Hiện tượng tăng sắc tố sau laser phải làm sao?

Hiện laser được ứng dụng rộng rãi để điều trị các vấn đề về da và thẩm mỹ như trị nám, tàn nhang, sẹo mụn, trẻ hóa da… Một trong những biến chứng thường gặp sau khi thực hiện phương pháp này là tăng sắc tố. Vậy tình trạng tăng sắc tố sau laser là gì? Điều trị thế nào? Dưới đây là các thông tin được bác sĩ CKI Võ Thị Tường Duy, chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM (Cơ sở P.Tân Hưng – Q.7 cũ), chia sẻ.

Tăng sắc tố sau laser là gì?

Tăng sắc tố sau laser là biểu hiện của tăng sắc tố sau viêm (Post-Inflammatory Hyperpigmentation – PIH), xảy ra sau các can thiệp bằng năng lượng như laser. Tùy thuộc vào tình trạng da nền và mức năng lượng laser được sử dụng, quá trình điều trị có thể gây ra các tổn thương vi mô và phản ứng viêm cấp tính tại chỗ.

Trong giai đoạn phục hồi, dưới tác động của các yếu tố viêm và sự hoạt hóa của tế bào miễn dịch, tế bào sắc tố (melanocyte) có thể bị kích thích, dẫn đến tăng tổng hợp và phân bố melanin không đồng đều tại vùng da bị ảnh hưởng. Hậu quả là sau vài tuần, vùng điều trị có thể xuất hiện các dát tăng sắc tố với màu sắc dao động từ nâu nhạt đến xám nâu, gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ và kết quả điều trị. Tình trạng này thường gặp ở các nhóm người có type da tối màu hơn so với người có type da trắng sáng.

Những loại laser có nguy cơ gây tăng sắc tố cao gồm:

• Laser mài mòn (CO₂, Erbium Yag…).
• Laser không mài mòn bước sóng 1.550nm – 1.927nm.
• Laser ND-Yag.
• IPL.

Vì sao da bị tăng sắc tố sau laser?

Có nhiều nguyên nhân gây tăng sắc tố da sau laser, không chỉ do tác động của tia laser mà có thể đến từ quá trình chăm sóc da sau điều trị:

• Phản ứng viêm sau điều trị

Laser tạo ra các vi tổn thương ở thượng bì và trung bì, khởi phát quá trình viêm, kích thích melanocyte hoạt động mạnh hơn và dẫn đến hiện tượng tăng sắc tố sau viêm.

• Yếu tố cơ địa và loại da

Người có tone da trung bình đến tối màu có mật độ và hoạt động của melanocyte cao hơn, do đó nguy cơ tăng sắc tố sau laser cao hơn so với người da sáng.

• Tác động của ánh nắng mặt trời sau khi điều trị

Sau laser, da trở nên nhạy cảm và dễ bắt nắng hơn. Nếu để vùng da này tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời thường xuyên, tia cực tím trong ánh nắng sẽ kích hoạt sản xuất melanin mạnh hơn, khiến hiện tượng tăng sắc tố nặng hơn. Do đó, sau liệu trình laser, bạn cần chống nắng nghiêm ngặt.

• Chăm sóc da sau điều trị sai cách

Sử dụng mỹ phẩm không phù hợp, vệ sinh không đúng cách gây viêm nhiễm vùng da laser hoặc không tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc của bác sĩ Da liễu – Thẩm mỹ Da có thể làm phản ứng viêm kéo dài và tăng nguy cơ tăng sắc tố da. Da quá khô cũng có thể khiến hàng rào bảo vệ da khó phục hồi, góp phần gây nguy cơ này.

Dấu hiệu của tăng sắc tố sau laser

Một số dấu hiệu của tình trạng da bị tăng sắc tố sau bắn laser gồm:

• Thời gian xuất hiện: sau vài ngày đến vài tuần kể từ khi điều trị.
• Màu sắc: các dát phẳng màu nâu nhạt đến nâu sẫm, đôi khi xám nâu. Màu sắc đồng nhất hoặc loang lổ tùy mức độ tổn thương.
• Vị trí: xuất hiện tại vùng da được chiếu tia laser, có ranh giới trùng khớp với vùng điều trị.
• Bề mặt da: vẫn phẳng, không dày sừng, không sần sùi hay loét, khác với sẹo hay bỏng.

