sinh trong bụng mẹ, sản phụ có nguy cơ sinh non, sảy thai cao hơn, việc theo dõi thai kỳ chặt chẽ với các bác sĩ là điều quan trọng. Trong điều kiện cần thiết, sản phụ sẽ sinh mổ chủ động, đảm bảo an toàn cho cả mẹ lẫn con.
Trẻ bị tim bẩm sinh thường có các triệu chứng như mệt mỏi, khó thở, da tím tái, biếng ăn… đôi khi có thể không theo kịp các hoạt động vui chơi, sinh hoạt như bạn bè đồng trang lứa. Lâu dần ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ.
Trẻ bị tim bẩm sinh dù đã điều trị hay chưa, vẫn phải theo dõi suốt đời để đề phòng các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra như viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, tăng áp phổi, suy tim, đột quỵ…
Để chẩn đoán bệnh tim bẩm sinh từ trong bào thai, bác sĩ có thể thực hiện:
Siêu âm thai chẩn đoán có thể giúp tầm soát tim bẩm sinh nhưng hiệu quả còn hạn chế. Tuy nhiên, đây vẫn là siêu âm thường quy để theo dõi thai kỳ cho mọi sản phụ.
Siêu âm thai cơ bản có thể quan sát buồng tim, nhận thấy bất thường đối xứng hoặc kích thước của tim; kiểm tra động mạch lớn; xem nhịp tim thai… tuy nhiên không thể đánh giá chi tiết chức năng tim, cần sự hỗ trợ của siêu âm tim thai.
Siêu âm tim thai là phương pháp sử dụng sóng âm để kiểm tra hình thái, khả năng hoạt động của tim, thường được thực hiện vào tuần thứ 18-24 của thai kỳ. Đây được coi là thời điểm lý tưởng khi cấu trúc tim hầu hết đã hoàn thiện, bác sĩ có thể khảo sát đầy đủ cấu trúc giải phẫu tim, và đưa ra chẩn đoán kịp thời. Đến tuần thứ 30, hệ thống xương và các cơ quan khác của thai nhi đã hoàn hiện, có thể che lấp một phần tim khiến hiệu quả khảo sát không cao, chẩn đoán khó khăn hơn.
Ở tuần thứ 13-14, tim thai còn nhỏ, chưa hoàn thiện, bác sĩ thường không khuyến cáo thực hiện siêu âm tim thai. Tuy nhiên nếu thai có các dấu hiệu bất thường, sản phụ có nhiều yếu tố nguy cơ cao, nghi ngờ bé bị tim bẩm sinh trong bụng mẹ, việc sàng lọc có thể diễn ra sớm hơn hoặc đôi khi siêu âm nhiều lần để đưa ra nhận định chính xác.
Các yếu tố nguy cơ gây bệnh tim bẩm sinh trong bào thai bao gồm:
Rối loạn nhịp tim, hoặc nhịp quá nhanh, quá chậm, cũng có thể là biểu hiện của bé bị tim bẩm sinh.
Thai phụ được theo dõi tim thai trong khoảng 30 phút qua một đầu dò đặt trên bụng. Quá trình sẽ ghi nhận biên độ và tần số của tim thai ở thời điểm đó, đồng thời còn có thể kết hợp theo dõi cơn gò tử cung của mẹ.
Ở một thai nhi khỏe mạnh, phát triển trên 16 tuần, nhịp tim thai thông thường từ 120-160 lần/phút, chỉ cần sử dụng tai nghe bình thường cũng có thể nghe rõ. Nhịp tim thai càng to chứng tỏ thai nhi khỏe mạnh và phát triển bình thường, nếu bé cựa quậy nhiều, nhịp tim có thể tăng lên 180 lần/phút.
Việc điều trị và theo dõi bé bị tim bẩm sinh trong bụng mẹ phụ thuộc vào dị tật cụ thể. Một số trường hợp như hẹp động mạch chủ nặng với thiểu sản tim trái tiến triển, hẹp van động mạch phổi với vách liên thất nguyên vẹn, hội chứng thiểu sản tim trái với vách liên nhĩ nguyên vẹn hoặc hạn chế, có thể được các chuyên gia can thiệp điều trị ngay từ trong bào thai. Tuy nhiên, nếu không cần thiết, việc quản lý thai kỳ sẽ được theo sát, lên kế hoạch đỡ sinh an toàn và điều trị ngay khi bé chào đời.
>>> Xem thêm: Bệnh tim bẩm sinh có chữa được không?
Trung tâm Tim mạch, BVĐK Tâm Anh TP.HCM quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, trang thiết bị hiện đại như máy siêu âm tim ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) có khả năng phát hiện sớm bệnh tim bẩm sinh từ tuần 16-18 thai kỳ. Theo đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa như Sản – Sơ sinh – Tim mạch giúp bác sĩ theo dõi sát sao từ trong bào thai và can thiệp ngay sau sinh, tăng cơ hội sống khỏe mạnh cho trẻ.
Gần đây nhất, Trung tâm Tim mạch, BVĐK Tâm Anh là một trong 6 điểm cầu trên thế giới can thiệp thành công 6 ca tim bẩm sinh, được truyền hình trực tiếp từ phòng DSA bệnh viện đến Hội nghị quốc tế Bệnh tim bẩm sinh lớn thứ 3 thế giới. Đây cũng là năm thứ hai liên tiếp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cùng Bệnh viện Nhi đồng 1 tham gia các phiên can thiệp được truyền hình trực tiếp trong hội nghị.
Để đặt lịch khám, tư vấn điều trị bệnh tim bẩm sinh và các bệnh lý tim mạch tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Chuyên gia khuyến cáo các bố mẹ có tiền sử bản thân hoặc gia đình mắc bệnh tim bẩm sinh nên thăm khám sức khỏe trước khi mang thai, tầm soát chặt chẽ trong thai kỳ và tránh xa các yếu tố nguy cơ như rượu bia, thuốc lá, môi trường hóa chất độc hại, tiêm chủng đầy đủ phòng bệnh trước khi mang thai… Trường hợp phát hiện bé bị tim bẩm sinh trong bụng mẹ là điều không ai mong muốn, nhưng quan trọng là phát hiện sớm và có hướng xử trí đúng đắn cho trẻ ngay khi chào đời.