Tình trạng tăng sắc tố do laser có thể phân biệt với các tổn thương da khác như:

• Ban đỏ sau laser: ban đỏ thường xuất hiện ngay sau điều trị, có màu đỏ hồng và sẽ tự hồi phục sau vài ngày. Còn tăng sắc tố do laser là sắc tố nâu/xám, xuất hiện muộn và kéo dài.
• Bỏng/sẹo do laser: bỏng có thể kèm bóng nước, đau rát, vảy tiết. Sẹo thường có bề mặt lồi/lõm và thay đổi cấu trúc da. Tăng sắc tố do laser thường chỉ gây thay đổi màu sắc, không thay đổi bề mặt da.
• Tình trạng tăng sắc tố khác (nám, tàn nhang…): tăng sắc tố do laser thường xuất hiện tại vùng chiếu laser, còn các tình trạng tăng sắc tố này thường phân bố lan tỏa hoặc không theo hình dạng vùng chiếu laser.

Trường hợp nào dễ bị tăng sắc tố da sau điều trị laser?

Một số người dễ bị tăng sắc tố sau laser, như:

• Người có da tối màu: gồm người gốc Phi, châu Á và châu Mỹ Latinh. Màu da càng sẫm thì tình trạng tăng sắc tố càng dữ dội và dai dẳng. (1)
• Tiền sử nám da, tàn nhang, bớt Ota: những người này có hệ melanocyte nhạy cảm, dễ phản ứng quá mức với tình trạng viêm tại chỗ hoặc tác động nhiệt từ laser.
• Sử dụng laser năng lượng cao, đặc biệt là laser mài mòn: các thiết bị này gây tổn thương nhiệt nhiều, kéo theo phản ứng viêm mạnh hơn và nguy cơ tăng sắc tố da sau điều trị cao hơn.
• Chăm sóc da sau điều trị không đúng cách: để vùng da sau laser tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, không dưỡng ẩm, phục hồi đúng cách, sử dụng mỹ phẩm gây kích ứng, dùng các loại thuốc bôi không theo hướng dẫn của bác sĩ Da liễu – Thẩm mỹ Da… có thể khiến tình trạng viêm kéo dài và gây tăng sắc tố.

Bị tăng sắc tố da sau laser có tự hết không?

Tình trạng sau bắn laser bị tăng sắc tố có thể tự cải thiện dần, nhưng mức độ tiến triển khác nhau tùy từng trường hợp. Nhiều trường hợp vùng da tăng sắc tố chỉ khu trú ở lớp thượng bì thì sẽ tự mờ trong vòng 3 – 6 tháng, đôi khi đến 12 tháng nếu nhẹ và được chăm sóc, tránh nắng tốt.

Nếu sắc tố đã lắng đọng sâu xuống trung bì hoặc người bệnh tiếp xúc nhiều với nắng, ăn uống, chăm sóc sai cách…, tình trạng này có thể kéo dài hơn 1 năm và khó mờ hoàn toàn nếu không can thiệp điều trị.

Có thể bạn quan tâm: Bị tăng sắc tố da kiêng ăn gì, nên ăn gì thì tốt?

Cách điều trị hiện tượng tăng sắc tố da sau laser

Để điều trị hiện tượng tăng sắc tố da sau laser, tùy theo tình trạng da của người bệnh và mức độ tăng sắc tố, bác sĩ Da liễu – Thẩm mỹ Da ở bệnh viện uy tín có thể lựa chọn các phương pháp như:

Các phương pháp điều trị tại chỗ

Bác sĩ có thể chỉ định người bệnh sử dụng các sản phẩm chứa những hoạt chất như:

• Hydroquinone: là hoạt chất điều trị tiêu chuẩn cho tình trạng tăng sắc tố da sau bắn laser. Hydroquinone nồng độ 2% – 4% giúp ức chế enzyme tyrosinase, làm giảm tổng hợp melanin. Có thể kết hợp với retinoid và corticosteroid theo hướng dẫn của bác sĩ. Tuy nhiên chỉ được sử dụng dưới sự chỉ định và theo dõi của bác sĩ Da liễu – Thẩm mỹ Da bởi có nhiều tác dụng phụ, tránh lạm dụng lâu dài vì có thể gây biến chứng rối loạn sắc tố da.
• Axit azelaic: có tác dụng ức chế tyrosinase, đồng thời chống viêm. Nồng độ thường được lựa chọn là 15% – 20%, phù hợp với người có làn da nhạy cảm hoặc không dung nạp hydroquinone.
• Axit ascorbic (vitamin C): là chất chống oxy hóa, ức chế hình thành melanin và trung hòa gốc tự do. Serum vitamin C thường được kết hợp với hydroquinone hoặc retinoid để nâng cao hiệu quả.
• Retinoid: giúp thúc đẩy tái tạo thượng bì, tăng khả năng thẩm thấu của hydroquinone và các axit khác, đồng thời làm sáng da. Có thể dùng riêng hoặc kết hợp với các hoạt chất khác theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Niacinamide: giúp cải thiện tình trạng tăng sắc tố ở mức độ nhẹ, thường sử dụng phối hợp với các hoạt chất trên để tăng hiệu quả và giảm kích ứng.

Điều trị bằng công nghệ thẩm mỹ

Một số công nghệ thẩm mỹ cũng góp phần điều trị hiện tượng này, như:

• Peel da hóa học nông (với glycolic axit, salicylic axit…): giúp bong lớp sừng chứa melanin, đồng thời kích thích tái tạo da. Có thể phối hợp với thuốc bôi, nhưng cần thận trọng và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.
• Laser năng lượng thấp: có thể hỗ trợ làm mờ vùng da tăng sắc tố.
• Tiêm vi điểm: giúp đưa các hoạt chất ức chế tăng sinh melanin sâu vào lớp bì, nhờ đó thuốc phát huy tác dụng tốt hơn đường bôi thoa.
• Điện di hoạt chất làm sáng da mờ thâm kết hợp thuốc bôi, giúp hoạt chất sáng da thẩm thấu tốt hơn vào da.

Biện pháp phòng ngừa phản ứng tổn thương da sau laser

Để phòng ngừa các tổn thương da sau laser (như tăng sắc tố, bỏng, sẹo…), cần kết hợp nhiều biện pháp gồm:

• Ngưng sử dụng các sản phẩm có nguy cơ kích ứng (tẩy da chết mạnh, retinoid liều cao…) ít nhất 5 – 7 ngày trước khi laser.
• Chống nắng nghiêm ngặt sau khi điều trị laser. Nếu phải ra ngoài trời, cần dùng kem chống nắng phổ rộng, đội mũ rộng vành, mang áo khoác chống nắng… trong 2 – 4 tuần đầu.
• Dưỡng ẩm đầy đủ để phục hồi hàng rào bảo vệ tự nhiên của da.
• Không cào, gãi, chà xát, tẩy tế bào chết cơ học… lên vùng da điều trị.
• Không tự ý sử dụng các loại thuốc bôi không có trong chỉ định của bác sĩ Da liễu – Thẩm mỹ Da.
• Tái khám đúng lịch hẹn để được bác sĩ theo dõi, xử lý sớm nếu da có dấu hiệu bất thường.

Tăng sắc tố sau laser là biến chứng thường gặp, nhất là với người có làn da sẫm màu. Dù không gây nguy hiểm cho sức khỏe nhưng tình trạng này ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ và tâm lý người bệnh. Do đó, để laser đạt hiệu quả tốt nhất và hạn chế biến chứng, cần tuân thủ nghiêm ngặt theo hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ Da liễu – Thẩm mỹ Da ở trước, trong và sau quá trình trị liệu bằng laser.